Περιορισμούς στη δυνατότητα μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων δημιουργούν οι αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις (DTC), ακόμη και αν ληφθεί υπόψη ότι οι τράπεζες απέφυγαν αρχικά την έκδοση μετοχών υπέρ του Δημοσίου, προχωρώντας σε διάσπαση των τραπεζικών τους δραστηριοτήτων (εκτός από την Εθνική), όπως τονίζει σε νέα μελέτη του για το τραπεζικό σύστημα ο καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιά, Γκίκας Χαρδούβελης.
Η τοποθέτηση του κ. Χαρδούβελη έχει βαρύνουσα σημασία, καθώς υπήρξε, με την ιδιότητα του υπουργού Οικονομικών, ο εισηγητής της ρύθμισης για τις αναβαλλόμενες φορολογικές πιστώσεις, η οποία επέτρεψε στις ελληνικές τράπεζες να δημιουργήσουν μια πρόσθετη βάση κεφαλαίων, αξιοποιώντας τους φόρους που θα τους επιστραφούν στο μέλλον για τον συμψηφισμό των απωλειών που είχαν από την αναδιάρθρωση του δημόσιου χρέους (PSI).
Το θέμα των αναβαλλόμενων φορολογικών πιστώσεων έχει σχολιάσει κατ' επανάληψη ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας, στο πλαίσιο και των προτάσεών του για τη σύσταση μιας bad bank, η οποία θα επέτρεπε, εκτός από τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων, και τη μείωση του DTC, το οποίο, όπως έχει τονίσει η ΤτΕ είναι σήμερα πολύ υψηλό, σχεδόν στο 60% των κεφαλαίων, και θα συνεχίσει να αυξάνεται, όσο τα κεφάλαια των τραπεζών θα μειώνονται λόγω της εξυγίανσης των χαρτοφυλακίων, κυρίως με τιτλοποιήσεις.
Παρουσιάζοντας την πρόταση της ΤτΕ για την bad bank, τον Φεβρουάριο στη Βουλή, την οποία η κυβέρνηση δεν έχει αποδεχθεί, ο κ. Στουρνάρας είχε τονίσει, μεταξύ άλλων, ότι:
- Η πρόταση της ΤτΕ επιλύει πέραν των ΜΕΔ και το πρόβλημα του υψηλού ποσοστού της Αναβαλλόμενης Φορολογικής Απαίτησης στα κεφάλαια των πιστωτικών ιδρυμάτων. Αυτό είναι πολύ σημαντικό διότι η αναβαλλόμενη φορολογική απαίτηση (DTC) αποτελεί βάσει νόμου αμετάκλητη απαίτηση των τραπεζών έναντι του ελληνικού Δημοσίου η οποία συμψηφίζεται είτε με κέρδη είτε με ζημίες.
- Όταν οι τράπεζες εμφανίσουν κέρδη συμψηφίζουν DTC με φορολογία εισοδήματος. Όταν εμφανίζουν ζημίες, συμψηφίζουν DTC με αύξηση μετοχικού κεφαλαίου υπέρ του ελληνικού Δημοσίου. Εδώ και έξι χρόνια οι τράπεζες έχουν άνω του 50% των εποπτικών τους κεφαλαίων σε αποθεματικά που δεν έχουν καταβληθεί. Αυτός είναι επί της ουσίας και ο λόγος για τον οποίο η κεφαλαιακή βάση των τραπεζών θεωρείται από τις αγορές κεφαλαίου ως χαμηλότερης ποιότητας σε σχέση με το κανονικό και αποτελεί αντικίνητρο για πολλούς επενδυτές προκειμένου να αξιολογήσουν θετικά τη συμμετοχή τους στο μετοχικό κεφάλαιο των ελληνικών τραπεζών.
Τι επισημαίνει ο Γκ. Χαρδούβελης
Στην ανάλυσή του για τις τράπεζες, ο καθηγητής Χαρδούβελης υπογραμμίζει ότι ένας περιορισμός στην ταχύτητα μείωσης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων απορρέει από το γεγονός ότι οι τράπεζες, ενώ υφίστανται ζημιές από τις τιτλοποιήσιες δανείων, ταυτόχρονα είναι υποχρεωμένες να παραμένουν κερδοφόρες, ώστε να μην χρειάζεται να εκδίδουν μετοχές υπέρ του Δημοσίου για το DTC.
Ο καθηγητής αναφέρει ένα παράδειγμα για να εξηγήσει τον τρόπο που οι τιτλοποιήσεις φέρνουν στις τράπεζες ζημιές. Όπως γράφει,
- ένα Μη Εξυπηρετούμενο Δάνειο (ΜΕΔ) λογιστικής αξίας 100.000 ευρώ τιτλοποιείται με αξία αξία 40.000 ευρώ, ενώ η τράπεζα έχει σχηματίσει πρόβλεψει απομείωσης 45.000 ευρώ. Έτσι, από τη μεταφορά αυτή δημιουργείται μια ζημιά 15.000 ευρώ, η οποία αφαιρείται από την ετήσια λογιστική κερδοφορία της τράπεζας και από τα ίδια κεφάλαιά της.
«Το παράδειγμα δείχνει πόσο εύκολα η κερδοφορία μπορεί να γίνει αρνητική μετά από απότομη και μεγάλη μείωση του χαρτοφυλακίου Μη Εξυπηρετούμενων Ανοιγμάτων», τονίζει ο κ. Χαρδούβελης, «ακόμη και σε μια εποχή κατά την οποία η τακτική επιχειρηματική κερδοφορία της τράπεζας δεν παρουσιάζει προβλήματα» (σ.σ.: κάτι που δεν συμβαίνει σήμερα με τις ελληνικές τράπεζες, οι οποίες αντιμετωπίζουν σοβαρές προκλήσεις στην προσπάθειά τους να βελτιώσουν τα κέρδη, όπως εξηγεί σε άλλο κεφάλαιο της ανάλυσης ο κ. Χαρδούβελης).
Τα αρνητικά αποτελέσματα είναι ανεπιθύμητα για τους ιδιώτες μετόχους των ελληνικών τραπεζών, διότι στην περίπτωση αυτή ο κανονισμός DTC απαιτεί από το Ελληνικό Δημόσιο να προσφέρει μετρητά και σε αντάλλαγμα να εκδοθούν μετοχές ίσης αγοραίας αξίας, σημειώνει ο Γκ. Χαρδούβελης. Αυτή η ανταλλαγή μετρητών και μετοχών δημιουργεί δύο προβλήματα: Αποδυναμώνει τους ιδιώτες μετόχους, καθώς το κράτος κερδίζει περισσότερες μετοχές και το κράτος υποχρεώνεται να αναλώσει πρόσθετους πόρους για αγορά τραπεζικών μετοχών, παρότι δεν έχει αυτή την πολυτέλεια.
Λύση μόνο για μία φορά με τη διάσπαση δραστηριοτήτων
Προς το παρόν, οι τράπεζες δεν έχουν υποχρεωθεί να εκδώσουν μετοχές υπέρ του Δημοσίου, παρότι είχαν μεγάλες απώλειες από τις τιτλοποιήσεις, επειδή έκαναν χρήση του μέτρου της διάσπασης των τραπεζικών δραστηριοτήτων (όλες πλην της Εθνικής). Το hive down εφευρέθηκε, όπως σημειώνει ο κ. Χαρδούβελης, το 2018, την περίοδο διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και η Eurobank ήταν η πρώτη τράπεζα που εφάρμοσε τη μέθοδο, η οποία προβλέπει ότι μια τράπεζα διασπάται σε δύο οντότητες ("NewCo" και "HoldCo"). Η νέα εταιρική οντότητα, NewCo έχει όλες τις τραπεζικές δραστηριότητες, την τραπεζική άδεια και τα εποπτικά κεφάλαια από DTC. Όταν ολοκληρωθεί η τιτλοποίηση, η προκύπτουσα ζημία από την πώληση των δανείων επιβαρύνει τη HoldCo και όχι τη NewCo και, έτσι, δεν ενεργοποιείται ο νόμος για το DTC και δεν εκδίδονται μετοχές υπέρ του Δημοσίου.
Όμως, όπως τονίζει ο κ. Χαρδούβελης, αυτή η λύση μπορεί να αξιοποιηθεί μόνο μία φορά. Τα επόμενα χρόνια, ωστόσο, τυχόν περαιτέρω απώλειες στη NewCo θα οδηγήσουν σε έκδοση μετοχών υπέρ του Δημοσίου, όπως τονίζει, εάν μια τράπεζα καταγράψει αρνητική κερδοφορία. Επίσης, όπως υπογραμμίζει, το hive down δεν είναι μια εντελώς αβλαβής μέθοδος για τις τράπεζες, καθώς δημιουργεί λειτουργικά έξοδα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
