Όταν μία οικονομία βρίσκεται μεταξύ σφύρας και άκμονος είναι απόλυτα φυσικό ο πρώτος κλάδος που εισέρχεται σε προβλήματα ή ακόμη και κρίση να είναι ο τραπεζικός. Αυτό ακριβώς ισχύει και για τις τουρκικές τράπεζες, οι οποίες όλο και πιο δύσκολα έχουν, πλέον, πρόσβαση στις αγορές.
Η αποπομπή του Νατζί Αμπάλ από την Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας και η ουσιαστική ανάληψη της διοίκησής της από τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, δημιουργεί ακόμη μεγαλύτερη κρίση, καθώς τα ξένα κεφάλαια συρρέουν εκτός της χώρας και η τουρκική λίρα βρίσκεται σε κλοιό πιέσεων.
«Δεν έχουμε την παραμικρή πρόθεση να στοιχηματίσουμε υπέρ της λίρας όσο ο Ερντογάν ελέγχει την Κεντρική Τράπεζα», ξεκαθαρίζει ο Αντρέας Στένο Λάρσεν, κορυφαίος αναλυτής της Nordea.
Βάσει στοιχείων της Capital Economics, οι τουρκικές τράπεζες θα κληθούν να πληρώσουν χρέος σε συνάλλαγμα ύψους 89 δισ. δολαρίων το επόμενο 12μηνο, δηλαδή το 12,5% του τουρκικού ΑΕΠ, με το κόστος αυτής της αποπληρωμής να είναι εξαιρετικά υψηλό, καθώς η λίρα συνεχώς υποχωρεί έναντι τόσο του δολαρίου όσο και του ευρώ. H Commerzbank δεν διστάζει να εκτιμήσει ότι έως το τέλος του 2021 μπορεί να διολισθήσει έως και τις 10 λίρες ανά δολάριο (από περίπου 8,5 λίρες ανά δολάριο που είναι σήμερα).
Από το 2018 όπου ξέσπασε η κρίση για το νόμισμα, οι τουρκικές τράπεζες ξέμειναν με υψηλό χρέος σε ξένο νόμισμα και ελάχιστα αποθέματα συναλλάγματος, γεγονός που οδήγησε σε εκτίναξη του κόστους δανεισμού τους αλλά και ουσιαστικό αποκλεισμό από τις αγορές. Ο ίδιος φόβος επικρατεί, πλέον, μετά το «πραξικόπημα» Ερντογάν στην Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας, καθώς ο Αμπάλ θεωρούνταν ένας «σώφρον» κεντρικός τραπεζίτης που θα ακολουθούσε ορθή νομισματική πολιτική, αλλά όχι αυτή που ήθελε ο «Σουλτάνος».
«Με την αποπομπή του Αμπάλ από την Κεντρική Τράπεζα η Τουρκία έχασε την τελευταία αχτίδα αξιοπιστίας των θεσμών της», υποστηρίζει ο Φίνιξ Κάλεν, αναλυτής της Societe Generale, προβλέποντας ότι μία νέα νομισματική κρίση είναι πολύ κοντά.
Την ίδια ώρα η αδιέξοδη, όπως αποδεικνύεται εκ του αποτελέσματος, πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας να «καίει» τα συναλλαγματικά της αποθέματα για να στηρίξει τη λίρα, δυσκολεύει ακόμη περισσότερη τις προοπτικές οικονομίας και τραπεζών. Η Societe Generale εκτιμά ότι τα συναλλαγματικά αποθέματα έχουν φθάσει σε αρνητικό επίπεδο, καθώς 128 δισ. δολάρια «κάηκαν» κατά τη διάρκεια της θητείας του Μπεράτ Αλμπαϊράκ στη θέση του υπ. Οικονομικών.
Φόβοι για αύξηση «κόκκινων» δανείων
Ο τραπεζικός κλάδος της χώρας είναι αρκετά συγκεντρωμένος, με επτά τράπεζες να ελέγχουν άνω του 70% του ενεργητικού και μεταξύ αυτών επικρατούν οι κρατικές Ziraat, Halkbank και Vakıfbank, οι οποίες διαχειρίζονται το 38% των τραπεζικών assets της χώρας. Οι τρεις αυτές τράπεζες, την τρέχουσα περίοδο της πανδημίας, ακολούθησαν τη «γραμμή» της κυβέρνησης και δάνεισαν αρκετές επιχειρήσεις με χαμηλό κόστος, με αρκετά εξ αυτών των δανείων να έχουν δοθεί με εγγύηση από κρατικό εγγυοδοτικό φορέα.
Με αυτόν τον τρόπο έχουν διατηρήσει στη ζωή αρκετές εταιρείες, αρκετές εκ των οποίων όμως χαρακτηρίζονται ως «ζόμπι» και θεωρείται πιθανό ότι δεν θα κατορθώσουν να αποπληρώσουν ποτέ τα δάνεια που έχουν λάβει. Όσο για τα οικονομικά μεγέθη των τριών τραπεζών, τα συνολικά τους κέρδη προσγειώθηκαν στα έξι εκατ. λίρες τον Ιανουάριο του 2021 από 2,3 δισ. που ήταν τον αντίστοιχο μήνα του περασμένου έτους, σύμφωνα με στοιχεία της Fitch Ratings.
«Η πτώση κατά 45% των τραπεζικών κερδών οφείλεται κατά κύριο λόγω στο γεγονός ότι τα κέρδη των κρατικών τραπεζών υποχώρησαν 34%. Τα έσοδα από τόκους για τον κλάδο υποχώρησαν 20% τον Ιανουάριο, ενώ για τις κρατικές τράπεζες η πτώση έφθασε στο 69%», τονίζει η Fitch σε έκθεσή της.
Παράλληλα ο οίκος επισημαίνει στην έκθεσή του ότι «κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι τράπεζες στην Τουρκία άρχισαν να επιτρέπουν στους πελάτες να αναβάλουν την πληρωμή δανείων», ενώ παρατάθηκε και περίοδος βάσει της οποίας ένα δάνειο θεωρείται ότι βρίσκεται σε καθυστέρηση στις 180 ημέρες από 90 ημέρες που ίσχυε πριν. Ο οίκος εκτιμά ότι σε βραχυπρόθεσμο διάστημα οι τουρκικές τράπεζες θα μπορούσαν να καλύψουν μέρος των αναγκών τους, αλλά μακροπρόθεσμα και εφόσον η κρίση στο νόμισμα συνεχιστεί κάτι τέτοιο θα καταστεί απαγορευτικό.
Ένα ακόμη αρνητικό στοιχείο είναι ότι, όπως όλα δείχνουν, ο Ερντογάν θα αναγκάσει τον νέο επικεφαλής της Κεντρικής Τράπεζας της Τουρκίας, Σαχάπ Καβτζίογλου, να προχωρήσει σε μείωση των επιτοκίων στη συνεδρίαση της 15ης Μαΐου. Εάν αυτό συμβεί, η λίρα θα υποχωρήσει σε νέο ιστορικό χαμηλό και θα καταστεί ακόμη πιο δαπανηρό για τις τράπεζες αλλά και το κράτος να αποπληρώσουν τα δάνειά τους σε ξένο νόμισμα και ως εκ ετούτου η Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει εκ νέου να παρέμβει προς στήριξη.
Όλα δείχνουν ότι το τουρκικό τραπεζικό σύστημα βρίσκεται στο χείλος μίας νέας σφοδρής κρίσης, αλλά ο Ερντογάν μάλλον είναι ο μόνος που δεν το καταλαβαίνει.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
