Αττική Οδός: Τι αλλάζει με τα διόδια, πώς ανοίγει ο δρόμος για το ΧΑ

Δυνατότητα κλιμακωτών διοδίων μετά το πέμπτο έτος της νέας παραχώρησης, αυτόματη μετάπτωση των κατόχων e-pass, αλλά με το τοπίο να παραμένει θολό ως προς την τιμολόγηση, και νέο βασικό διόδιο στα 2,50 ευρώ από την 6^η Οκτωβρίου, προβλέπει μεταξύ άλλων η σύμβαση παραχώρησης της Νέας Αττικής Οδού που κατατέθηκε στη Βουλή. Αφήνει, ακόμα, ανοιχτό το ενδεχόμενο νέων σταθμών διοδίων κατόπιν πρότασης του αναδόχου, ενώ καθορίζει και τον τρόπο ομαλής μετάβασης από τον παλιό στον νέο παραχωρησιούχο.

Με τον χρόνο να πιέζει, για την παράδοση των «κλειδιών» στη ΓΕΚ ΤΕΡΝΑ στις 6 Οκτωβρίου και την είσπραξη του τιμήματος των 3,27 δισ. ευρώ, σύμφωνα με πληροφορίες, οι διαπραγματεύσεις γύρω από τις διατυπώσεις, κυρίως για τα ζητήματα των εργαζομένων, κράτησαν ως την τελευταία στιγμή.

Στις τελικές διατάξεις της σύμβασης των 238 σελίδων, ξεκαθαρίζεται ότι ο παραχωρησιούχος δεν ευθύνεται για απαιτήσεις και αξιώσεις που απορρέουν από οποιαδήποτε εργασιακή σύμβαση ή σχέση που συνδέεται με την υλοποίηση της παλιάς σύμβασης παραχώρησης του 1996.

Μέσα στις επόμενες ημέρες, πάντως, αναμένεται να ξεθολώσει το τοπίο για τους  ενδιαφερόμενους (εταιρείες, υπεργολάβοι κλπ.) που έχουν συμβάσεις με τις «Αττική Οδός Α.Ε.» και «Αττικές Διαδρομές Α.Ε.», αφού όσοι θα συνεχίσουν με το νέο σχήμα θα γνωρίζουν τι μέλλει γενέσθαι ως την έναρξη της παραχώρησης.

Ανοιχτός δρόμος για το Χρηματιστήριο

Πέραν του εφάπαξ οικονομικού ανταλλάγματος, ο νέος παραχωρησιούχος θα αποδίδει ετησίως στο ΤΑΙΠΕΔ ποσοστό 7,5% επί των πάσης φύσεως εσόδων εκμετάλλευσης του αυτοκινητοδρόμου. Ακόμη, θα υλοποιήσει επενδύσεις και δαπάνες αναβάθμισης και εκσυγχρονισμού, ύψους 380 εκατ. ευρώ.

Στο πλαίσιο της σύμβασης, προβλέπεται και η δυνατότητα εισαγωγής του στο Χρηματιστήριο. Υπενθυμίζεται ότι για να υλοποιηθεί το IPO του αεροδρομίου της Αθήνας στις αρχές του έτους, είχε απαιτηθεί τροποποίηση της σύμβασης παραχώρησης, διότι δεν υπήρχε αντίστοιχη πρόβλεψη. Η αίτηση για εισαγωγή των μετοχών προς διαπραγμάτευση μπορεί να γίνει οποτεδήποτε μετά την ημερομηνία παραχώρησης.

Για να διασφαλιστεί, πάντως, ότι δεν θα χαθεί η χρηματοοικονομική και τεχνική επάρκεια του αρχικού μετόχου, που αξιολογήθηκε βάσει της διαγωνιστικής διαδικασίας του ΤΑΙΠΕΔ, μπορεί να μεταβιβάσει ως το 49% και όχι παραπάνω των μετοχών του για πέντε χρόνια από την έναρξη της παραχώρησης. Διατηρεί, έτσι, ως επικεφαλής τον έλεγχο της διοίκησης.

Αναπροσαρμογές διοδίων, τι θα γίνει με τα e-pass

Ως προς τα διόδια, βάσει της σύμβασης, ο παραχωρησιούχος έχει το αποκλειστικό δικαίωμα επιβολής και είσπραξης, όπως και για την εμπορική εκμετάλλευση των σταθμών εξυπηρέτησης αυτοκινητιστών (ΣΕΑ). Το διόδιο τέλος έχει καθοριστεί ήδη από τα τεύχη δημοπράτησης, ότι θα μειωθεί στα 2,50 ευρώ ανά διέλευση, ήτοι βασικό τέλος 2,02 ευρώ συν ΦΠΑ, από τα σημερινά 2,80 ευρώ, ξεκινώντας από την ημέρα που θα ξεκινήσει η παραχώρηση και για πέντε χρόνια.

Εντωμεταξύ, εισάγεται και στην Αττική Οδό, όπως συμβαίνει μέχρι σήμερα σε όλες τις υπόλοιπες παραχωρήσεις, πρόβλεψη για ετήσια τιμαριθμική αναπροσαρμογή των διοδίων βάσει του δείκτη τιμών καταναλωτή, κατά την 30^η Σεπτεμβρίου κάθε έτους.

Ο παραχωρησιούχος έχει βεβαίως το δικαίωμα να διαμορφώνει και εμπορικά πακέτα εκπτώσεων ή ειδικών τελών για συνδρομητές -εξάλλου το e-pass της Αττικής Οδού είναι το πιο δημοφιλές τέτοιο πρόγραμμα. Δεν παύει όμως να μην είναι δεσμευτικό, άρα και οι χρεώσεις που θα εφαρμοστούν από την Νέα Αττική Οδό δεν προσδιορίζονται από τη σύμβαση.

Σημειώνεται πως ο παραχωρησιούχος οφείλει να εγκαταστήσει σύγχρονο ηλεκτρονικό σύστημα είσπραξης διοδίων, ενώ θα υπάρχει υποχρεωτικά μία τουλάχιστον χειροκίνητη πύλη σε κάθε σταθμό. Αυτή λειτουργεί με εισπράκτορα ή με ανέπαφη πληρωμή (POS). Υποχρέωση που υπάρχει ακόμα και στην περίπτωση που η εταιρεία αποφασίσει να εγκαταστήσει free flow σύστημα.

Κλιμακωτά διόδια μετά το πέμπτο έτος

Προκειμένου, όμως, να αποφευχθούν φαινόμενα κυκλοφοριακής συμφόρησης -τα οποία βέβαια εμφανίζονται ήδη στον άξονα- στην πέμπτη επέτειο από την έναρξη της παραχώρησης, ο ανάδοχος μπορεί να προτείνει την καθιέρωση διαφοροποιημένου διοδίου, ανά χρονικά διαστήματα εντός της ημέρας πχ. ώρες αιχμής και μη, ή ανά ημέρες πχ. καθημερινές, Σαββατοκύριακα ή αργίες, ή ακόμα και ανά σταθμούς διοδίων.

Σε περίπτωση που αυτό εφαρμοστεί, όμως, δεν θα μπορεί το μέσο ωριαίο τέλος διοδίου να υπερβαίνει το βασικό διόδιο, ενώ κατά τις ώρες αιχμής το τέλος διοδίου δεν θα πρέπει να ξεπεράσει το 30% του βασικού τέλους διοδίου. Ορίζονται πάντως τέσσερις προϋποθέσεις, που πρέπει να πληρούνται σωρρευτικά για να εφαρμοστεί η διαφοροποιημένη χρέωση.

Αρχικά, θα πρέπει η μέση ωριαία ταχύτητα κυκλοφορίας στην κατεύθυνση αιχμής και κατά τη διάρκεια της πρωινής και απογευματινής αιχμής (διάρκειας τουλάχιστον δύο ωρών) να πέφτει κάτω από 45 χλμ./ώρα για 30 ημέρες εντός ενός συνεχόμενου εξαμήνου, της θερινής περιόδου (15/06-31/08) μη συμπεριλαμβανομένης, και σε τουλάχιστον τρία από τα τέσσερα τμήματα μεταξύ ανισόπεδων κόμβων:  Δουκίσσης Πλακεντίας-Αθηνών-Λαμίας, Παπάγου-Αγίας Παρασκευής, Φυλής-Αθηνών-Λαμίας, Λεονταρίου-Δουκίσσης Πλακεντίας.

Ακολούθως, η πρόταση θα πρέπει να εγκριθεί από το δημόσιο, κατόπιν σύμφωνης γνώμης του ανεξάρτητου μηχανικού, καθώς και να ενημερωθεί σχετικά η DGMove και εφόσον κριθεί απαραίτητο να ληφθεί σύμφωνη γνώμη της. Τέλος, το προτεινόμενο σύστημα ξεκαθαρίζεται πως θα εφαρμοσθεί με ευθύνη, επιμέλεια και έξοδα του παραχωρησιούχου.

Ρήτρες για τις ουρές και πρόβλεψη για τους «δεν πληρώνω»

Θα πρέπει, ακόμα, ο παραχωρησιούχος να μεριμνά ώστε να μην σχηματίζονται ουρές στις πύλες των διοδίων, πέραν των έξι οχημάτων ανά πύλη για πάνω από 15 λεπτά την ημέρα και για περισσότερες από 90 ώρες ανά έτος. Σε αντίθετη περίπτωση προβλέπονται ποινικές ρήτρες, εκτός από την περίπτωση που είναι μεν όλες οι πύλες ανοικτές αλλά υπάρχει κυκλοφοριακός φόρτος.

Υπάρχει πρόβλεψη, όμως, και για τα οχήματα που περνούν από τα διόδια χωρίς να πληρώνουν. Σε αυτές τις περιπτώσεις, ο παραχωρησιούχος θα πρέπει να υποβάλει βεβαίωση μη καταβολής και ευκρινή φωτογραφία της πινακίδας του με επισημείωση του χρόνου διέλευσης. Εντός πέντε εργάσιμων ημερών, από τη σχετική του αίτηση, η αρμόδια αρχή οφείλει να εκδίδει βεβαίωση για τα στοιχεία του υπόχρεου, ώστε να ζητηθεί από τον ιδιοκτήτη του οχήματος η καταβολή του διοδίου και της αστικής ποινής που αντιστοιχεί στο 20πλάσιο της τιμής του.

Δεκαπέντε ημέρες μετά τη βεβαίωση, διάστημα κατά το οποίο ο υπόχρεος μπορεί να καταβάλει χωρίς προσαυξήσεις το οφειλόμενο τέλος, ο παραχωρησιούχος θα εκδίδει διαταγή πληρωμής για το τέλος και τις προσαυξήσεις. Αυτό που ορίζεται καθαρά είναι ότι το δημόσιο σε κάθε περίπτωση δεν φέρει ευθύνη της βεβαίωσης μη καταβολής και είσπραξης, αλλά μπορεί να επιβάλλει επιπλέον τα πρόστιμα που ορίζει ο ΚΟΚ. Ο δε παραχωρησιούχος δεν δικαιούται να απαιτήσει οποιαδήποτε αποζημίωση από το δημόσιο για τις δαπάνες βεβαίωσης.