Στουρνάρας: Η λύση για περισσότερα δάνεια σε μικρομεσαίες επιχειρήσεις

Το μονοπάτι που θα οδηγήσει στην αύξηση των δανείων προς τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις δείχνει ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας στην κυβέρνηση και τις τράπεζες. Όπως υπογραμμίζει, για να αυξηθούν οι χρηματοδοτήσεις προς τις ΜμΕ είναι αναγκαίο να επιμερισθεί ο κίνδυνος των δανείων ανάμεσα στις τράπεζες και το Δημόσιο, κάτι που μπορεί να γίνει αποτελεσματικά με χρηματοδοτικά εργαλεία όπως αυτά που έχει δημιουργήσει η Αναπτυξιακή Τράπεζα.

Ο διοικητής της ΤτΕ, μιλώντας στη «Ναυτεμπορική», αναφέρεται εκτενώς στο πρόβλημα της «αναιμικής» χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, που έχει προκαλέσει τους τελευταίους μήνες εντάσεις ανάμεσα στην κυβέρνηση, τις τράπεζες, τους επιχειρηματικούς φορείς και την αντιπολίτευση. Αναφερόμενος στη λύση που μπορεί να βρεθεί για να ανοίξουν οι τράπεζες τις στρόφιγγες της χρηματοδότησης στις ΜμΕ, ο κ. Στουρνάρας τονίζει ότι:

• Το μερίδιο των ΜμΕ στην τραπεζική χρηματοδότηση των επιχειρήσεων αυξήθηκε τόσο το 2020 όσο και το οκτάμηνο του 2021, σε 37% και 41% των νέων δανείων προς τις επιχειρήσεις αντιστοίχως. Στην εξέλιξη αυτή αποφασιστική ήταν η συμβολή των χρηματοδοτικών εργαλείων της ΕΑΤ, καθώς και της ΕΤΕπ/Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων.
• Τα εργαλεία αυτά, λόγω του επιμερισμού κινδύνου μεταξύ τραπεζών και Δημοσίου/χρηματοδοτικού φορέα, συνέβαλαν στη μείωση του αναλαμβανόμενου από τις τράπεζες πιστωτικού κινδύνου και σε βελτίωση των όρων δανεισμού για τους τελικούς δανειολήπτες (ευνοϊκότερο επιτόκιο, μειωμένες απαιτήσεις για εξασφαλίσεις).
• Η σημασία του επιμερισμού του κινδύνου είναι ένα από τα βασικά διδάγματα της πανδημίας για το μέλλον, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης την επόμενη εξαετία, και εκεί βρίσκεται η λύση του προβλήματος χρηματοδότησης των ΜμΕ.

Ο διοικητής της ΤτΕ αναγνωρίζει ότι το πρόβλημα της δύσκολης πρόσβασης των ΜμΕ σε τραπεζική χρηματοδότηση είναι υπαρκτό στην Ελλάδα, αλλά παρατηρείται και διεθνώς. Όπως αναφέρει:

• Είναι γεγονός ότι οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις έχουν παραδοσιακά δυσχερέστερη πρόσβαση στην τραπεζική χρηματοδότηση από ό,τι οι επιχειρήσεις μεγαλύτερου μεγέθους. Ωστόσο, αυτό δεν είναι ελληνικό φαινόμενο, αλλά παρατηρείται και σε άλλες οικονομίες διεθνώς. Ενδεικτικά να αναφέρω ότι, σύμφωνα με μελέτες του ΟΟΣΑ, το ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων στη συνολική χρηματοδότηση του τραπεζικού τομέα ανέρχεται, κατά μέσο επίπεδο, σε περίπου 30% σε χώρες μεσαίου εισοδήματος και σε περίπου 52% στις χώρες υψηλού εισοδήματος, με το αντίστοιχο ποσοστό για την Ελλάδα να είναι κάπου ενδιάμεσα.

Εξηγώντας τους λόγους που δεν επιτρέπουν τη μεγαλύτερη ροή πιστώσεων στις ΜμΕ, ο κ. Στουρνάρας σημειώνει ότι:

• Υπάρχουν αντικειμενικοί λόγοι για την υστέρηση της χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έναντι των μεγάλων. Για παράδειγμα, από την πλευρά της ζήτησης, υπάρχει έλλειψη ικανού αριθμού βιώσιμων επενδυτικών σχεδίων, ενώ από την πλευρά της προσφοράς, επιφυλακτικότητα των τραπεζών λόγω του πιστωτικού κινδύνου. Ενδεικτικά, το ποσοστό των μη εξυπηρετούμενων δανείων για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις είναι, διαχρονικά, αρκετά υψηλότερο από το αντίστοιχο των μεγάλου μεγέθους επιχειρήσεων. Επίσης, με βάση στοιχεία για τις συνθήκες χρηματοδότησης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όπως αυτά αντλούνται από την τακτική έρευνα πεδίου SAFE της Κομισιόν και της ΕΚΤ, ένα σημαντικό ποσοστό των μικρομεσαίων επιχειρήσεων (25% περίπου τα τελευταία έτη) δηλώνει ότι δεν έχει προσφύγει σε τραπεζικό δανεισμό, καθώς καλύπτει τις ανάγκες του μέσω εσωτερικής χρηματοδότησης. Είναι επίσης αξιοσημείωτο ότι έχει δημιουργηθεί ένα σημαντικό “μαξιλάρι” ρευστότητας στην οικονομία, με την εσωτερική αποταμίευση του ιδιωτικού τομέα να υπερκαλύπτει πλέον το επίπεδο επενδύσεων στην πραγματική οικονομία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι, σύμφωνα με στοιχεία που έδωσε πρόσφατα στη Βουλή ο επικεφαλής οικονομολόγος της ΤτΕ, Δημήτρης Μαλλιαρόπουλος, το 2020 οι τράπεζες χορήγησαν συνολικά δάνεια 16 δισ. ευρώ στον επιχειρηματικό τομέα, εκ των οποίων τα 6 δισ. ευρώ κατευθύνθηκαν σε ΜμΕ. Μεγάλη ήταν η συμβολή σε αυτά τα δάνεια των προγραμμάτων της Αναπτυξιακής Τράπεζας, μέσω των οποίων χορηγήθηκαν δάνεια 6,5 δισ. ευρώ, κάτι που αποδεικνύει και τη σημασία του επιμερισμού κινδύνου, στον οποίο αναφέρθηκε ο κ. Στουρνάρας. Όμως, το 2021 τα νέα δάνεια μειώθηκαν αρκετά απότομα, στα 5,6 δισ. ευρώ, εκ των οποίων τα 2,3 δισ. ευρώ αντλήθηκαν από μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Μηνύματα σε τράπεζες και εταιρείες διαχείρισης δανείων

Ο διοικητής της ΤτΕ έστειλε σαφή μηνύματα προς τις τραπεζικές διοικήσεις και τις εταιρείες διαχείρισης δανείων:

• Παρεμβαίνοντας στη συζήτηση για εξαγορές και συγχωνεύσεις στο τραπεζικό σύστημα, ξεκαθάρισε ότι οι συστημικές τράπεζες έχουν μερίδιο συνολικά 95% και δεν υπάρχει λόγος, τουλάχιστον στην παρούσα φάση, για περαιτέρω συγκέντρωση στο τραπεζικό σύστημα. Ταυτόχρονα, όμως, υπέδειξε τη συμμετοχή των τραπεζών σε διασυνοριακές συγχωνεύσεις και, ενδεχομένως, τις συγχωνεύσεις μικρότερων τραπεζών. Όπως είπε, «αυτό το οποίο θα ήταν εύλογο είναι η συμμετοχή των συστημικών τραπεζών σε διασυνοριακές κινήσεις συγκέντρωσης. Κάτι τέτοιο βεβαίως αφορά όλες τις τράπεζες της Ευρωζώνης και όχι μόνο τις ελληνικές. Δεν θα απέκλεια επίσης συγχωνεύσεις μεταξύ ελληνικών μη συστημικών τραπεζών, μαζί με περαιτέρω εξυγίανση του ισολογισμού τους».
• Προς τις εταιρείες διαχείρισης δανείων, το μήνυμα του διοικητή της ΤτΕ είναι απλό: οφείλουν να επιταχύνουν τους ρυθμούς των ανακτήσεων. Όπως τόνισε, «το χρέος ιδιωτών και επιχειρήσεων παραμένει, δεν εξαφανίζεται μέσω της μεταφοράς τους από τους ισολογισμούς των τραπεζών στους επενδυτές. Για τον λόγο αυτό είναι σημαντικό να μπορέσουν οι εταιρείες διαχείρισης, οι NPLs Servicers, να διαχειριστούν όσο πιο αποτελεσματικά γίνεται το απόθεμα των ΜΕΔ που έχουν αναλάβει. Αυτό προϋποθέτει αξιοποίηση του Εξωδικαστικού Μηχανισμού Ρύθμισης Οφειλών και των διατάξεων του πρόσφατου νόμου περί ρύθμισης οφειλών και παροχής β' ευκαιρίας. Είναι σημαντικό οι εταιρείες διαχείρισης να προσφέρουν βιώσιμες λύσεις ρύθμισης σε πιστούχους ή πιο αποτελεσματική διαχείριση του ενεχύρου -όπου αυτό είναι απαραίτητο- ώστε να διευκολυνθούν οι πιστούχοι αυτοί να επανέλθουν στην παραγωγική διαδικασία. Και επίσης δεν πρέπει να λησμονείται ότι η επιτυχής διαχείριση των ΜΕΔ από τις εταιρείες διαχείρισης είναι προϋπόθεση για την επιτυχία του “Ηρακλής”».