Σε μια χώρα που – παρά το ευλογημένο κλίμα και τα χαρισματικά εδάφη της – έχει φτάσει να εισάγει ντομάτες, κρεμμύδια και λεμόνια από την Αργεντινή και τη Χιλή, σε μια χώρα που «φωνάζει» για παραγωγική ανασυγκρότηση, υπάρχουν περιπτώσεις εταιρειών ή συνεταιρισμών που έχουν δείξει το δρόμο εδώ και δεκαετίες και εξακολουθούν να τον δείχνουν ακόμα και στη σύγχρονη «ανοιχτή» και ανταγωνιστική αγορά.
Ιδρύθηκε το μακρινό 1916, λίγο μετά την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και λίγο πριν τη μικρασιατική καταστροφή, άντεξε όλες τις επόμενες δεκαετίες και το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχοντας συμπληρώσει 108 χρόνια αδιάλειπτης λειτουργίας, κάτι που ελάχιστες επιχειρήσεις στην Ελλάδα, μικρές ή μεγάλες βιομηχανίες, έχουν καταφέρει.
Άρα, το γεγονός ότι ένας αγροτικός συνεταιρισμός το έχει επιτύχει αυτό, είναι από μόνο του αξιοσημείωτο επίτευγμα, ειδικά σε μια χώρα που δεν φημίζεται για την ανεπτυγμένη κουλτούρα συνεταιρισμού, σύνθεσης ή συνεργασίας, είτε σε επιχειρηματικό, είτε σε πολιτειακό επίπεδο.
Ο λόγος για τον Αγροτικό Συνεταιρισμό Ζαγοράς Πηλίου, που παράγει τα γνωστά μήλα με τη φίρμα ΖΑΓΟΡΙΝ, τα οποία θεωρούνται από τα καλύτερα στον κόσμο. Ο Συνεταιρισμός είναι η πρώτη επιχείρηση σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατοχύρωσε το 1996 Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης για τα μήλα, αποτελώντας παράλληλα το ίδιο έτος την πρώτη ελληνική επιχείρηση που επικόλλησε ετικέτα γνησιότητας στα προϊόντα της.
Έτσι, από το ‘96 και εντεύθεν, έχει αναβαθμιστεί το brand, σηκώνοντας παράλληλα και όλη την περιοχή της Ζαγοράς. Στην Ελλάδα υπάρχουν τα μήλα Ζαγοράς και τα... άλλα, ενώ από το 2011 έχουν πιστοποιηθεί και τα φιρίκια Πηλίου ως ΠΟΠ.
Ο συνεταιρισμός έχει συνδεθεί με τρεις γενιές Ζαγοριανών, ενώ ήδη στο «παιχνίδι» μπαίνει και η 4η γενιά, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς λειτουργεί ως ανάχωμα στην αστυφιλία και την εγκατάλειψη της επαρχίας. Πέρασε από πολλά στάδια, αντιμετώπισε μεγάλες δυσκολίες, η διαδρομή του δεν ήταν στρωμένη με ροδοπέταλα, όμως τις τρεις τελευταίες δεκαετίες έχει εκσυγχρονιστεί και λειτουργεί με αξιοζήλευτα ορθολογικά κριτήρια.
Σήμερα, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου έχει 780 μέλη - παραγωγούς, το 99% των καλλιεργητών της περιοχής, σε λιγότερο από 15.000 στρέμματα γης. Όμως, ο μέσος κλήρος, δηλαδή η ιδιοκτησία που καλλιεργεί κάθε αγρότης, είναι μόλις 13- 14 στρέμματα.
Ο συνεταιρισμός παράγει περίπου 15 χιλ. τόνους προϊόντων, με πάνω από το 90% να είναι τα μήλα, ενώ παράγει επίσης φιρίκια, κεράσια, κάστανα, ακτινίδια και αχλάδια σε πολύ μικρότερες ποσότητες. Στην Ελλάδα κατέχει μερίδιο περίπου 35% στα επώνυμα μήλα, ενώ οι εξαγωγές υπολογίζονται σε περίπου 10% της παραγόμενης ποσότητας. Εξάγει κυρίως στην Κύπρο, αλλά και στη Μέση Ανατολή, το Ισραήλ, την Αίγυπτο και την Ιορδανία.
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου, έχει διακριθεί και έχει καταστεί πρότυπος για τα δεδομένα της ελληνικής πραγματικότητας. Στο Πήλιο έχουν καταμετρηθεί από τον 18ο αιώνα δεκάδες ποικιλίες μήλων. Το 1935 εισήχθησαν από τη Καλιφόρνια των Η.Π.Α. οι ποικιλίες “Starking Delicious” και “Golden Delicious”, που αποτελεί επικονιάστρια της πρώτης. Έκτοτε και ειδικά μετά το 1960, η ποικιλία “Starking Delicious” είναι κινητήριος μοχλός της Ζαγοράς Πηλίου και του ομώνυμου Αγροτικού Συνεταιρισμού.
Εγκαταστάσεις
Ο Συνεταιρισμός διαθέτει σήμερα ένα σύγχρονο ιδιόκτητο συγκρότημα ψυκτικών εγκαταστάσεων, διαλογητηρίου και συσκευαστηρίου, με προηγμένες δυνατότητες διαλογής μήλων. Συγκεκριμένα το διαλογητήριο έχει λογισμικό αυτόματου ελέγχου της εξωτερικής ποιότητας των μήλων αλλά σε μεγάλο βαθμό της εσωτερικής κατάστασης, ενώ εγκαταστάθηκε το 2021, το πρώτο στην Ελλάδα με τέτοιου είδους δυνατότητες.
Από το 2008 έχει καταργήσει τις μετασυλλεκτικές χημικές εφαρμογές συντήρησης των μήλων. Παράλληλα αναπτύσσει και χρησιμοποιεί προηγμένες τεχνολογίες καθαρισμού και ανακύκλωσης νερού του διαλογητηρίου - συσκευαστηρίου των μήλων, με σύγχρονες μεθόδους όπως η φωτοκαταλυτική νανοδίηθηση και πολλαπλά φίλτρα.
Δίκτυο διακίνησης
Ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου, διατηρεί ιδιόκτητες εγκαταστάσεις στην Κεντρική Λαχαναγορά Αθήνας από το 1965, αλλά και στη Κεντρική Λαχαναγορά Θεσσαλονίκης από το 1973, ενώ το επενδυτικό πλάνο για την επόμενη τριετία αφορά στη δημιουργία νέων ψυκτικών εγκαταστάσεων, μια επένδυση 4,7 εκατ. ευρώ, προκειμένου να καλύψει την αυξημένη ζήτηση.
Δίκτυο Μετεωρολογικών Σταθμών
Από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 ο Συνεταιρισμός ξεκίνησε να εφαρμόζει καινοτομίες που συστήνει η αρμόδια επιστημονική κοινότητα και να κάνει χρήση από τεχνολογικά επιτεύγματα, όπως εργαλεία γεωργίας ακριβείας, με κύριο σκοπό τη συστηματική μείωση ή/και κατάργηση κατά το δυνατόν, χημικών εφαρμογών φυτοπροστασίας και μετασυλλεκτικής διαχείρισης των προϊόντων.
Επίσης, έχει αναπτυχθεί δίκτυο Μετεωρολογικών Σταθμών εντός καλλιεργητικών εκτάσεων για προγνώσεις μικροκλιματικών συνθηκών που επιδρούν στο προϊόν και καθιστούν δυνατές της έγκαιρες παρεμβάσεις φυτοπροστασίας, μόνο όταν κρίνεται αναγκαίο. Τα δεδομένα των σταθμών συλλέγονται σε κεντρικό ηλεκτρονικό υπολογιστή και δίνονται ανάλογα οδηγίες με μαζική αποστολή γραπτών μηνυμάτων σε κινητά των παραγωγών-μελών από τον αρμόδιο γεωπόνο.
Παράλληλα έχει ξεκινήσει διαδικασία, σε συνεργασία με άλλους φορείς (ακαδημαϊκούς-ερευνητικούς- συμβουλευτικούς) για το αποτύπωμα άνθρακα καλλιέργειας και διακίνησης μήλων.
Πιλοτικό πρόγραμμα με ωφέλιμα έντομα
Μια από τις καινοτομίες που εφαρμόζει εδώ και δεκαετίες ο Συνεταιρισμός είναι το σύστημα παρεμπόδισης σύζευξης εντόμων και σύστημα παγιδοθέτησης για τον υπολογισμό ανάπτυξης εντομολογικών πληθυσμών, που μπορούν να καταστούν καταστρεπτικοί για την ανάπτυξη των καρπών.
Σύμφωνα με τον υπεύθυνο επικοινωνίας του Συνεταιρισμού Αντώνη Πολίτη, το σύστημα παρεμπόδισης σύζευξης εντόμων της καρπόκαψας, δημιουργεί σύγχυση με την εξάτμιση φερμόνης, όμοιας με αυτή που τα θηλυκά έντομα προσκαλούν σε πράξη αναπαραγωγής τα αρσενικά. Έτσι αποφεύγεται η αναπαραγωγή νέων γενεών το καλοκαίρι και επιτυγχάνεται ισχυρή μείωση παρεμβάσεων φυτοπροστασίας με εντομοκτόνα. Το σύστημα έχει, μάλιστα, ενταχθεί, ως “καλή πρακτική” στο εθνικό αλλά και στο ευρωπαϊκό δίκτυο αγροτικής ανάπτυξης.
Συνάμα, ο Συνεταιρισμός έχει ξεκινήσει, πειραματικά σε πρώτη φάση, ένα πρόγραμμα με ωφέλιμα έντομα. Έχει εντάξει στις πρακτικές του τα ωφέλιμα έντομα, που ενισχύουν την προσπάθεια καταπολέμησης των βλαβερών ώστε να αποφευχθεί, κατά το δυνατόν, η εφαρμογή χημικών και φαρμάκων.
Οι επιπτώσεις από τον Daniel
Σημαντικές ήταν οι ζημιές από την κακοκαιρία Daniel που έπληξε όλη τη Θεσσαλία και όλο την περιοχή του Βόλου και του Πηλίου το Σεπτέμβριο του 2023, με αρκετούς συνεταιριστές να δέχονται ισχυρότατο πλήγμα στις καλλιέργειές τους, καθώς ολόκληρα πεζούλια εξαφανίστηκαν. Η εκτίμηση είναι ότι χάθηκε περίπου το 10% από τα 12 χιλ. στρέμματα καλλιέργειας.
Με βάση τα αρχικά δεδομένα, η παραγωγή θα ήταν μειωμένη κατά 30%, όμως ίσως τελικά το πλήγμα είναι μικρότερο. Καταγράφηκαν μεγάλες κατακρημνίσεις που “εξαφάνισαν” αναβαθμούς (πεζούλες) και που άλλαξαν το ανάγλυφο. Όπως έχει σημειώσει ο Πρόεδρος του Αγροτικού Συνεταιρισμού Ζαγοράς Πηλίου Ιωάννης Κράββαρης, «η φετινή παραγωγή στην αρχή της άνοιξης ήταν περιορισμένη λόγω κλιματικής αλλαγής που οδήγησε σε αυξημένη υγρασία και ακαρπία. Αυτή τη στιγμή είμαστε σε διαδικασία διάθεσης και περί τα τέλη Ιουνίου θα ολοκληρωθεί. Η μείωση στη παραγωγή υπολογίζεται στο 30%».
Το πρόγραμμα Deliciοus EuPDOApples
Τον περασμένο Φεβρουάριο, ο Αγροτικός Συνεταιρισμός Ζαγοράς Πηλίου, πραγματοποίησε συνέντευξη Τύπου στην Αθήνα, για την παρουσίαση του προγράμματος Deliciοus EuPDOApples και την ανάδειξη των ΠΟΠ μήλων Ζαγοράς Πηλίου. Πρόκειται για τριετές πρόγραμμα, το οποίο συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και περιλαμβάνει δράσεις στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Στόχος του προγράμματος είναι η ενημέρωση και η αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τα ενωσιακά συστήματα ποιότητας και η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της κατανάλωσης προϊόντων που έχουν καταχωρηθεί στο πλαίσιο των συστημάτων ποιότητας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης).
Στην εκδήλωση έδωσε το παρόν και ο Προϊστάμενος Διεύθυνσης Προώθησης Γεωργικών Προϊόντων του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Νικόλαος Ταβουλάρης ο οποίος αναφέρθηκε στο καλό management του Συνεταιρισμού, που «ψάχνει» όλες τις δυνατότητες που δίνουν τα εργαλεία της Ε.Ε. για χρηματοδότηση, όπως το συγκεκριμένο συγχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα «για την προώθηση του φημισμένου μήλου ΠΟΠ Ζαγοράς Πηλίου. Ο ιστορικός αυτός συνεταιρισμός, με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον, εκμεταλλεύτηκε την ευρωπαϊκή πηγή χρηματοδότησης και υλοποιεί δράσεις για να καταστήσει το εξαιρετικό προϊόν του ευρύτερα γνωστό στο καταναλωτικό κοινό».
Τέλος, ο υπεύθυνος επικοινωνίας του Συνεταιρισμού, Αντώνης Πολίτης, ανέφερε χαρακτηριστικά: «Είμαστε ιδιαίτερα περήφανοι που βρισκόμαστε σήμερα εδώ, καθώς συνεχίζεται με συνέπεια και επιτυχία η παρουσία μας σε αυτόν τον κλάδο. Οι δράσεις που παρουσιάσαμε σήμερα, αποδεικνύουν ότι τα ΠΟΠ μήλα Ζαγοράς Πηλίου βρίσκονται ακόμη εδώ, και παρά όλες τις αντιξοότητες των τελευταίων μηνών στον τόπο μας, στη Θεσσαλία, κρατούν σταθερή την αναλλοίωτη ποιότητα τους μέσα από την πιστοποιημένη παραγωγή τους».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
