Ζεσταίνεται η «μάχη» για το ρεύμα: Τι δείχνει η σύγκριση των τιμών

Ανεβαίνει το θερμόμετρο του ανταγωνισμού στην αγορά του ηλεκτρικού ρεύματος και οι καταναλωτές έχουν αρκετές επιλογές για τη σύνδεσή τους, με τα ύψη των χρεώσεων να κυμαίνονται σε αρκετά μεγάλο εύρος. Το μεγαλύτερο πρόβλημα για τους καταναλωτές, που δυσκολεύει και την αλλαγή παρόχου, ώστε να κινηθεί η αγορά με πραγματικά ανταγωνιστικού όρους είναι βεβαίως η δυσκολία σύγκρισης των εναλλακτικών πακέτων που προσφέρουν η ΔΕΗ και οι ανταγωνιστές της, αλλά ήδη έγινε η αρχή για την επίλυσή του, με ένα σχετικά εύχρηστο ηλεκτρονικό εργαλείο της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας.

Η γενική εικόνα του ανταγωνισμού στην αγορά του ηλεκτρικού ρεύματος παραμένει απογοητευτική, παρά τις προσπάθειες που έγιναν επί σειρά ετών, ιδιαίτερα την περίοδο των μνημονίων, από διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις και υπό την πίεση των Θεσμών, για την ουσιαστική απελευθέρωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι, ενώ είχε συμφωνηθεί μεταξύ κυβέρνησης και Θεσμών ότι έως το 2020 δεν θα υπήρχε πάροχος (βλ. ΔΕΗ) με μερίδιο αγοράς μεγαλύτερο από το 50%, η ΔΕΗ παραμένει... πεισματική δεσπόζουσα στην αγορά, με μερίδιο 68,7% το 2020. Το θέμα αυτό εξακολουθεί να αποτελεί σημείο τριβής μεταξύ κυβέρνησης και Θεσμών στις μεταμνημονιακές αξιολογήσεις, με την κυβέρνηση να έχει ζητήσει να καταργηθεί η υποχρέωση για τη μείωση του μεριδίου της ΔΕΗ κάτω από 50%.

Πίσω, όμως, από τη γενική εικόνα της διατήρησης πλήρους κυριαρχίας της ΔΕΗ στην αγορά, ο ανταγωνισμός δίνει... σημεία ζωής, προς όφελος των καταναλωτών. Το 2020, το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ μειώθηκε αρκετά απότομα, από το 75,8% στο 68,7%, αφήνοντας κάποια περιθώρια σε ανταγωνιστικές εταιρείες να κερδίσουν έδαφος. Με βάση ένα κύριο κριτήριο για τη λειτουργία του ανταγωνισμού, τον αριθμό αλλαγών προμηθευτή, που παραμένει, σύμφωνα με τα στοιχεία της ΡΑΕ πολύ χαμηλός (μόλις 1,2 εκατ. καταναλωτές έχουν αλλάξει προμηθευτή) η αγορά δεν έχει περάσει στην ωριμότητα, αλλά οι εξελίξεις, ιδιαίτερα των τελευταίων μηνών, δείχνουν ότι όλο και περισσότεροι καταναλωτές της χαμηλής τάσης «ψάχνονται» για τις χρεώσεις στους λογαριασμούς τους και εξετάζουν την αλλαγή προμηθευτή.

Για παράδειγμα, στα τέλη του προηγούμενου έτους, όταν εκτινάχθηκε στα ύψη η οριακή τιμή συστήματος, λόγω δυσλειτουργιών στα πρώτα βήματα εφαρμογής του ευρωπαϊκού Target Model, πολλοί ήταν οι καταναλωτές που διαπίστωσαν ότι αίφνης «φούσκωσαν» οι λογαριασμοί τους, λόγω της ενεργοποίησης ρήτρας, η οποία προέβλεπε πρόσθετη επιβάρυνση όταν η οριακή τιμή ξεπερνούσε κάποια όρια. Ανάλογη εμπειρία -ίσως όχι με την ίδια ένταση- έχουν τώρα πελάτες της ΔΕΗ, που διαπιστώνουν ότι ενεργοποιείται η ρήτρα σε συμβόλαια για την πρόσθετη επιβάρυνση όταν αυξάνονται οι τιμές των δικαιωμάτων ρύπων. Σε γενικές γραμμές, η τάση αύξησης του κόστους του ρεύματος φαίνεται ότι είναι μόνιμη και αυτό στρέφει όλο και περισσότερο τους καταναλωτές στην αναζήτηση προμηθευτών με χαμηλότερες τιμές.

Το μεγαλύτερο εμπόδιο για έναν καταναλωτή που προσπαθεί να επιλέξει νέο πάροχο είναι ο υψηλός βαθμός δυσκολίας στη σύγκριση των επιμέρους πακέτων που προσφέρονται. Μέχρι πρόσφατα, ένας καταναλωτής που θα προσπαθούσε να κάνει μια σοβαρή έρευνα αγοράς και να συγκρίνει τις προσφορές των εταιρειών, έχοντας ως σημείο αναφοράς τις ιδιαίτερες ανάγκες του, ίσως να χρειαζόταν εβδομάδες προσπαθειών, χωρίς πάλι να είναι βέβαιο ότι θα κατάφερνε να αντλήσει όλα τα απαραίτητα στοιχεία και ότι θα κατέληγε σε σωστά συμπεράσματα. Και, ως γνωστόν, αν σε μια αγορά είναι δύσκολη, ή αδύνατη για αρκετούς, η σύγκριση τιμών, τότε η λειτουργία του ανταγωνισμού ακυρώνεται.

Αυτό το εμπόδιο προσπαθεί να ρίξει η Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας, με ένα ηλεκτρονικό εργαλείο, που βρίσκεται στον «αέρα» εδώ και μερικούς μήνες. Σε μια βάση δεδομένων συγκεντρώνονται -και ενημερώνονται συνεχώς- όλα τα στοιχεία για τις χρεώσεις από τους παρόχους και ένας καταναλωτής μπορεί, μέσα από μερικά σχετικά απλά βήματα, αφού καταχωρήσει τις ιδιαίτερες προτιμήσεις του, να βρει ποια εταιρεία προσφέρει τις χαμηλότερες χρεώσεις για τις δικές του ανάγκες. Ειδικότερα, επισκεπτόμενος κανείς την ιστοσελίδα www.energycost.gr, μπορεί να συγκρίνει τιμές και παροχές ανάμεσα σε 275 προϊόντα προμηθευτών ηλεκτρικής ενέργειας για οικιακούς πελάτες και επιχειρήσεις (με παροχές που δεν ξεπερνούν τα 25 kVA σε εγκατεστημένη ισχύ).

Τα αποτελέσματα της σύγκρισης διαφέρουν ανάλογα με τις συγκεκριμένες επιλογές που θα κάνει ο κάθε καταναλωτής, την ύπαρξη ρήτρας (Οριακής Τιμής Συστήματος ή CO2), ή τυχόν ποινή για αποχώρηση πριν την ελάχιστη διάρκεια της σύμβασης, καθώς και ανάλογα με τις εκπτώσεις που μπορεί να παρέχει ένας προμηθευτής, π.χ. με την ενεργοποίηση πάγιας εντολής πληρωμής ή για την εμπρόθεσμη εξόφληση του λογαριασμού.

Το ΒusinessDaily έκανε μία ενδεικτική σύγκριση τιμών μόνο με τις βασικές επιλογές του εργαλείου σύγκρισης και με βάση κατανάλωση που αντιστοιχεί στον εθνικό μέσο όρο, ώστε να υπάρξει μια ενδεικτική κατάταξη των παρόχων και των προϊόντων τους, η οποία φαίνεται στον ακόλουθα πίνακα.

Το crash test στα τιμολόγια του ρεύματος (χρέωση ανά μήνα)

 Σημείωση 1: Στις τιμές περιλαμβάνονται ρυθμιζόμενες χρεώσεις που υπολογίζονται ως εξής: ΕΤΜΕΑΡ: 3,89, Χρεώσεις Χρήσης Συστήματος: 1,33, Χρεώσεις Χρήσης Δικτύου: 5,22, Ποσό Άλλων Χρεώσεων: 0,02, Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας:1,58.

Σημείωση 2: Η τελική χρέωση προκύπτει από το άθροισμα των βασικών χρεώσεων, των ρητρών - προεπιλεγμένων χρεώσεων και των ρυθμιζόμενων χρεώσεων.

Η υψηλότερη τιμή ξεπερνά 33% τη χαμηλότερη

Η παραπάνω σύγκριση είναι ενδεικτική και προφανώς δεν προσφέρεται για να καταλήξει κάποιος σε ασφαλή συμπεράσματα για τους φθηνότερους και ακριβότερους παρόχους, αφού οι τιμές διαφέρουν ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και ανάγκες κάθε καταναλωτή, όπως αυτές θα καταχωρηθούν στο ηλεκτρονικό εργαλείο σύγκρισης, επιβεβαιώνει ότι υπάρχει αρκετός πλουραλισμός στα τιμολόγια ρεύματος, με την υψηλότερη τιμή να απέχει περίπου 33% από τη χαμηλότερη.

Η ΔΕΗ, όπως φαίνεται από το γεγονός ότι δεν έχει από τις υψηλότερες τιμές σε αυτή την κατάταξη, δίνει τη «μάχη» των τιμολογίων για να διατηρήσει μερίδια αγοράς, ή πάντως να επιβραδύνει τη μείωσή τους. Υπάρχουν πάντως εννέα πάροχοι σε αυτή τη σύγκριση με χαμηλότερες τελικές χρεώσεις από τη ΔΕΗ.

Πάντως, δεν παύουν να τίθενται σοβαρά ζητήματα διαφάνειας στα τιμολόγια, που απαιτούν εγρήγορση από την πλευρά των καταναλωτών. Για παράδειγμα, ο καταναλωτής θα πρέπει να προσέξει αν θα επιλέξει ένα πρόγραμμα που θα περιλαμβάνει «Ρήτρα Προσαρμογής» ή «Τέλος/ρήτρα Οριακής Τιμής Συστήματος». Τέτοια τιμολόγια μπορεί να δίνουν, σε «κανονικές συνθήκες», χαμηλότερες χρεώσεις, αλλά σε περίπτωση αύξησης της οριακής τιμής του συστήματος πέρα από ένα προκαθορισμένο όριο, τότε και το τιμολόγιο του καταναλωτή θα βρεθεί με επιβαρύνσεις. Μάλιστα, είναι στην κρίση του κάθε προμηθευτή ο τρόπος με τον οποίο θα υπολογίσει την επιπλέον αυτή χρέωση (μερικώς ή ολόκληρη) από τις διακυμάνσεις του κόστους ενέργειας. Μια άλλη ρήτρα που ενεργοποιείται τώρα από τη ΔΕΗ και φέρνει πρόσθετες επιβαρύνσεις στους λογαριασμούς είναι αυτή που συνδέεται με τις εκπομπές ρύπων, καθώς οι χρηματιστηριακές τιμές των δικαιωμάτων ρύπων έχουν εκτιναχθεί πάνω από τα 50 ευρώ.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η ΡΑΕ έχει δεχθεί παράπονα από καταναλωτές για αυξήσεις στις χρεώσεις, για τις οποίες οι καταναλωτές, σύμφωνα με τις καταγγελίες, δεν ήταν επαρκώς ενημερωμένοι. Η Ρυθμιστική Αρχή διερευνά κατά πόσον η τιμολογιακή πολιτική των παρόχων εξηγείται και παρουσιάζεται πλήρως και διαφανώς και ενδέχεται να ζητήσει προσαρμογές.

Επιπλέον, ένα μόνιμο πρόβλημα, το οποίο σχολίασε και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε μελέτη, ενώ έχει προκαλέσει κινητοποίηση καταναλωτικών οργανώσεων, είναι η συνύπαρξη στους λογαριασμούς των χρεώσεων για κατανάλωση ρεύματος με πλήθος άσχετων χρεώσεων. Η Κομισιόν έχει συστήσει να γίνει διαχωρισμός των άσχετων με το ρεύμα χρεώσεων και να εισπράττονται με άλλους τρόπους. Οι καταναλωτικές οργανώσεις ασκούν πιέσεις για λογαριασμούς που μπορούν να διαβαστούν εύκολα και αφορούν μόνο την κατανάλωση του ρεύματος, χωρίς χρεώσεις που τους διογκώνουν, με αποτέλεσμα να αυξάνεται και η ενεργειακή φτώχεια.