Η στεγαστική κρίση εξελίσσεται στη μεγαλύτερη κοινωνική πρόκληση της δεκαετίας, με την Ευρωπαϊκή Ένωση να κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και να προχωράει στον σχεδιασμό μιας πανευρωπαϊκής στρατηγικής που στοχεύει στην ουσιαστική αντιμετώπιση του προβλήματος.
Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat, σχεδόν ένας στους δέκα Ευρωπαίους ξοδεύει πάνω από το 40% του εισοδήματός του για ενοίκιο ή στεγαστικό δάνειο. Στην περίπτωση της Ελλάδας, ένας στους τρεις ενοικιαστές δαπανά πάνω από το 40% του μηνιαίου εισοδήματός του για να κρατήσει ένα σπίτι, καταγράφοντας το υψηλότερο ποσοστό στεγαστικής επιβάρυνσης στην ΕΕ, το οποίοι βρίσκεται σχεδόν τρεις φορές πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Τα πράγματα γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικά στο πεδίο της ανέγερσης νέων κατοικιών, με τα στοιχεία της Eurostat να αποκαλύπτουν πως στην Ελλάδα κατασκευάζεται μόλις μια νέα κατοικία ανά 1.000 κατοίκους, ποσοστό που επίσης αποτελεί το χαμηλότερο στην ΕΕ.
Στην Ελλάδα το στεγαστικό αντιμετωπίζεται κυρίως με μια δέσμη μέτρων που στόχο έχουν την οικονομική «ανακούφιση» ενοικιαστών και νέων αγοραστών, καθώς και τη δημιουργία κινήτρων ώστε οι ιδιοκτήτες να κατευθύνουν τα ακίνητά τους στην μακροχρόνια αγορά ενοικίασης.
Παράλληλα, γίνονται προσπάθειες για την ανέγερση κοινωνικών κατοικιών που θα βοηθήσουν τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες να βρουν προσιτή στέγη.
Στην Ευρώπη γίνονται αντίστοιχες προσπάθειες, με μερικές χώρες να έχουν αναλάβει ακόμη πιο αυστηρά μέτρα για τον περιορισμό των τιμών, θέτοντας ανώτατα όρια ενοικίων, πλαφόν στις τιμές και ρίχνοντας χρήμα για την άμεση ανέγερση κατοικιών.
Τι κάνουν στην Ευρώπη
Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις εφαρμόζουν λύσεις που κυμαίνονται από επιδοτήσεις, αύξησης της προσφοράς κοινωνικής στέγης και ρυθμίσεις στις τιμές.
Εδώ και μερικά χρόνια, η Γαλλία εφάρμοσε το σύστημα Encadrement des Loyers, θέτοντας ανώτατα όρια ενοικίων ανά περιοχή, μέγεθος και ηλικία του κτιρίου. Στο Παρίσι το εν λόγω μέτρο έχει οδηγήσει τις τιμές σε μειώσεις έως και 13%, αν και απαιτεί συνεχή έλεγχο.
Η Γερμανία δοκίμασε το Mietpreisbremse, ένα «φρένο» στις αυξήσεις ενοικίων με ενισχυμένα δικαιώματα ενοικιαστών. Ουσιαστικά, έως το 2029 οι περιοχές όπου το στεγαστικό πρόβλημα βρίσκεται σε έξαρση έχουν ένα «ταβάνι» στις τιμές των ενοικίων, σύμφωνα με το οποίο οι ιδιοκτήτες δεν μπορούν να χρεώνουν περισσότερο από 10% πάνω από το «τοπικό συγκριτικό ενοίκιο», το οποίο καθορίζεται από έναν ειδικό δείκτη.
Με τη νέα Ley de Vivienda και τον δείκτη IRAV, η Ισπανία έχει θέσει πλαφόν 2,2% στις αναπροσαρμογές των τιμών, ενώ χρηματοδοτεί την ανέγερση 184.000 νέων κατοικιών.
Η Ολλανδία επιβάλλει point system που αξιολογεί τις ιδιωτικές αλλά και κοινωνικές κατοικίες βάσει ποιότητας και τοποθεσίας, ώστε να υπολογιστεί η τιμή του ακινήτου και να περιοριστεί η αισχροκέρδεια. Παράλληλα, η Πορτογαλία επενδύει 2 δισ. ευρώ για 33.000 νέες κοινωνικές κατοικίες, με ορίζοντα ολοκλήρωσης έως το 2030.
Η Βιέννη δίνει ιδιαίτερο βάρος στην κοινωνική ή μη κερδοσκοπική στέγη, η οποία αποτελεί το 43% του οικιστικού μείγματος της πόλης. Το συγκεκριμένο μοντέλο υπολογίζεται πως κρατά τα ενοίκια 30% χαμηλότερα από ότι η ελεύθερη αγορά.