Αν κάτι θα μπορούσε να «δέσει τα χέρια» του Ερντογάν, στην προσπάθειά του να αποσπάσει μιa ισόβια προεδρική θητεία στην Τουρκία, στέλνοντας στη φυλακή τον μοναδικό επικίνδυνο πολιτικό του αντίπαλο, τον Ιμάμογλου, θα ήταν μια κατάρρευση της τουρκικής λίρας. Όμως, ο Τούρκος πρόεδρος φαίνεται ότι προετοίμασε προσεκτικά το «μεγάλο κόλπο» του, για να αποφύγει μια ανεξέλεγκτη συναλλαγματική κρίση.
Ο Ερντογάν μπορεί να είναι πολιτικά πανίσχυρος και να έχει πολλά «χαρτιά» στα χέρια του για να καταφέρει, τελικά, να μείνει για πάντα στο προεδρικό μέγαρο της Άγκυρας, όμως έχει και ένα επικίνδυνα αδύνατο σημείο: την εξάρτηση της οικονομίας από ξένα κερδοσκοπικά κεφάλαια ("hot money"), που αν εξέλθουν απότομα από την Τουρκία μπορεί να προκαλέσουν κατάρρευση της λίρας, με όλα όσα αυτή μπορεί να συνεπάγεται για την οικονομία (αναζωπύρωση του πληθωρισμού, κραδασμοί στο τραπεζικό σύστημα, οικονομική ύφεση).
Η συμπεριφορά των ξένων επενδυτών έναντι της Τουρκίας έχει, επίσης, μια πολύ σοβαρή πολιτική - διπλωματική παράμετρο. Αν οι ΗΠΑ και η Ευρωπαϊκή Ένωση στραφούν εναντίον της Άγκυρας, ακόμη και με την επιβολή κυρώσεων, όπως είχε κάνει ο Τραμπ προ επταετίας για να «απαντήσει» στην άδικη σύλληψη ενός Αμερικανού πάστορα, αυτό μπορεί να επιταχύνει την έξοδο διεθνών κεφαλαίων από την Τουρκία.
Όπως όλα δείχνουν, ο Ερντογάν καταφέρνει ως τώρα να αποφύγει τα χειρότερα για την τουρκική λίρα, παρότι η αρχική αντίδραση της αγοράς συναλλάγματος ήταν πολύ έντονη. Αρχικά, την Τετάρτη, το δολάριο εκτινάχθηκε ακόμη και κατά 11% στη διάρκεια των συναλλαγών, κλείνοντας τελικά την ημέρα με μια άνοδο 3,5%, από τις 36,5 λίρες στις 38. Όμως, την Πέμπτη και την Παρασκευή η ισοτιμία σταθεροποιήθηκε σε αυτό το επίπεδο με ανεπαίσθητη πτωτική τάση.
Μεγάλη «δύναμη πυρός»
Αυτή η ανθεκτικότητα της λίρας δεν είναι καθόλου τυχαία. Η πολιτική του Ερντογάν και του οικονομικού του επιτελείου μοιάζουν σαν να είχαν προετοιμάσει έγκαιρα την οικονομία για τους κραδασμούς που θα μπορούσε να προκαλέσει κάποιο μεγάλο πολιτικό γεγονός, με αποτέλεσμα, όταν πια ξέσπασε η καταιγίδα στην αγορά συναλλάγματος, η κεντρική τράπεζα να έχει πολύ μεγάλη δύναμη πυρός με συναλλαγματικά διαθέσιμα επαρκή για να εκτονώσουν ακόμη και ισχυρές πιέσεις.
Σύμφωνα με τους "Financial Times", για τη σταθεροποίηση της λίρας η τουρκική κεντρική τράπεζα οργάνωσε τη μεγαλύτερη στην ιστορία παρέμβαση στην αγορά συναλλάγματος, με κόστος τέσσερις φορές μεγαλύτερο από άλλη μεγάλη παρέμβαση του παρελθόντος. Η κεντρική τράπεζα «έκαψε» σχεδόν 12 δισ. δολάρια για να στηρίξει τη λίρα, ένα ποσό που σε άλλες εποχές θα εξανέμιζε τα συναλλαγματικά της αποθέματα.
Αυτή τη φορά, όμως, ο Ερντογάν και το οικονομικό του επιτελείο είχαν φροντίσει να συγκεντρώσουν συναλλαγματικά αποθέματα ρεκόρ και, έτσι, ακόμη και τα 12 δισ. δολ. που δαπανήθηκαν για τη στήριξη της λίρας να μοιάζουν με μικρό ποσό μπροστά στο «οπλοστάσιο» της κεντρικής τράπεζας και των μεγάλων εμπορικών τραπεζών, που την υποστηρίζουν με πράξεις ανταλλαγής συναλλάγματος (swaps).
Τον περασμένο μήνα έγινε γνωστό ότι ακαθάριστα συναλλαγματικά διαθέσιμα της τουρκικής κεντρικής τράπεζας είχαν φθάσει σε επίπεδο ρεκόρ, ξεπερνώντας τα 173 δισ. δολ. Ακόμη και αν αφαιρεθούν από αυτό το ποσό τα swaps με τις μεγάλες εμπορικές τράπεζες, τα καθαρά συναλλαγματικά αποθέματα ξεπερνούσαν τα 70 δισ. δολ.
Αυτό σημαίνει ότι το πολύ μεγάλο ποσό των 12 δισ. δολ. για τη στήριξη της λίρας ήταν, στην πραγματικότητα, πολύ μικρό μπροστά στη «δύναμη πυρός» της κεντρικής τράπεζας και οι traders γνωρίζουν ότι αν επιχειρήσουν μια κερδοσκοπική επίθεση το πιθανότερο είναι να βγουν χαμένοι.
Ο Ερντογάν έχει προ πολλού εγκαταλείψει την ανορθόδοξη πολιτική της μείωσης επιτοκίων για να... πέσει ο πληθωρισμός. Η κεντρική τράπεζα διατηρεί πολύ υψηλά βραχυπρόθεσμα επιτόκια, άνω του 40%, τη στιγμή που έχει μειωθεί ο πληθωρισμός από 85% σε 39%. Τα κερδοσκοπικά funds βρίσκουν μεγάλες ευκαιρίες για συναλλαγές carry trade στην τουρκική λίρα, αξιοποιώντας τα υψηλά επιτόκια. Υπολογίζεται από την JPMorgan ότι έχουν τοποθετήσει 35 δισ. δολ. σε τέτοιες κερδοσκοπικές συναλλαγές.
Κάλυψε τα νώτα του με ΗΠΑ και ΕΕ
Με αυτά τα δεδομένα, και αν δεν υπάρξει κάποιο σοβαρό πολιτικό απρόοπτο, ο Ερντογάν φαίνεται ότι θα καταφέρει να προχωρήσει το ιδιότυπο πραξικόπημά του, που δεν αρέσει βεβαίως καθόλου στους δυτικούς επενδυτές, χωρίς να βυθισθεί η Τουρκία σε μια επικίνδυνη συναλλαγματική κρίση.
Άλλωστε, αυτή τη φορά έχει καλυμμένα τα νώτα του και πολιτικά/διπλωματικά, έχοντας φροντίσει να αποτρέψει σοβαρές αντιδράσεις των ΗΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Συμπτωματικά (;), ο Ερντογάν μίλησε με τον Τραμπ τηλεφωνικά λίγες ημέρες πριν τη σύλληψη Ιμάμογλου και αυτή η συζήτηση όχι μόνο «ξεπάγωσε» τις αμερικανικές σχέσεις μετά τη μεγάλη περίοδο ψυχρότητας μεταξύ Μπάιντεν και Ερντογάν, αλλά ο στενός συνεργάτης του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, τη χαρακτήρισε «σπουδαία» και τόνισε ότι θα «μεταμορφώσει» τις διμερείς σχέσεις. Όταν ζητήθηκε, μετά τη σύλληψη Ιμάμογλου, σχόλιο από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ, η δήλωση που έγινε ισοδυναμούσε με «πράσινο φως» στον Ερντογάν να κάνει ό,τι θέλει με την τουρκική δημοκρατία: «Δεν σχολιάζουμε εσωτερικές υποθέσεις τρίτων χωρών».
- Αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση αντέδρασε ως τώρα μόνο με μια τυπική δήλωση καταδίκης των αντιδημοκρατικών μεθοδεύσεων Ερντογάν, χωρίς να υπάρχει οποιαδήποτε κίνηση προς κάτι πιο ουσιαστικό (κυρώσεις). Η Τουρκία, έχοντας τον δεύτερο μεγαλύτερο στρατό στο NATO και καθώς δηλώνει διαθέσιμη για αποστολή δυνάμεων στην Ουκρανία για την επιτήρηση της ειρήνης (όταν υπάρξει συμφωνία), αντιμετωπίζεται με πολύ μεγάλη προσοχή από τις ηγεσίες στην Ευρώπη, που γνωρίζουν πολύ καλά πόσο δύσκολη θα είναι η παροχή εγγυήσεων ειρήνης στην Ουκρανία, χωρίς τη συμμετοχή των Αμερικανών. Έτσι, ακόμη και αν ο Ερντογάν αρχίζει να θυμίζει... Πούτιν με όσα κάνει στο εσωτερικό της χώρας του, δεν φαίνεται ότι θα πάψει να αντιμετωπίζεται φιλικά από την Ευρώπη, κάτι που διαμορφώνει ένα πολύ ευνοϊκό πολιτικό πλαίσιο και για την τουρκική λίρα.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
