Γιατί φρέναρε το ράλι των τραπεζών, ποιοι είναι οι καταλύτες του 2021

Μετά το «εκρηκτικό» τελευταίο δίμηνο του 2020, όπου οι αποτιμήσεις των τραπεζικών μετοχών στο ΧΑ διπλασιάσθηκαν, χωρίς πάντως να καλύψουν πλήρως το χαμένο έδαφος της χρονιάς του κορονοϊού, το πρώτο μισό του Ιανουαρίου έφερε τον τραπεζικό δείκτη πολύ κοντά σε ζώνη διόρθωσης, δηλαδή σε απώλειες άνω του 10%, καθώς το παρατεταμένο, δεύτερο lockdown, τροφοδότησε τις ανησυχίες για επιδείνωση του μακροοικονομικού σκηνικού, που κατ’ εξοχήν θα επηρεάσει τον τραπεζικό τομέα.

Χρηματιστηριακοί αναλυτές υπογραμμίζουν ότι η επόμενη εβδομάδα θα είναι αρκετά κρίσιμη για τη βραχυπρόθεσμη πορεία των τραπεζικών μετοχών, καθώς ο κλαδικός δείκτης, με βάση το κλείσιμο της Παρασκευής, χάνει από την αρχή του έτους 8% και από την πορεία αυτής της εβδομάδας θα φανεί αν θα υπάρξει μια ανοδική αντίδραση, ή θα συνεχισθεί η καθοδική πορεία σε έδαφος διψήφιου ποσοστού απωλειών, κάτι που θα «επισημοποιούσε» την έναρξη μιας διορθωτικής κίνησης.

Οι εξελίξεις στην οικονομία από τον Νοέμβριο, όταν η χώρα μπήκε στο δεύτερο lockdown της πανδημίας, δεν προκάλεσαν μεγάλο προβληματισμό αρχικά στους επενδυτές, καθώς ήταν μια εξέλιξη αναμενόμενη. Άλλωστε, στη «ζυγαριά» του επενδυτικού κλίματος βάρυνε περισσότερο η θετική εξέλιξη της έγκρισης εμβολίων, που δημιούργησε μεγάλες προσδοκίες επαναφοράς στην κανονικότητα, κάτι που έδωσε ώθηση στις τραπεζικές μετοχές και σε άλλους τίτλους της «παραδοσιακής» οικονομίας, που είχαν δεχθεί και το μεγαλύτερο πλήγμα από την κρίση.

Όμως, από τις αρχές του 2021 ο μακροοικονομικός ορίζοντας άρχισε να «θολώνει», καθώς το lockdown αποδείχθηκε πολύ πιο παρατεταμένο από κάθε αρχική πρόβλεψη και οι επενδυτές άρχισαν να κάνουν νέους υπολογισμούς για την ανάπτυξη του 2021, η οποία φαίνεται ότι θα είναι ασθενέστερη από τις εκτιμήσεις που γίνονταν ως τα τέλη του περασμένου χρόνου. Αυτή ήταν η κυριότερη αφορμή για την παύση του ράλι των τραπεζικών μετοχών, που είναι κατ’ εξοχήν ευαίσθητες στις εκτιμήσεις για το μακροοικονομικό περιβάλλον, ιδιαίτερα σε μια περίοδο όπου επιχειρούν μια πρωτοφανή, σε ταχύτητα, εξυγίανση των ισολογισμών τους, με βασικό εργαλείο τις τιτλοποιήσεις προβληματικών δανείων.

Προς το παρόν, η μόνη βέβαιη επίδραση από το παρατεταμένο lockdown είναι ότι θα επηρεάσει όχι μόνο την ανάπτυξη στο τελευταίο δίμηνο του 2020, αλλά και το πρώτο τρίμηνο του 2021. Ανεπίσημα, το υπουργείο Οικονομικών έχει αναθεωρήσει τις προβλέψεις του, αναμένοντας πλέον ύφεση το α’ τρίμηνο σε διψήφιο ποσοστό (10% - 15%), αλλά ένα δυναμικότερο από το αναμενόμενο rebound στα επόμενα τρίμηνα θα μπορούσε να «σώσει την παρτίδα», ώστε να καταλήξουμε στο τέλος του 2021 σε ένα ρυθμό ανάπτυξης που δεν θα απέχει από το στόχο του προϋπολογισμού (4,8%).

Πάμε για “Goldilocks economy”

Για την επενδυτική αξιολόγηση των τραπεζικών μετοχών, όμως, αυτό που έχει μεγαλύτερη σημασία από τις βραχυχρόνιες εκτιμήσεις για την ανάπτυξη είναι οι προβλέψεις για την πορεία της οικονομίας σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα. Σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ανάλυση, οι οικονομολόγοι της Τράπεζας Πειραιώς εκτίμησαν, την προηγούμενη εβδομάδα, αναθεωρώντας τις προηγούμενες εκτιμήσεις τους, ότι μετά την πανδημία η ελληνική οικονομία δεν θα βγει με μόνιμα «τραύματα», αλλά θα εισέλθουμε σε μια περίοδο ισορροπημένης ανάπτυξης ("Goldilocks economy", σύμφωνα με τη διεθνή ορολογία των οικονομολόγων) και μάλιστα με ρυθμό αρκετά υψηλότερο από όσο προβλεπόταν ως τώρα.

Όπως τονίζουν, ειδικότερα:

• Από τον Μάρτιο, όταν και ξέσπασε παγκοσμίως η πανδημία του Covid-19, οι κύριες ανησυχίες μας συνδέονταν με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τις οποίες επρόκειτο να  επιφέρει η ύφεση στην ελληνική οικονομία. Το σκεπτικό μας εκείνη την περίοδο, δεδομένων και των ζητημάτων που έχει κληρονομήσει η Ελλάδα - όπως το υψηλό χρέος και NPLs, η περιορισμένη πιστωτική επέκταση και η σχεδόν μηδενική ικανότητα για δημοσιονομική επέκταση - ήταν ότι η επικείμενη ύφεση θα οδηγούσε σε μόνιμη και ουσιαστική απώλεια παραγωγής.
• Από τότε, μία σειρά γεγονότων όπως η ένταξη των ελληνικών ομολόγων στο πρόγραμμα PEPP της ΕΚΤ, η χαλάρωση των κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας και το πρόγραμμα χρηματοδότησης NextGen EU μας οδήγησαν στην αναθεώρηση της θέσης μας. Πρωτίστως, τώρα έχουμε στοιχεία για το πρώτο εννεάμηνο του 2020. Ως εκ τούτου, είμαστε σε θέση να έχουμε μία πολύ πιο ακριβή εικόνα του οικονομικού αντίκτυπου της πανδημίας COVID-19.
• Έχουμε ενσωματώσει πλέον την επίδραση των 32 δισ. του ταμείου NextGenEU, το οποίο θα διπλασιάσει τη χρηματοδότηση της ΕΕ προς την Ελλάδα για την περίοδο 2021-2027, καθώς και τη δημιουργία δημοσιονομικού χώρου στο μέλλον.
• Στην πράξη και εξετάζοντας τα τριμηνιαία στοιχεία του ΑΕΠ, η αναθεώρηση των προβλέψεών μας περιλαμβάνει μία μετατόπιση στις προσδοκίες ανάκαμψης της οικονομίας κατά ένα τρίμηνο, από το πρώτο τρίμηνο του 2021 στο δεύτερο τρίμηνο του 2021. Ακόμα πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι αξιολογώντας την επίπτωση του πακέτου των €32δισ. έχουμε πλέον μετατοπίσει τις μακροπρόθεσμες προβλέψεις προς τα πάνω κατά περίπου 1.5% προς ένα μακροπρόθεσμο μέσο όρο ανάπτυξης περί το 3.5%.
• Συνεπώς, η προς τα άνω αναθεώρηση των μακροπρόθεσμων προβλέψεών μας ξεπερνά όλες τις βραχυπρόθεσμες αναταράξεις. Ως εκ τούτου, οι αρχικοί φόβοι μας σχετικά με τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις της πανδημίας λόγω της ύφεσης ήταν υπερβολικοί. Σύμφωνα με τις προβλέψεις μας, αντί για «πληγές» (“scarring”) ή «υστέρηση» (“hysteresis”), η Ελλάδα εισέρχεται σε καθεστώς “Goldilocks”.
• Ξεκινώντας από εξαιρετικά χαμηλά επίπεδα δραστηριότητας, με εκτεταμένο πλεονάζων παραγωγικό δυναμικό και λαμβάνοντας υπόψη τη νέα πολιτική φορολογικής χαλάρωσης, την υψηλή ρευστότητα, το χαμηλό κόστος χρηματοδότησης και τα πρωτοφανή επίπεδα ευρωπαϊκών πόρων, η Ελλάδα είναι σε θέση όχι μόνο να ανακτήσει τη χαμένη παραγωγή που σχετίζεται με την πανδημία, αλλά και να μεταβεί σε μια υψηλότερη τροχιά οικονομικής ανάπτυξης σε σχέση με τις προβλέψεις μας πριν από το COVID-19.

Όπως φαίνεται στον πίνακα, η Πειραιώς προβλέπει πλέον ότι ο ρυθμός ανάπτυξης θα φθάσει το 4,5% φέτος, θα εκτιναχθεί κατά 9,5% το 2022 και θα διατηρηθεί πέριξ του 4% το 2023 και 2024, ενώ από το 2024 θα υποχωρήσει σε μονοψήφιο ποσοστό η ανεργία, ύστερα από πολλά χρόνια. Οι τιμές των ακινήτων (κατοικίες και εμπορικά ακίνητα) θα αυξηθούν σημαντικά, όπως και η πιστωτική επέκταση, που θα ανέλθει σε διψήφιο ποσοστό από το 2022.

Οι νέες προβλέψεις της Τρ. Πειραιώς

Pantelakis Sec.: Οι καταλύτες του 2021

Αν δεχθεί κανείς τη βασική παραδοχή, ότι η ελληνική οικονομία θα εισέλθει σε μια περίοδο ισχυρής ανάκαμψης, λαμβάνοντας ώθηση κυρίως από τα ευρωπαϊκά κονδύλιο του Ταμείου Ανάκαμψης, εξασθενούν σημαντικά και οι φόβοι για μια επιδείνωση του μακροοικονομικού περιβάλλοντος που θα επηρεάσει δυσμενώς τις τράπεζες.

Αυτό που κυρίως θα αποτελέσει καταλύτη για την πορεία των τραπεζικών μετοχών είναι η πορεία της προσπάθειας εξυγίανσης των ισολογισμών τους, όπως τόνισε η Pantelakis Securities στην τελευταία της ανάλυση για τις μετοχές του κλάδου, όπου διατυπώνει τη βασική εκτίμηση ότι το ράλι των τραπεζικών μετοχών έχει ακόμη δρόμο. Μια προσπάθεια εξυγίανσης που αναμένεται να επιταχυνθεί το αμέσως επόμενο διάστημα, καθώς, όπως έγραψε χθες το Business Daily, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να ενεργοποιήσει άμεσα το σχέδιο «Ηρακλής II», για ένα δεύτερο «κύμα» τιτλοποιήσεων προβληματικών δανείων με κρατικές εγγυήσεις.

Σύμφωνα με την Pantelakis, σε γενικές γραμμές, η επενδυτική αξιολόγηση των τραπεζικών μετοχών έχει στο επίκεντρό της την εξυγίανση των ισολογισμών, που με σειρά της σχετίζεται με το μακροοικονομικό περιβάλλον, την κουλτούρα πληρωμών, τα εργαλεία για την αντιμετώπιση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, την αποτίμηση των ενεχύρων και τις δικές τους ενεργητικές στρατηγικές. Πρώτα και κύρια, οι τραπεζικές μετοχές αποτελούν ένα μοχλευμένο στοίχημα στην οικονομική ανάκαμψη, το οποίο θα μπορούσε να έχει επιταχυνόμενο βηματισμό χάρη στο Ταμείο Ανάκαμψης και στη στοχευμένη δημοσιονομική χαλάρωση.

Εκτός από τα μακροοικονομικά δεδομένα, τονίζει η χρηματιστηριακή, οι επενδυτές θα παρακολουθούν προσεκτικά τις εξελίξεις σε 9 σημαντικά μέτωπα:

1. Το ποσοστό των δανείων που θα καταστούν μη εξυπηρετούμενα από όσα έχουν περάσει σε αναστολή, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι τραπεζικές διοικήσεις έχουν εκτιμήσει πως αυτό θα ανέλθει περίπου σε 20%. Ένα νέο πρόγραμμα «Γέφυρα» για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που θα προσφέρει επιδότηση δόσεων, θα περιόριζε σημαντικά τις απώλειες για τις τράπεζες.
2. Τα αναθεωρημένα σχέδια που θα υποβάλουν οι τράπεζες στον Ενιαίο Εποπτικό Μηχανισμό (SSM) μέχρι το τέλος Μαρτίου, όπου θα ενσωματώνονται και οι επιδράσεις της πανδημίας. Οι επενδυτές θα αξιολογήσουν θετικά κάθε ένδειξη επιτάχυνσης της μείωσης των «κόκκινων» δανείων.
3. Πρόοδος στην εκτέλεση των συναλλαγών τιτλοποίησης «κόκκινων» δανείων που εκκρεμούν και συνολικά καλύπτουν δάνεια 24 δισ. ευρώ, ή 40% του συνόλου των προβληματικών δανείων. Οι συναλλαγές αναμένεται να ολοκληρωθούν τους επόμενους μήνες και ελπίζεται ότι θα επιβεβαιώσουν πως οι τράπεζες μπορούν να εκτελέσουν μεγάλες τιτλοποιήσεις εντός χρονοδιαγράμματος.
4. Εκτέλεση του σχεδίου εκ νέου ιδιωτικοποίησης της Τρ. Πειραιώς, ενδεχομένως και μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2021, μέσα από μια αύξηση κεφαλαίου όπου το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας δεν θα ασκήσει (ή δεν θα ασκήσει πλήρως) τα δικαιώματά του.
5. Αποτελέσματα του stress test που θα ολοκληρωθεί στα τέλη Ιουλίου και τα οποία ελπίζεται ότι θα επιβεβαιώσουν πως δεν θα απαιτηθούν αυξήσεις κεφαλαίου υπό πίεση.
6. Εφαρμογή του νέου, ενιαίου πτωχευτικού νόμου, για την οποία πάντως σημειώνεται ότι εκκρεμούν πολλές υπουργικές αποφάσεις και η συγκρότηση σχετικών δομών (ηλεκτρονική πλατφόρμα κ.α.).
7. Γρήγορη εκκαθάριση των εκκρεμών στα δικαστήρια υποθέσεων του νόμου Κατσέλη, που έφθαναν τις 89.000 στα τέλη του 2019, με προσδιορισμό της συζήτησής τους στα δικαστήρια εντός του 2021.
8. Εξελίξεις στην αγορά ακινήτων: Οι τιμές έχουν δείξει ανθεκτικότητα, ενώ οι επενδυτές θα παρακολουθούν στενά και άλλους δείκτες, όπως το ποσοστό των πλειστηριασμών που καταλήγουν σε επιτυχή διάθεση των ακινήτων σε επενδυτές και όχι στις ίδιες τις επισπεύδουσες τράπεζες (ως τώρα το 70% των πλειστηριασμών καταλήγουν με αγορά των ακινήτων από τις τράπεζες). Αν υπάρξει επαρκής κινητικότητα, θα μπορέσουν οι τράπεζες να διαθέσουν ακίνητα που έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους.
9. Εξελίξεις σχετικά με την υιοθέτηση ενός δεύτερου συστημικού εργαλείου για τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, δηλαδή την bad bank που έχει προτείνει η Τράπεζα της Ελλάδος, ή όποιο άλλο σχέδιο θα μπορούσε να βοηθήσει στη μείωση του αναβαλλόμενου φόρου. Πάντως, οποιοδήποτε τέτοιο σχέδιο θα χρειασθεί πρώτα να ξεπεράσει υψηλά εμπόδια που σχετίζονται με το ευρωπαϊκό καθεστώς για τις κρατικές ενισχύσεις.