Στα 600 εκατ. τα έσοδα του Δημοσίου από προμήθειες του Σχεδίου Ηρακλής

Κοντά στα 600 εκατ. ευρώ ανέρχονται τα έσοδα από προμήθειες που έχει εισπράξει το Ελληνικό Δημόσιο από τιτλοποιήσεις κόκκινων δανείων των τραπεζών που έχουν πραγματοποιηθεί στο πλαίσιο του Σχεδίου Ηρακλής. 

Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου Οικονομικών από το 2022 μέχρι και το πρώτο εξάμηνο του 2025, το Δημόσιο έχει εισπράξει συνολικά 585,7 εκατ. ευρώ: 

• 140,4 εκατ. στο πρώτο εξάμηνο του 2025, 
• 195,5 εκατ. το 2024, 
• 124,1 εκατ. το 2023 
• και 125,7 εκατ. το 2022. 

Πρόκειται για σημαντικό έσοδο για τον προϋπολογισμό χωρίς δημοσιονομικό κόστος, καθώς οι προμήθειες δεν καταβάλλονται από τους φορολογούμενους αλλά καλύπτονται από τα έσοδα των τιτλοποιήσεων.

Δηλαδή από ανακτήσεις - εισπράξεις των χαρτοφυλακίων μη εξυπηρετούμενων που έχουν τιτλοποιηθεί στο πλαίσιο του σχεδίου Ηρακλής και τα οποία διαχειρίζονται οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων, πιο γνωστές ως servicers.

Σημειώνεται ότι για την παροχή των εγγυήσεων δεν έχει επιβαρυνθεί ο προϋπολογισμός, δεν έχουν δοθεί λεφτά στους επενδυτές, αλλά αποτελούν μια δέσμευση ότι το δημόσιο θα καλύψει τα ομόλογα υψηλής εξασφάλισης που εκδόθηκαν στο πλαίσιο των τιτλοποιήσεων σε περίπτωση που τα έσοδα από ανακτήσεις δεν επαρκούν.

Ουσιαστικά η προμήθειες αποτελούν την αμοιβή του δημοσίου για την παροχή της εγγύησης και το ρίσκο που αναλαμβάνει το κράτος και κατ’ επέκταση ο φορολογούμενος για την παροχή της εγγύησης στις τιτλοποιήσεις.

Οι εγγυήσεις δεν έχουν δοθεί δωρεάν, όπως λέγεται συχνά, κάτι που δεν θα ήταν δυνατό καθώς σε μια τέτοια περίπτωση το σχέδιο δεν θα ήταν συμβατό με τους ευρωπαϊκούς κανόνες και θα αποτελούσε κρατική ενίσχυση.

* Οι εγγυήσεις του Δημοσίου αυξήθηκαν κατά 1,7 δισ. το 2024 με την επέκταση του προγράμματος και κατά 1,1 δισ. το 2025 καλύπτοντας νέες τιτλοποιήσεις

Στα 3 δισ. τα έσοδα από ρυθμίσεις – ανακτήσεις

Το υπόλοιπο των εγγυήσεων έχει μειωθεί κατά περίπου 3 δισ. ευρώ χάρη στις ανακτήσεις απαιτήσεων από μη εξυπηρετούμενα δάνεια. 

Στο τέλος του 2022 ανερχόταν σε 17,9 δισ. ευρώ. Ο κύριος όγκος των τιτλοποιήσεων αφορά τις συστημικές τράπεζες Eurobank, Εθνική, Πειραιώς και Alpha ενώ πιο πρόσφατα σε τιτλοποιήσεις προχώρησαν Παγκρήτια και Τράπεζα Αττικής (σήμερα Credia Bank).

Στην πορεία όμως το πρόγραμμα επεκτάθηκε με νέες τιτλοποιήσεις τραπεζών ύψους 1,7 δισ. ευρώ το 2024 και 1,12 δισ. ευρώ το 2025. Σήμερα το ανεξόφλητο υπόλοιπο των εγγυήσεων διαμορφώνεται στα 17,94 δισ. ευρώ αποτέλεσμα της εισροής νέων εγγυήσεων ύψους 2,8 δισ. ευρώ.

Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών. Ποσά σε εκατ. ευρώ

Η πραγματική μείωση των υπολοίπων κατά 3 δις. είναι αποτέλεσμα της δουλειάς των servicers, οι οποίοι διαχειρίζονται τα κόκκινα δάνεια και έχουν την ευθύνη να φέρνουν έσοδα μέσω μακροπρόθεσμων ρυθμίσεων «κόκκινων» δανείων και όπου δεν υπάρχει δυνατότητα ρυθμίσεων μέσω πλειστηριασμών και ρευστοποιήσεων.

Με τα έσοδα που επιτυγχάνουν οι servicers πληρώνονται πρώτα τα λειτουργικά έξοδα της τιτλοποίησης και οι προμήθειες προς το δημόσιο, κατόπιν πληρώνονται οι τόκοι των senior ομολόγων, οι τόκοι των mezzanine ομολόγων και η σταδιακή αποπληρωμή των senior ομολόγων. 

Η κρατική εγγύηση του Σχεδίου Ηρακλής ενεργοποιείται  όταν τα έσοδα που επιτυγχάνουν οι servicers από τις ανακτήσεις δεν επαρκούν για τις απαιτούμενες πληρωμές. 

Θεωρητικά αν οι ανακτήσεις μηδενίζονταν και δεν υπήρχαν έσοδα τότε θα ενεργοποιούνταν οι κρατικές εγγυήσεις και τα 17,9 δισ. που είναι σήμερα το ανεξόφλητο υπόλοιπο των εγγυήσεων θα βάραινε το δημόσιο χρέος.

Στελέχη εταιριών servicers σημειώνουν στο Business Daily ότι μέχρι τώρα η πορεία των εσόδων από ανακτήσεις είναι ικανοποιητική και δεν υπάρχει ζήτημα ενεργοποίησης των εγγυήσεων όσο πηγαίνει καλά η οικονομία και η αγορά ακινήτων.

Ωστόσο επισημαίνουν μια ασυμμετρία στις ανακτήσεις. Ο κύριος όγκος των ανακτήσεων οφείλεται στις ρυθμίσεις ενώ τα έσοδα από πλειστηριασμούς είναι πολύ χαμηλά. Το ζήτημα είναι, επισημαίνουν, ότι για να μεγιστοποιηθούν τα έσοδα σε βάθος χρόνου είναι απαραίτητη και η αποτελεσματική λειτουργία των πλειστηριασμών προκειμένου να αντιμετωπίζονται και περιπτώσεις στρατηγικών κακοπληρωτών.

Το σχέδιο Ηρακλής

Το Σχέδιο Ηρακλής αποτέλεσε τον βασικό μηχανισμό εξυγίανσης των ελληνικών τραπεζών από τα «κόκκινα» δάνεια που στην κορύφωση της κρίσης είχαν ανέλθει στα 105 δισ. ευρώ ή στο 50% των συνολικών δανείων. 

Η δομή του προγράμματος βασίστηκε σε τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPLs) με κρατικές εγγυήσεις, χωρίς άμεση επιβάρυνση του φορολογούμενου. 

Σύμφωνα με το σχέδιο οι τράπεζες μεταβίβαζαν τα «κόκκινα» δάνεια σε εταιρίες ειδικού σκοπού (SPVs), οι οποίες εξέδωσαν τριών κατηγοριών ομόλογα: Senior, Mezzanine και Junior Notes. 

Το Δημόσιο παρείχε εγγύηση μόνο στα ομόλογα υψηλής εξασφάλισης –Senior (τα οποία παρέμειναν στις τράπεζες), υπό την προϋπόθεση συμμετοχής ιδιωτών επενδυτών στα ενδιάμεσα (mezzanine) και χαμηλής διαβάθμισης (junior) ομόλογα.

Κρίσιμο κρίκο στο σχέδιο αποτελούν οι ανεξάρτητες εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers), οι οποίες ανέλαβαν το δύσκολο έργο της είσπραξης και αναδιάρθρωση των δανείων. 

Στόχος το σχεδίου ήταν η απαλλαγή των τραπεζών από το βουνό των μη εξυπηρετούμενων δανείων και η επιστροφή του τραπεζικού συστήματος στην κανονικότητα, σστόχος που επετεύχθη με μεγάλη επιτυχία.