«Ξηλώνεται» το Χρηματιστήριο Ενέργειας, έρχονται οι διμερείς συμφωνίες

Δομικές αλλαγές στη λειτουργία της ενεργειακής αγοράς φέρνει η όξυνση της κρίσης, με σκοπό την αύξηση των διμερών συμφωνιών και με αντίστοιχη μείωση στα ποσοστά της ενέργειας που θα περνούν καθημερινά από τις συναλλαγές στο Χρηματιστήριο Ενέργειας. Στην κατεύθυνση αυτή, η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας προωθεί έκτακτη μελέτη για τη μείωση των περιορισμών στα διμερή συμβόλαια ή ακόμη και την πλήρη κατάργησή τους, όπως δήλωσε χθες ο πρόεδρος της ΡΑΕ, Αθανάσιος Δαγούμας.

Πιο αναλυτικά, στόχος της αλλαγής αυτής είναι να έρθει η εγχώρια αγορά στα επίπεδα και πρότυπα λειτουργίας των ευρωπαϊκών αγορών, με συμβόλαια που είναι προστατευμένα από τις χρηματιστηριακές διακυμάνσεις των τιμών ενέργειας. Και αυτό γιατί σε αντίθεση με το πλαίσιο που διαμορφώνεται σε πιο ώριμες ευρωπαϊκές αγορές, που έχουν διμερή συμβόλαια με τα οποία δίνεται σταθερή τιμή στους καταναλωτές και ταυτόχρονα διμερή συμβόλαια με φυσική παράδοση τα οποία παρακάμπτουν τις χρηματιστηριακές αγορές, ενώ μόνο 20% των συναλλαγών περνούν από το χρηματιστήριο, στην Ελλάδα το σύνολο των συναλλαγών περνούν από το Χρηματιστήριο Ενέργειας, με αποτέλεσμα όλες οι αγοραπωλησίες να κινούνται σύμφωνα με τις διακυμάνσεις των τιμών της χονδρικής τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, μεταφέροντας όλες τις διακυμάνσεις στον τελικό καταναλωτή.

Όπως έχει εξηγήσει στο παρελθόν ο καθηγητής Ενεργειακής Οικονομίας και Επιχειρησιακής Έρευνας στη Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ του ΕΜΠ Παντελής Κάπρος το ελληνικό αυτό φαινόμενο οφείλεται στη δομή του ανταγωνισμού: Οι εταιρείες που είναι ανταγωνιστές της ΔΕΗ είναι λίγες και οι περισσότερες δεν έχουν καν δική τους παραγωγή, αλλά αγοράζουν ενέργεια από την οργανωμένη αγορά. Παράλληλα, και εκείνες που έχουν από μία μονάδα φυσικού αερίου δεν διαθέτουν ένα ικανό χαρτοφυλάκιο ώστε να χτίσουν το δικό τους χαρτοφυλάκιο διμερών συμβολαίων με τους πελάτες τους και επομένως κάνουν δύο παράλληλες πράξεις: πουλάνε την ενέργεια της μονάδας τους στο χρηματιστήριο και αγοράζουν για τους πελάτες τους σαν να ήταν έμποροι από την οργανωμένη αγορά.

Η μόνη που διαθέτει ικανό χαρτοφυλάκιο ενέργειας για να μπορέσει να προχωρήσει σε τέτοιες διμερείς συμβάσεις είναι η ΔΕΗ, ωστόσο η νομοθεσία δεν της το επιτρέπει για λόγους ρευστότητας της Προημερήσιας Αγοράς. Ειδικότερα, δεν επιτρέπεται στη ΔΕΗ να προχωρήσει σε διμερή συμβόλαια με φυσική παράδοση που να ξεπερνούν το 20% της ενεργειακής κατανάλωσης των πελατών της. Όπως σημειώνει ο κ. Κάπρος, αν δεν υπήρχε αυτός ο περιορισμός και η ΔΕΗ μπορούσε να κλείνει τέτοια συμβόλαια με όλους τους πελάτες της, τότε στη χρηματιστηριακή αγορά θα έμενε μικρό κομμάτι των συναλλαγών και θα μειωνόταν η ρευστότητα.

Ο κ. Κάπρος μιλώντας χθες στο Power & Gas Forum εξήγησε γιατί το πρόβλημα με τη μείωση της ρευστότητας δεν είναι ένα πραγματικό πρόβλημα. Όπως είπε, δεν είναι καν υποχρεωτική η προημερησία αγορά, ούτε το να περνάνε οι συμφωνίες από αυτή και υπογράμμισε ότι αυτό που χρειάζεται είναι η προώθηση των διμερών συμβολαίων αλλά και ο καθορισμός των τιμολογίων με βάση τη μέση τιμή κόστους, με την προσθήκη ενός μόνο ποσοστού που να τιμολογείται στη βάση των τιμών του χρηματιστηρίου.

Κινήσεις από ΡΑΕ για την προώθηση των διμερών συμβολαίων

Μιλώντας σχετικά με το ζήτημα αυτό, ο Πρόεδρος της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας, Αθανάσιος Δαγούμας σημείωσε πως σήμερα θα συζητηθεί στην Ολομέλεια της Αρχής η επιστολή στο ΕΧΕ αναφορικά με έκτακτη μελέτη προς αύξηση του πλαφόν διμερών συμβολαίου ή και πλήρη κατάργησή του. Παράλληλα, όπως είχε γράψει το ΒD, πριν από μερικές ημέρες η ΡΑΕ είχε εγκρίνει δαπάνη ειδικής μελέτης για τον «Σχεδιασμό Διαγωνισμών ΑΠΕ για την προώθηση εμπορικών PPAs» με στόχο τη διερεύνηση τρόπων για την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και τη δυνατότητα σύναψης PPAs για έργα που αναπτύσσονται εκτός του προγράμματος στήριξης και τη διερεύνηση ανάπτυξης μιας κεντρικά οργανωμένης «πλατφόρμας» PPAs για εταιρική χρήση προκειμένου να προωθηθεί η σύναψη εμπορικών PPAs εκτός στήριξης.

Από την άλλη πλευρά, ο Δρ. Χριστόφορος-Ανέστης Ζούμας, Acting COO & Director – Markets Operations της HEnEx S.A. (Χρηματιστήριο Ενέργειας) τόνισε ότι στο σημερινό σύστημα δεν υπάρχει απαγόρευση των διμερών συμβολαίων και οι όποιες δυσκολίες στη χρήση τους δεν αφορούν τη δομή της αγοράς. Παράλληλα, είπε πως δε θα ήταν εφικτή η λειτουργία με διμερή συμβόλαια με φυσική παράδοση κατά 80% στην αγορά καθώς με τον τρόπο αυτόν θα χανόταν η διαφανής δημιουργία οικονομικών σημάτων.

Υποχρεωτικά διμερή συμβόλαια ζητάει η βιομηχανία

Από την πλευρά της βιομηχανίας, ο πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ Αντώνης Κοντολέων μίλησε για ενδεχόμενη χειραγώγηση των τιμών στη χονδρική αγορά από τους καθετοποιημένους παίκτες αλλά και στρέβλωση του ανταγωνισμού με τη μεταφορά κερδών στην λιανική.

Ο κ. Κοντολέων ζήτησε την υποχρεωτική διάθεση διμερών συμβολαίων από τους παραγωγούς προς τη βιομηχανία, ώστε να μπορεί να παραμείνει ανταγωνιστική προς την υπόλοιπη Ευρώπη όπου τα διμερή συμβόλαια είναι κατά πολύ αυξημένα, με αποτέλεσμα να μην περνάνε αυτούσιες οι τιμές της χονδρεμπορικής. Ειδικότερα, ο Πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ ζήτησε να δίνεται υποχρεωτικά το 50% της παραγωγής στα διμερή συμβόλαια και να υπάρξει πρόβλεψη στους παραγωγούς ΑΠΕ που κάνουν συμβάσεις με σταθερές να διαθέτουν επίσης το 50% της παραγωγής τους σε διμερή συμβόλαια. Τέλος, επανέλαβε την ανάγκη να προχωρήσει ο μηχανισμός για τον οποίο έχει μιλήσει το ΥΠΕΝ για τη δυνατότητα net metering στις βιομηχανίες στην υψηλή τάση.

Συνεχίζεται η συζήτηση για τα υπερκέρδη

Για φορολόγηση των «ουρανοκατέβατων κερδών» κατά 90% αν φανεί στους ισολογισμούς των εταιρειών η ύπαρξή τους, έκανε λόγο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κώστας Σκρέκας, ενώ ανέφερε ότι ήδη από τον περασμένο Σεπτέμβριο η ΡΑΕ ανέλαβε να ελέγχει την ύπαρξη αθέμιτων εμπορικών πρακτικών σε εταιρείες προμήθειας και παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, ελέγχοντας αν περνάνε επίσης οι κρατικές επιδοτήσεις στους λογαριασμούς των καταναλωτών. 

Αναφορικά με το ίδιο ζήτημα, ο Πρόεδρος της ΡΑΕ σημείωσε ότι η Αρχή περιμένει να συγκεντρώσει τα οικονομικά αποτελέσματα των εταιρειών και να προχωρήσει σε εισήγηση για την αναδρομικότητα στην αγορά εξισορρόπησης που όπως είπε θα λειτούργησε προς όφελος καταναλωτών. Απαντώντας σε σχετική ερώτηση, σημείωσε ότι η Αρχή θα ελέγξει όλες τις διαφορετικές ενεργειακές μονάδες, όλων των καυσίμων και τεχνολογιών.

Από την πλευρά του Ελληνικού Συνδέσμου Ανεξάρτητων Εταιριών Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΕΣΑΗ), ο Πρόεδρος και Γενικός Διευθυντής του Τομέα Ηλεκτρικής Ενέργειας και Φυσικού Αερίου της Μυτιληναίος, Ντίνος Μπενρουμπή εξέφρασε τις αντιρρήσεις των εταιρειών στον έκτακτο φόρο. Τόνισε ότι είναι αντισυνταγματική η αναδρομική φορολόγηση, ενώ αναφερόμενος στον ορισμό που δίνει η Κομισιόν στο Repower EU σημείωσε πως οι μονάδες φυσικού αερίου δεν εντάσσονται στην κατηγορία εταιρειών που έχουν «ουρανοκατέβατα» κέρδη.