Πολύ… δυνατότερος, σε σύγκριση με το αρχικό σχέδιο που είχε εγκρίνει η Κομισιόν, θα είναι τελικά ο «Ηρακλής», όπως προκύπτει από τις διατάξεις του νομοσχεδίου που κατέθεσε χθες βράδυ στη Βουλή το υπουργείο Οικονομικών, καθώς όχι μόνο είναι αυξημένες από τα 9 στα 12 δισ. ευρώ οι εγγυήσεις που θα δώσει το Δημόσιο σε τιτλοποιήσεις προβληματικών δανείων, αλλά προβλέπεται δυνατότητα παράτασης της διάρκειας εφαρμογής του σχεδίου, καθώς και αύξησης του ποσού των κρατικών εγγυήσεων με απλή υπουργική απόφαση.
Επιπλέον, το νομοσχέδιο φέρνει για πρώτη φορά μια νέα νομική μορφή κρατικών εγγυήσεων, ώστε να μετατραπούν τα καλύτερα κομμάτια τιτλοποιήσεων προβληματικών δανείων σε τίτλους εξίσου ποιοτικούς με τα ομόλογα του Δημοσίου και να καταστεί δυνατό να εγκρίνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τη μηδενική στάθμιση του κινδύνου τους, προκειμένου να μπορέσουν οι τράπεζες να «σβήσουν» από τους ισολογισμούς τους αυτά τα τιτλοποιημένα δάνεια, βελτιώνοντας την κεφαλαιακή τους επάρκεια. Το Δημόσιο δεν θα είναι απλός εγγυητής, όπως υπήρξε και σε πολλές άλλες περιπτώσεις στο παρελθόν, αλλά πρωτοφειλέτης, όπως ορίζει σχετική διάταξη του νομοσχεδίου.
Ανοικτή ημερομηνία λήξης, πιθανή αύξηση εγγυήσεων
Ειδικότερα, το νομοσχέδιο του υπ. Οικονομικών με θέμα «Πρόγραμμα παροχής εγγύησης σε τιτλοποιήσεις πιστωτικών ιδρυμάτων», δημιουργεί αυξημένες δυνατότητες χρήσης του σχεδίου «Ηρακλής», μέσω του οποίου επιδιώκεται να «καθαρίσουν» οι τράπεζες μη εξυπηρετούμενα δάνεια ύψους άνω των 30 δισ. ευρώ.
Το σχέδιο αρχικά θα εφαρμοσθεί για 18 μήνες, με το χρόνο να μετράει από τις 10 Οκτωβρίου 2019, οπότε δόθηκε η έγκριση εφαρμογής του από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν. Όμως, στην πραγματικότητα η… ημερομηνία λήξης είναι ανοικτή, αφού προβλέπεται ότι μπορεί να παραταθεί η ισχύς του νόμου και πέραν των 18 μηνών, ενώ το μέγιστο όριο των εγγυήσεων τίθεται στα 12 δισ. ευρώ, αλλά με τη δυνατότητα να αυξηθεί κι άλλο, με απόφαση του υπουργού Οικονομικών και εφόσον, βεβαίως, δώσει τη σχετική έγκριση η Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Κομισιόν.
Διαδοχικές παρατάσεις, άλλωστε, έχουν δοθεί ήδη και στο αντίστοιχο σχέδιο APS (Asset Protection Scheme), που εφαρμόσθηκε στην Ιταλία από το 2016 και ήδη, όπως αναφέρεται σε έγγραφο που κατέθεσε το υπ. Οικονομικών στη Βουλή, έχει οδηγήσει σε μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων περίπου κατά 60 δισ. ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι ήδη το σχέδιο έχει αναβαθμισθεί αρκετά, καθώς αρχικά είχε ζητηθεί έγκριση από την Κομισιόν για εγγυήσεις έως 9 δισ. ευρώ, οι οποίες αυξήθηκαν μέχρι να φθάσει το σχετικό νομοσχέδιο στη Βουλή κατά το ένα τρίτο και πλέον ανοίγει ο δρόμος για την περαιτέρω αύξησή τους, αν αυτό κριθεί απαραίτητο για την πρόσθετη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων.
«Σιδερένιες» εγγυήσεις
Το μεγάλο πρόβλημα που είχε απασχολήσει εξαρχής την κυβέρνηση και τις ευρωπαϊκές αρχές και το οποίο συνδέεται με το γεγονός ότι η Ελλάδα δεν έχει, όπως η Ιταλία, αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας από τους οίκους, είναι ότι χρειαζόταν να βρεθεί ένας τρόπος ενίσχυσης των εγγυήσεων που θα προσφέρει το Δημόσια στις τιτλοποιήσεις, ώστε όσες πάρουν αυτή την εγγύηση να θεωρηθούν από την ΕΚΤ ως τίτλοι μηδενικής στάθμισης κινδύνου και να διαγραφούν από το σταθμισμένο ενεργητικό των τραπεζών, για να βελτιωθεί η κεφαλαιακή επάρκεια. Χωρίς τη μηδενική στάθμιση κινδύνου, οι τιτλοποιήσεις ίσως να γίνονταν ασύμφορες για τις τράπεζες.
Φαίνεται από τις διατάξεις του νομοσχεδίου ότι η λύση που βρέθηκε σε αυτό το πρόβλημα είναι νομικού χαρακτήρα και δεν θα απαιτηθεί να δεσμεύσει το Δημόσιο μετρητά (cash collateral), ώστε να ενισχύσει τις εγγυήσεις, σενάριο που είχε συζητηθεί το προηγούμενο διάστημα, όπως έχει αναφέρει το businessdaily, αλλά δεν ήταν επιθυμητό από την κυβέρνηση.
Η λύση που βρέθηκε ήταν η νομική αναβάθμιση της εγγύησης στους τίτλους υψηλής εξοφλητικής προτεραιότητας (senior tranches), η οποία, όπως αναφέρεται στο άρθρο 6 του νομοσχεδίου, θα είναι «ρητή, ανέκκλητη και σε πρώτη ζήτηση, πληροί δηλαδή τις προϋποθέσεις που θέτει ο κανονισμός 575/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου σχετικά με τις απαιτήσεις προληπτικής εποπτείας για πιστωτικά ιδρύματα και επιχειρήσεις επενδύσεων».
Όπως εξηγείται περαιτέρω, η εγγύηση παρέχεται «ως εάν το Ελληνικό Δημόσιο ήταν πρωτοφειλέτης». Αυτό ουδέποτε έχει συμβεί στο παρελθόν και αποτελεί ένα πολύ ισχυρό μηχανισμό προστασίας των τραπεζών, οι οποίες σε πολλές άλλες περιπτώσεις αντιμετώπισαν τεράστια προβλήματα και καθυστερήσεις στην είσπραξη ποσών από καταπτώσεις κρατικών εγγυήσεων.
Τι θα πληρώνουν οι τράπεζες
Το Δημόσιο θα παρέχει αυτές τις εγγυήσεις με όρους αγοράς, αλλά με έναν μηχανισμό τιμολόγησης πολύ διαφορετικό από αυτόν που εφαρμόσθηκε στην Ιταλία, όπου βάση υπολογισμού του κόστους των εγγυήσεων αποτέλεσαν τα CDS (συμβόλαια ασφάλισης κινδύνου αθέτησης πληρωμών) των ίδιων των τραπεζών. Στην περίπτωση της Ελλάδας, τέτοια τιμολόγηση είναι αδύνατη και προτιμήθηκε ως βάση το CDS των κρατικών ομολόγων, που βρίσκεται σε συνεχή πτώση. Σύμφωνα με υπολογισμούς του υπ. Οικονομικών (Έκθεση Αξιολόγησης Συνεπειών Ρύθμισης) το Δημόσιο θα λαμβάνει προμήθειες έως 200 εκατ. ευρώ ετησίως, κάτι που σημαίνει ότι το κόστος για τις τράπεζες θα είναι περίπου 1,7%, ποσοστό αρκετά χαμηλό, ώστε να είναι ανεκτό από τα πιστωτικά ιδρύματα.
Το Δημόσιο θα είναι κερδισμένο από τις προμήθειες, αλλά μόνο όταν γίνει ο τελικός «λογαριασμός» από την εφαρμογή του σχεδίου «Ηρακλής» θα ξέρουμε αν και σε ποιο βαθμό οι φορολογούμενοι θα επιβαρυνθούν από καταπτώσεις εγγυήσεις, σε περίπτωση που δεν αποπληρωθούν πλήρως τα δάνεια που θα εγγυηθεί, μέσω των τιτλοποιήσεων, το κράτος.
Οι δικλίδες ασφαλείας
Ασφαλιστικές δικλίδες για να περιορισθούν οι κίνδυνοι για τους φορολογούμενους υπάρχουν, σύμφωνα με το νομοσχέδιο. Το Δημόσιο θα εγγυηθεί μόνο τους τίτλους που θα εξασφαλίσουν βαθμολογία ΒΒ- (στην κλίμακα της S&P και αντίστοιχη στις κλίμακες των άλλων τριών αναγνωρισμένων οίκων αξιολόγησης), η διαχείριση (είσπραξη) των απαιτήσεων θα ανατεθεί σε αναγνωρισμένες εταιρείες, στις οποίες οι τράπεζες δεν θα έχουν υψηλή συμμετοχή – έλεγχο των διοικήσεων, ενώ σε περίπτωση αστοχιών στην είσπραξη οι διαχειριστές των απαιτήσεων θα δέχονται, αρχικά, κυρώσεις με τη μορφή της παρακράτησης της αμοιβής τους και, ακολούθως, θα μπορούν να αποβάλλονται για να επιλεγεί άλλος διαχειριστής. Επόπτης της όλης διαδικασίας θα ορισθεί κατόπιν συμφωνίας του υπ. Οικονομικών με την Κομισιόν.
Το νομοσχέδιο θα συζητηθεί με κατεπείγουσα διαδικασία και αναμένεται να δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως την επόμενη εβδομάδα, ώστε οι τράπεζες να μπορούν να το αξιοποιήσουν από τις πρώτες ημέρες του νέου έτους. Σήμερα αναμένεται να δημοσιευθεί και η νομική γνώμη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, η οποία εκτιμάται ότι δεν θα κρύβει δυσάρεστες εκπλήξεις, αφού έγιναν οι απαραίτητες συνεννοήσεις και προσαρμογές στο νομοσχέδιο τις προηγούμενες εβδομάδες.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
