«Απογείωση» των επενδύσεων το 2025, αλλάζει το μείγμα της ανάπτυξης

Σε μια επενδυτική «έκρηξη» το 2025, με καταλύτη το Ταμείο Ανάκαμψης και συνολικές δημόσιες επενδύσεις – ρεκόρ, που θα ξεπεράσουν τα 14 δισ. ευρώ, «ποντάρει» η κυβέρνηση για να διατηρηθεί ο ρυθμός ανάπτυξης πάνω από το 2% (στο 2,3%). Μάλιστα, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης δεν έχει κρύψει την προσδοκία του για σημαντική υπέρβαση αυτού του στόχου για την ανάπτυξη, για τον οποίο δεν έχει ληφθεί υπόψη η επίδραση των επενδυτικών προγραμμάτων του Ταμείου Ανάκαμψης.

Το οικονομικό επιτελείο, στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 2025, διατυπώνει την εκτίμηση ότι τον επόμενο χρόνο θα σημειωθεί μια μεγάλη και πολυαναμενόμενη αλλαγή στο αναπτυξιακό μείγμα της οικονομίας: αντί να αποτελεί βασική προωθητική δύναμη η κατανάλωση, τον ρόλο αυτό θα αναλάβουν για πρώτη φορά οι επενδύσεις, που συνολικά προβλέπεται ότι θα αυξηθούν το 2025 κατά 8,4%.

Όπως τονίζεται στο προσχέδιο, «οι επενδύσεις το 2025, σε σχέση με την προηγούμενη μεταπανδημική περίοδο, αναμένεται να αναδειχθούν σε κινητήρια δύναμη της ανάπτυξης στη θέση της ιδιωτικής κατανάλωσης, η οποία είχε την πρωταρχική συμβολή τα προηγούμενα έτη, ως αποτέλεσμα της εντατικότερης αξιοποίησης των ευρωπαϊκών πόρων του ΤΑΑ, των κεκτημένων από τις εθνικές διαρθρωτικές πολιτικές για το επιχειρηματικό περιβάλλον και των ευνοϊκών συνθηκών χρηματοδότησης, κατόπιν της χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ και της εμπέδωσης του κλίματος εμπιστοσύνης από την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας για τη χώρα».

«Η αύξηση των επενδύσεων», σημειώνεται στο προσχέδιο, «προβλέπεται με ρυθμό 8,4% το 2025, ενισχυμένη έναντι του ρυθμού 6,7% του 2024 και με ικανούς επιμέρους ρυθμούς αύξησης τόσο σε εξοπλισμό (11,1%) όσο και σε κατασκευές (8,1%)».

Το επενδυτικό κενό και οι άστοχες προβλέψεις

Η χώρα κάνει αγώνα δρόμου τα τελευταία χρόνια για να καλύψει το επενδυτικό κενό έναντι της ευρωζώνης, το οποίο θα κλείσει μεν αρκετά το 2025, στο χαμηλότερο ποσοστό από το 2010, αλλά θα παραμείνει αρκετά μεγάλο, στις 5,4 μονάδες του ΑΕΠ.

Όπως σημειώνεται στο προσχέδιο, «το επενδυτικό κενό της Ελλάδας απέναντι στην Ευρωζώνη, το οποίο κορυφώθηκε το 2019 μετά την ανοδική πορεία του κατά τη διάρκεια των ετών της οικονομικής προσαρμογής, θα συνεχίσει να συρρικνώνεται το 2025 για έκτη συνεχή χρονιά, με τις πραγματικές επενδύσεις να ανακάμπτουν στην Ελλάδα σε 15,8% του ΑΕΠ έναντι του σχετικά σταθερού 21,3% του ΑΕΠ στην Ευρωζώνη. Αυτό αντιστοιχεί σε σωρευτική βελτίωση άνω του μισού (51,4%) του επενδυτικού κενού της Ελλάδας το 2025 έναντι του 2019, με το ύψος του επενδυτικού κενού για το έτος να διαμορφώνεται σε 5,4 ποσοστιαίες μονάδες, το χαμηλότερο ποσοστό από το 2010».

Πάντως, η κυβέρνηση έχει θέσει πολύ φιλόδοξους στόχους τα τελευταία χρόνια για τις επενδύσεις (ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου), αλλά δεν έχει καταφέρει να τους επιτύχει.

Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2022 είχε καταγραφεί αύξηση των επενδύσεων κατά 11,7% και στο προσχέδιο του προϋπολογισμού 2024 προβλέπονταν ετήσιες αυξήσεις κατά 8,3% το 2023 και 12,1% το 2024.

Όμως, σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία που καταγράφει το προσχέδιο προϋπολογισμού του 2025, το 8,3% για το 2023 «ψαλιδίσθηκε» σε 4% και το 12,1% για το 2024 μειώθηκε σε 6,7%. Αυτές οι αστοχίες αντανακλούν και τη μεγάλη δυσκολία της προσπάθειας αναβίωσης των επενδύσεων ύστερα από χρόνια καθίζησης.

«Ατμομηχανή» οι δημόσιες επενδύσεις

Οι δημόσιες επενδύσεις με την ευρύτερη έννοια, δηλαδή το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων και οι επενδύσεις με χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης (χωρίς να υπολογίζεται το δανειακό πρόγραμμα του ΤΑΑ) θα γίνουν το 2025 η επενδυτική «ατμομηχανή» της ελληνικής οικονομίας.

Όπως φαίνεται στον πίνακα, αυτό θα είναι αποτέλεσμα της μεγάλης αύξησης των επενδύσεων του ΤΑΑ, που φθάνει το 2025 στο προτελευταίο έτος υλοποίησης και αναμένεται να ανεβάσει τους ρυθμούς υλοποίησής του. Ειδικότερα, το ΠΔΕ θα μειωθεί ελαφρώς, από 9,45 σε 9,2 δισ., αλλά οι επενδύσεις του ΤΑΑ θα αυξηθούν δυναμικά, από τα 3,152 στα 4,45 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα το σύνολο των επενδύσεων να αυξηθεί στα 14,34 δισ. ευρώ. Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτές οι επενδυτικές δαπάνες αντιστοιχούν σχεδόν στο 6% του προβλεπόμενου ΑΕΠ του 2025, που υπολογίζεται ότι θα αυξηθεί από 231,904 σε 242,338.

ΠΔΕ και Ταμείο Ανάκαμψης: Οι προβλέψεις για το 2025

Το παράδοξο είναι ότι, ενώ οι δημόσιες επενδυτικές δαπάνες θα αυξηθούν κατά 14,34 δισ., το ονομαστικό ΑΕΠ προβλέπεται ότι θα αυξηθεί μόνο κατά  10,43 δισ. Όπως έχει εξηγήσει ο Κωστής Χατζηδάκης αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι οι προβλέψεις για το ΑΕΠ έχουν γίνει με την πολύ συντηρητική μεθοδολογία της Κομισιόν, που εξαιρεί από τους υπολογισμούς την επίδραση του Ταμείου Ανάκαμψης. Αυτό σημαίνει ότι είναι πολύ πιθανό, αν όχι βέβαιο, ότι η πρόβλεψη για ανάπτυξη με ρυθμό 2,3% το 2025 θα αποδειχθεί υπερβολικά συντηρητική και θα ξεπερασθεί.

Τι προβλέπεται για τις δαπάνες του ΠΔΕ

Ειδικότερα, σχετικά με το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων (ΠΔΕ), στο προσχέδιο σημειώνεται ότι:

• Για το έτος 2025 προβλέπεται διάθεση πόρων ύψους 9.200 εκατ. ευρώ, με κατανομή της συνολικής δαπάνης μεταξύ των έργων που θα συγχρηματοδοτηθούν από πόρους της ΕΕ, ύψους 6.450 εκατ. ευρώ και εκείνων που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους, ύψους 2.750 εκατ. ευρώ.
• Γενικά στο ΠΔΕ εντάσσονται δράσεις που συμβάλλουν στην αύξηση του ιδιωτικού και δημόσιου κεφαλαίου της ελληνικής οικονομίας και στηρίζουν την αναπτυξιακή διαδικασία και τον εκσυγχρονισμό των υποδομών της χώρας. Παράλληλα, τα τελευταία χρόνια ακολουθούνται (αναγνωρισμένες διεθνώς) βέλτιστες πρακτικές διαγωνιστικών διαδικασιών, στο πλαίσιο υλοποίησης έργων Σύμπραξης Δημόσιου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ), με την αξιοποίηση σύγχρονων χρηματοδοτικών εργαλείων.
• Ειδικότερα, με χρηματοδότηση από αμιγώς εθνικούς πόρους, δίνεται προτεραιότητα στην ένταξη και υλοποίηση επιπλέον έργων αποκατάστασης οδικών και σιδηροδρομικών δικτύων, μετά τις καταστροφικές πλημμύρες της θεομηνίας “Daniel” στη Θεσσαλία, παράλληλα με τα έργα υποδομής που αφορούν σε άλλες περιοχές της χώρας.
• Επίσης, οι δράσεις που χρηματοδοτούνται από πόρους της ΕΕ και εντάσσονται στο ΕΣΠΑ 2021 - 2027 και σε άλλα συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα, αποσκοπούν στην ενίσχυση της αναπτυξιακής πορείας της χώρας μέσω, μεταξύ άλλων, της επιδότησης επενδυτικών σχεδίων φυσικών και νομικών προσώπων, της στήριξης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων κ.λπ.

Οι δαπάνες του Ταμείου Ανάκαμψης

Σχετικά με τα προγράμματα του Ταμείου Ανάκαμψης, στο προσχέδιο τονίζεται ότι «το σύνολο των πόρων του ΤΑΑ που έχουν εισρεύσει στη χώρα μας από το 2021 έως σήμερα, ανέρχεται σε 17.213 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 9.621 εκατ. ευρώ αφορούν στο δανειακό σκέλος του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» και 7.592 εκατ. ευρώ στο σκέλος των επιχορηγήσεων.

Το όριο δαπανών για δράσεις που θα χρηματοδοτηθούν το 2025 από το σκέλος των επιχορηγήσεων του ΤΑΑ ανέρχεται σε 5.140 εκατ. ευρώ».