Η αύξηση των επιτοκίων αποτελεί καλή είδηση για τον τραπεζικό τομέα, υπό την προϋπόθεση ότι ακολουθούνται ορισμένες θεμελιώδεις αρχές διαχείρισης κινδύνων, σύμφωνα με τον διευθύνοντα σύμβουλο της Eurobank Φ. Καραβία. «Μια απότομη αύξηση επιτοκίων δημιουργεί επίσης κινδύνους. Η κύρια δυσμενής επίπτωση των υψηλών επιτοκίων μπορεί να αφορά στην ποιότητα του ενεργητικού των τραπεζών», τόνισε.
Συμμετέχοντας στο πάνελ για τις μελλοντικές προκλήσεις για το ελληνικό και το παγκόσμιο τραπεζικό σύστημα, στο πλαίσιο του Delphi Economic Forum, ο κ. Καραβίας , στον απόηχο της κατάρρευσης της SVB σημείωσε πως στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ), οι κανονιστικές ρυθμίσεις είναι αυστηρές και εφαρμόζονται οριζόντια σε όλες σχεδόν τις τράπεζες. «Η διενέργεια τακτικών stress tests, το 2023 είναι ένα ακόμη έτος stress test, οι επιτόπιοι έλεγχοι στα δανειακά χαρτοφυλάκια, οι διαδικασίες και τα βήματα υλοποίησης τους, η αρκετά προηγμένη διαχείριση των κινδύνων που σχετίζονται με τη ρευστότητα, την αγορά και τις πιστώσεις καθιστούν την κανονιστική επιβάρυνση αρκετά υψηλή για τις περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες» σημείωσε ενώ πρόσθεσε ότι «κατά τη γνώμη μου αυτό που συμβαίνει στις ΗΠΑ η συνέβη στην CS είναι μάλλον απίθανο να συμβεί στην Ευρώπη και είναι ακόμη χαμηλότερη η πιθανότητα να δούμε κάτι τέτοιο στην Ελλάδα».
Κανένας κίνδυνος για τις ελληνικές τράπεζες από τα δάνεια εμπορικών ακινήτων
Για τον συναγερμό που έχει ηχήσει για τα χαρτοφυλάκια δανείων που σχετίζονται με εμπορικά ακίνητα, ο διευθύνων σύμβουλος της Eurobank ανέφερε πως «εκτιμάται ότι στο τέλος του 2022 η έκθεση των ευρωπαϊκών τραπεζών σε εμπορικά ακίνητα (CRE) ανέρχονταν κατά μέσο όρο στο 8% των δανειακών τους χαρτοφυλακίων. Τα αντίστοιχα ποσοστά είναι 18% για τις μεγάλης και 36% για τις μεσαίας κεφαλαιοποίησης αμερικανικές τράπεζες. Μια επιπλέον εστία προβληματισμού είναι τα δάνεια με μόχλευση (leverage loans), δηλαδή επιπρόσθετα δάνεια που δίνονται σε ιδιώτες και επιχειρήσεις που έχουν ήδη σημαντική έκθεση σε δανεισμό ή έχουν ιστορικό χαμηλής πιστωτικής αξιολόγησης».
Τόνισε πως «για τις περισσότερες ευρωπαϊκές τράπεζες, η έκθεση σε δάνεια αυτής της κατηγορίας είναι αμελητέα. Υπάρχουν, ωστόσο, μερικές τράπεζες για τις οποίες τέτοιου είδους δάνεια αντιστοιχούν στο 10 - 20% της αξίας του χαρτοφυλακίου τους. Επιπρόσθετα, στην Ευρώπη, τα χαρτοφυλάκια με υψηλό ποσοστό ενυπόθηκων δανείων κυμαινόμενου επιτοκίου θα πρέπει να παρακολουθούνται στενά».
Επισήμανε πως «στην Ελλάδα δεν έχουμε ενδείξεις σημαντικής επιδείνωσης του ενεργητικού των τραπεζών. Η έκθεση σε δάνεια CRE είναι ελάχιστη, καθώς η Ελλάδα δεν ακολούθησε την υπόλοιπη Ευρώπη στην έκρηξη του Real Estate την τελευταία δεκαετία, εξαιτίας της εγχώριας δεκαετούς οικονομικής κρίσης. Η έκθεση σε δάνεια άμεσης μόχλευσης (outright leverage loans) είναι επίσης πολύ περιορισμένη ενώ και τα χαρτοφυλάκια ενυπόθηκων δανείων παρουσιάζουν ανθεκτικότητα, μέχρι στιγμής. Πρόσφατα πήραμε δύο σημαντικά θετικά μέτρα ως ελληνικές τράπεζες».
Δίχτυ ασφαλείας για την ρευστότητα στην Ευρώπη
Σχετικά με τα διδάγματα από την ελληνική κρίση για τις τράπεζες και για τη σχέση μεταξύ δημόσιου χρέους και οικονομικής σταθερότητας, ο κ. Καραβίας σημείωσε πως «αν υπάρχει ένα μάθημα που πήρε, τουλάχιστον, η ευρωζώνη από την ελληνική κρίση, αυτό είναι η σημασία της ύπαρξης ενός ολοκληρωμένου και ισχυρού διχτυού ασφαλείας για τη ρευστότητα όπως αυτό που έχει αναπτύξει η ΕΚΤ.
Αποτελείται από ένα σύνθετο σύστημα παροχής ρευστότητας, που αποδέχεται διάφορα περιουσιακά στοιχεία ως ενέχυρο. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι, σε αντίθεση με τις ΗΠΑ όπου μόνο οι μεγάλες, συστημικά σημαντικές, τράπεζες έχουν πρόσβαση σε ρευστότητα από τη FED, στην Ευρώπη όλες οι τράπεζες της ΕΕ έχουν τη δυνατότητα πρόσβασης στην πιστωτική γραμμή της ΕΚΤ σε περιόδους ανάγκης, είτε απευθείας είτε μέσω των εθνικών κεντρικών τραπεζών τους. Αυτό το σύστημα έκτακτης ρευστότητας είναι εύρωστο, ανθεκτικό και λειτουργικό σε ακραίες συνθήκες, παρέχοντας χρόνο στις τράπεζες να αναπληρώσουν την κεφαλαιακή τους βάση και να αντιμετωπίσουν παλαιότερα προβλήματα, όπως είναι το συσσωρευμένο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων (NPL) στην περίπτωση της Ελλάδας».
Ο κ. Καραβίας τόνισε ότι «η παροχή ρευστότητας είναι υψίστης σημασίας διότι όλοι οι συμμετέχοντες στο σύστημα, ανεξαρτήτως μεγέθους, μπορούν να κερδίσουν χρόνο προκειμένου να επιλύσουν τα προβλήματά τους και φυσικά στην περίπτωση κρίσεων στις αγορές, ο παράγοντας του χρόνου είναι καθοριστικής σημασίας. Αξίζει να σημειωθεί ότι, αν η SVB αντί να πουλήσει τα ομόλογά της και να υποστεί τη ζημία είχε επιλέξει να αποκτήσει ρευστότητα μέσω της επαναγοράς του χαρτοφυλακίου ομολόγων της, ίσως είχε το χρόνο να προχωρήσει σε μια ομαλή αύξηση κεφαλαίου αναπληρώνοντας την κεφαλαιακή της βάση».
Παράλληλα ο διοικητής της Eurobank ανέφερε πως «δεν έχουμε credit crunch αλλά σίγουρα η πιστωτική επέκταση περιορίζεται στην Ελλάδα και τις ΗΠΑ. Τα υψηλότερα επιτόκια σημαίνουν καταρχάς πως η ζήτηση για δάνεια περιορίζεται και αυτό που είδαμε στην Ελλάδα στο πρώτο τρίμηνο του 2023 είναι ότι πολλοί από τους πελάτες μας χρησιμοποιούν πλεονάζουσα ρευστότητα για να αποπληρώσουν δάνεια. Ως εκ τούτου η αίσθηση μου είναι πως στο πρώτο τρίμηνο του 2023 θα παρουσιάσουμε αρνητική μεταβολή στα δάνεια, παρά το ότι τόσο το 2021 όσο και το 2022 ήταν χρονιές πιστωτικής επέκτασης. Ωστόσο δεν εκτιμώ πως έχουμε credit crunch και πιστεύω πως στα επόμενα τρίμηνα κατά τη διάρκεια του έτους θα δούμε πιστωτική επέκταση αλλά σίγουρα η πιστωτική επέκταση του 2023 θα είναι χαμηλότερη από το 2022».
Για την πορεία των επιτοκίων, ο κ. Καραβίας ανέφερε ότι «ο συνδυασμός της τραπεζικής κρίσης τις τελευταίες εβδομάδες και σίγουρα ο περιορισμός της πιστωτικής επέκτασης θα μπορούσαν να ωθήσουν τις κεντρικές τράπεζες να αναθεωρήσουν το ρυθμό με τον οποίο αυξάνουν τα επιτόκια. Ορισμένοι αναλυτές εκτιμούν πως θα μπορούσαμε ακόμη και να δούμε αναστροφή της πορείας μέσα στο 2023 τουλάχιστον για μια κεντρική τράπεζα/. Το Μάιο έχουμε την επόμενη συνεδρίαση του δ.σ. της ΕΚΤ για τα επιτόκια και κατά τη γνώμη μου δεν θα ήταν έκπληξη εάν η ΕΚΤ επιβράδυνε το ρυθμό με τον οποίο αυξάνει τα επιτόκια Κατά τη γνώμη μου εάν αύξανε τα επιτόκια κατά 25 μονάδες βάσης και όχι κατά 50 αυτή τη φορά θα άφηνε περισσότερες διαθέσιμες επιλογές για την ΕΚΤ στο τραπέζι σχετικά με μελλοντικές της κινήσεις».
Ευθύνη των τραπεζών η διαχείριση του επιτοκιακού κινδύνου
Αναφορικά με τη σχέση μεταξύ του ρόλου της μακροπροληπτικής εποπτείας από τις κεντρικές τράπεζες και του καθορισμού της νομισματικής πολιτικής, ο κ. Καραβίας σημείωσε ότι «η νομισματική πολιτική και η στόχευση στον πληθωρισμό θα πρέπει να συμβαδίζουν με τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα. Χωρίς σταθερές και υγιείς τράπεζες, ο μηχανισμός μετάβασης μέσω της νομισματικής πολιτικής καταρρέει. Για παράδειγμα, υπάρχουν αναλυτές και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού που πιστεύουν ότι λόγω της πρόσφατης τραπεζικής αναταραχής, οι πιστωτικές συνθήκες γίνονται ολοένα πιο αυστηρές και ως εκ τούτου οι κεντρικές τράπεζες είτε θα σταματήσουν σύντομα να αυξάνουν τα επιτόκια είτε ακόμη και να αντιστρέψουν την πορεία τους.
Ωστόσο, οι τράπεζες διαθέτουν πολύ αποτελεσματικά εργαλεία για τη διαχείριση του επιτοκιακού κινδύνου και αυτό θα πρέπει να αποτελεί αποκλειστικά δική τους ευθύνη. Από την πλευρά τους και οι εποπτικές αρχές διαθέτουν τα μέσα για να παρακολουθούν εξίσου αποτελεσματικά την έκθεση του τραπεζικού συστήματος σε επιτοκιακούς κινδύνους».
Ο κ. Καραβίας τόνισε πως «εκείνο που οι τράπεζες μπορούν να ελέγξουν λιγότερο αποτελεσματικά, είναι η επίδραση της αύξησης των επιτοκίων στην ποιότητα του ενεργητικού τους. Υπάρχει μια λεπτή γραμμή μεταξύ του επιπέδου των επιτοκίων, της πιστωτικής δυναμικής και της ποιότητας του ενεργητικού. Σε περίπτωση υπέρβασης στο μέτωπο των επιτοκίων, η ήπια προσγείωση της οικονομίας μπορεί να γίνει πιο δύσκολη με οικονομικές και κοινωνικές συνέπειες.
Η μακροπροληπτική εποπτεία δεν πρέπει να περιορίζει το βαθμό ελευθερίας των κεντρικών τραπεζών στο να καθορίζουν τη νομισματική πολιτική με τον πλέον κατάλληλο τρόπο. Ούτως ή άλλως, οι κεντρικές τράπεζες είναι επιφορτισμένες με το δύσκολο έργο να προσαρμόζουν τη νομισματική πολιτική εξασφαλίζοντας, παράλληλα, τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και ομαλή προσγείωση της οικονομίας. Στο παρελθόν, υπήρξαν περιπτώσεις στις οποίες η επίτευξη αυτής της ισορροπίας δεν ήταν πάντα εφικτή. Ελπίζουμε ότι, αυτή τη φορά, θα λειτουργήσει άψογα».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
