Οι κοραλλιογενείς ύφαλοι ίσως ξεπέρασαν το κρίσιμο σημείο επιστροφής

Ο πλανήτης βρίσκεται αντιμέτωπος με μια νέα πραγματικότητα λόγω της κλιματικής αλλαγής, καθώς οι κοραλλιογενείς ύφαλοι φαίνεται πως έχουν ξεπεράσει κρίσιμο σημείο καμπής, σύμφωνα με διεθνή επιστημονική μελέτη που δόθηκε στη δημοσιότητα.

Περίπου 160 επιστήμονες από όλο τον κόσμο εξετάζουν την υγεία του πλανήτη και τα πιθανά σημεία καμπής που θα μπορούσαν να μεταβάλουν οριστικά οικοσυστήματα. Η υπέρβαση αυτών των ορίων μπορεί να προκαλέσει φαινόμενο ντόμινο.

Όπως επισημαίνει ο Τιμ Λέντον, ερευνητής περιβάλλοντος στο πανεπιστήμιο του Έξετερ, «δυστυχώς, είμαστε πλέον σχεδόν βέβαιοι ότι ξεπεράσαμε ένα από τα σημεία καμπής για τους τροπικούς κοραλλιογενείς υφάλους των θερμών νερών».

Η άνοδος της θερμοκρασίας κατά 1,4° Κελσίου σε σχέση με την προβιομηχανική εποχή έχει οδηγήσει σε πρωτοφανή αποσάθρωση των υφάλων, επηρεάζοντας εκατομμύρια ανθρώπους που εξαρτώνται από αυτούς και απειλώντας την επιβίωση ενός εκατομμυρίου θαλάσσιων ειδών.

Σε πρόσφατη μελέτη το 2023 καταγράφηκε θνητότητα των κοραλλιών χωρίς προηγούμενο, ενώ οι ύφαλοι βιώνουν μαζική λεύκανση που διαρκεί ήδη δύο χρόνια.

Κρίσιμη κατάσταση για τα κοράλλια

Τα κοράλλια λειτουργούν ως ασπίδες κατά της διάβρωσης και δεξαμενές βιοποικιλότητας, αποθηκεύοντας παράλληλα διοξείδιο του άνθρακα. Ωστόσο, η αύξηση της θερμοκρασίας τα καθιστά εξαιρετικά ευάλωτα, οδηγώντας σε λεύκανση και τελικά λιμοκτονία λόγω αποβολής των μικροοργανισμών που τα τρέφουν.

Τα νεκρά κοράλλια μετατρέπονται σε σκελετούς, καλυπτόμενα σταδιακά από άλγη και απλούστερους οργανισμούς, μέχρι να διαλυθούν πλήρως.

Εκτιμάται ότι αν η αύξηση της θερμοκρασίας φτάσει το 1,5° Κελσίου, η πλειονότητα των κοραλλιών θα χαθεί. Το όριο αυτό αναμένεται να ξεπεραστεί σύντομα χωρίς ουσιαστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

Ο Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες έχει προειδοποιήσει ότι ο φιλόδοξος στόχος της συμφωνίας του Παρισιού για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας βρίσκεται «στα πρόθυρα κατάρρευσης».

Η υπέρβαση αυτού του ορίου θα οδηγήσει «τον κόσμο σε ζώνη κινδύνου — ακόμη μεγαλύτερου κινδύνου», όπως σημειώνει ο Τιμ Λέντον.

Κομβικές διαπραγματεύσεις και πράσινη ενέργεια

Η δημοσιοποίηση της μελέτης συμπίπτει με τις διαπραγματεύσεις στην Μπραζίλια για την προετοιμασία της COP30, έναν μήνα πριν από την παγκόσμια σύνοδο για το κλίμα στην Μπελέμ.

Τα τελευταία δύο χρόνια, οι βασικοί δείκτες της Γης επιδεινώνονται, ενώ πλησιάζει το ενδεχόμενο υπέρβασης και άλλων σημείων καμπής, όπως η τήξη των πολικών πάγων, η κατάρρευση κρίσιμων ωκεάνιων ρευμάτων και η περαιτέρω καταστροφή του δάσους του Αμαζονίου.

Ο Τιμ Λέντον αναφέρει πως «πλησιάζουμε με ταχύτητα πολλαπλά πλανητικά σημεία καμπής τα οποία μπορεί να μεταμορφώσουν τον κόσμο μας, με καταστροφικές συνέπειες για τους ανθρώπους και για τη φύση». Αυτό, όπως υπογραμμίζει, απαιτεί άμεσα και άνευ προηγουμένου μέτρα από τους ηγέτες στην COP30 και τους πολιτικούς διεθνώς.

Παράλληλα, οι επιστήμονες καταγράφουν θετικές εξελίξεις, όπως η ευρεία υιοθέτηση της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, που πλέον είναι οικονομικότερες διεθνώς. Αυξάνεται επίσης η χρήση ηλεκτρικών οχημάτων, μπαταριών αποθήκευσης ενέργειας και αντλιών θερμότητας σε αρκετές αγορές.

Ωστόσο, τεχνολογίες όπως το υδρογόνο και η «πράσινη» αμμωνία δεν έχουν φθάσει ακόμα σε αυτό το υποσχόμενο στάδιο ανάπτυξης.