Χρονικό περιθώριο 2,5 μηνών για όσους θέλουν να εξουδετερώσουν τεκμήρια

Παράθυρα αποφυγής των τεκμηρίων δαπανών διαβίωσης αλλά και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων παρέχει η φορολογική νομοθεσία, εφόσον τα εκμεταλλευτεί ο φορολογούμενος και επιδείξει ιδιαίτερη προσοχή στις ημερομηνίες και στις προθεσμίες.

Πρόκειται συνολικά, για 9 τρόπους εκ των οποίων όμως οι τρεις είναι γενικής εφαρμογής, όπως οι γονικές παροχές/δωρεές, δάνεια και η ανάλωση κεφαλαίου, ενώ οι υπόλοιποι αφορούν ειδικές περιπτώσεις (κέρδη τυχερών παιχνιδιών, πώληση περιουσιακών στοιχείων, είσπραξη εφάπαξ, επιδομάτων κ.λπ.). Ειδικά για τα δάνεια, η Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ, θέτει 4+5 προϋποθέσεις για να αναγνωριστούν.

Τα τεκμήρια συνίστανται στο ελάχιστο εισόδημα το οποίο προσδιορίζει η εφορία για τον φορολογούμενο, με βάση την ατομική τεκμαρτή δαπάνη (3.000 ευρώ για κάθε άγαμο φορολογούμενο και 5.000 ευρώ για τα ζευγάρια), το οποίο προσαυξάνεται με βάση τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης που αντιστοιχούν στα ετήσια έξοδα χρήσης και συντήρησης κατοικιών, Ι.Χ. αυτοκινήτων, σκαφών αναψυχής, δεξαμενών κολύμβησης και αεροσκαφών, και τις πραγματικές δαπάνες για την πληρωμή διδάκτρων ιδιωτικής εκπαίδευσης και αμοιβών υπηρετικού προσωπικού.

Αν το εισόδημα που δηλώνει ο υπόχρεος είναι χαμηλότερο από το άθροισμα των τεκμαρτών δαπανών, τότε φορολογείται με βάση τα τεκμήρια.

Πέρυσι, πιάστηκαν στα τεκμήρια 1.540.255 φορολογούμενοι, οι οποίοι, ενώ δήλωσαν συνολικό εισόδημα 2,96 δισ. ευρώ, τους καταλογίσθηκε επιπλέον τεκμαρτό εισόδημα 4,39 δισ. ευρώ, με αποτέλεσμα να φορολογηθούν για εισόδημα ύψους 7,35 δισ. ευρώ. Οι περισσότεροι εξ αυτών (947.676 ΑΦΜ ή το 62%), ήταν μισθωτοί και συνταξιούχοι, έπονται οι  εισοδηματίες (319.734 ΑΦΜ), οι επιχειρηματίες (195.843 ΑΦΜ) και οι αγρότες (77.002 ΑΦΜ).

Οι τρόποι διαφυγής

Ο τεκμαρτός τρόπος φορολόγησης αποφεύγεται, με τη χρήση των κατάλληλων «εργαλείων» αλλά χρειάζεται προσοχή στις προθεσμίες και στις ημερομηνίες, που σημαίνει ότι πρέπει οι κινήσεις πρέπει να γίνουν άμεσα, εντός 2,5 μηνών, μέχρι την 31η Δεκεμβρίου 2024.

Στο πλαίσιο αυτό, εάν το πραγματικό εισόδημα είναι χαμηλό και το άθροισμα των τεκμαρτών δαπανών είναι υψηλότερο, ο φορολογούμενος έχει τις ακόλουθες δυνατότητες να αποφύγει την τεκμαρτή φορολόγηση:

1. Η λήψη δωρεών ή γονικών παροχών, που είναι πιο ευέλικτη, καθώς το αφορολόγητο όριο αυξήθηκε σε 800.000 ευρώ. Ωστόσο, η δωρεά ή η γονική παροχή έπρεπε να γίνει μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2024, ενώ για να αναγνωριστούν, θα πρέπει οι δωρεές χρηματικών ποσών να γίνουν μέσω τραπεζών και να δηλωθούν στην εφορία. Σημειώνεται, πως τα ποσά των δωρεών και γονικών παροχών αποτελούν τεκμήριο για τον δωρητή και η εφορία ελέγχει, εάν με βάση τα εισοδήματα που δηλώνει είχε τη δυνατότητα να πραγματοποιήσει δωρεά ή γονική παροχή.
2. Εάν πρόκειται για την αγορά περιουσιακού στοιχείου, αυτοκινήτου, ακινήτου κ.λπ. τότε η δωρεά ή η γονική παροχή, θα πρέπει να πραγματοποιηθούν και να δηλωθούν στην ΑΑΔΕ, οπωσδήποτε πριν από την ημερομηνία αγοράς. Σε διαφορετική περίπτωση, απορρίπτονται.
3. Η επίκληση εισοδημάτων παρελθόντων οικονομικών ετών. Πρόκειται για την «ανάλωση κεφαλαίου παρελθόντων ετών» με την οποία μπορεί να καλύψει την όποια πρόσθετη διαφορά τεκμηρίων, επικαλούμενος εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα στα προηγούμενα έτη, χωρίς χρονικό περιορισμό και εφόσον φυσικά μπορεί να τα αποδείξει με βάση τις φορολογικές του δηλώσεις.
4. Τα έσοδα που εισέπραξε ο φορολογούμενος εντός του 2024 από την πώληση περιουσιακών στοιχείων του.
5. Τα πραγματικά εισοδήματα που αποκτήθηκαν το 2024 από τον υπόχρεο, τη σύζυγο του και τα εξαρτώμενα μέλη του και τα οποία απαλλάσσονται από το φόρο ή φορολογούνται με ειδικό τρόπο (αποζημίωση λόγω απόλυσης, επιδόματα ανεργίας, κέρδη από μετοχές και αμοιβαία κεφάλαια, οι τόκοι από καταθέσεις, ρέπος, έντοκα γραμμάτια, ομόλογα κ.λπ..
6. Τα χρηματικά ποσά που δεν θεωρούνται εισόδημα και αποκτήθηκαν εντός του 2024 από το φορολογούμενο, όπως το εφάπαξ, η αποζημίωση που εισέπραξε από την ασφαλιστική του εταιρεία κ.λπ.
7. Τα χρηματικά ποσά που εισήγαγε στην Ελλάδα ο φορολογούμενος το 2024, είτε σε ευρώ είτε σε συνάλλαγμα εφόσον η απόκτησή τους στο εξωτερικό δικαιολογείται.
8. Τα κέρδη από Στοίχημα, λαχεία, ΠPOΠO, ΛOTTO, TZΟKEP, κ.λπ. τυχερά παιχνίδια του Ο.Π.Α.Π.
9. Η λήψη δανείων που έλαβε ο φορολογούμενος εντός του 2024 από τράπεζες, συγγενείς ή τρίτους. Η σύναψη δανείου αποδεικνύεται από συμβολαιογραφικό ή ιδιωτικό έγγραφο που έχει χαρτοσημανθεί και έχει βέβαιη ημερομηνία για τη συνομολόγηση του δανείου. Από την ημερομηνία πρέπει να προκύπτει ότι το δάνειο ελήφθη εντός του 2024 και πριν από την πραγματοποίηση της δαπάνης αγοράς περιουσιακού στοιχείου που πρόκειται να δικαιολογηθεί. Τα ποσά των ληφθέντων δανείων δηλώνονται στον πίνακα 6 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης και συγκεκριμένα στον κωδικό 781 από τον υπόχρεο και στον κωδικό 782 από την σύζυγο του υπόχρεου. 

Προσοχή στα δάνεια

Σύμφωνα με τη Διεύθυνση Επίλυσης Διαφορών της ΑΑΔΕ, προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ένα δάνειο με τη μορφή ιδιωτικού συμφωνητικού για κάλυψη τεκμηρίων θα πρέπει να συντρέχουν, και μάλιστα αθροιστικά, οι ακόλουθες προϋποθέσεις:

1. Το δάνειο να είναι πραγματικό.
2. Ο σκοπός του δανείου να έχει άμεση σχέση με το προς κάλυψη τεκμήριο.
3. Το έγγραφο να φέρει βέβαιη χρονολογία θεωρημένη από αρμόδια αρχή.
4. Το δάνειο να έχει ληφθεί πριν την πραγματοποίηση της σχετικής δαπάνης.

Ο φορολογούμενος φέρει το βάρος της απόδειξης της συνδρομής των προϋποθέσεων για τα ποσά αυτά που περιορίζουν τη διαφορά μεταξύ συνολικού εισοδήματος και τεκμαρτού εισοδήματος.

Ακόμη η ΔΕΔ σημειώνει, ότι καταρχήν αναγνωρίζεται το δάνειο μεταξύ ιδιωτών ως μέσο χρηματοδότησης των δαπανών τους (προσωπικών ή επαγγελματικών), όμως, κρίσιμο στοιχείο για τη φορολογική του αναγνώριση είναι η μη εικονικότητά του, γεγονός που αποτελεί θέμα πραγματικό. Για την απόδειξη ή μη της εικονικότητάς του αξιολογούνται από τον έλεγχο ενδεικτικά τα ακόλουθα στοιχεία:

1. Η σχετική σύμβαση να φέρει βέβαιη ημερομηνία,
2. Να υπάρχει η δυνατότητα του δανειστή για την παροχή του ποσού του δανείου (φορολογικό απόθεμα),
3. Να αναφέρεται ρητά στη σύμβαση ο σκοπός του δανείου,
4. Να αποδεικνύεται η μεταβίβαση του αντικειμένου του δανείου (χρήματα ή άλλη παροχή) από το δανειστή στο δανειζόμενο,
5. Να έχουν τηρηθεί τα βασικά στοιχεία του δανεισμού κατά τη συνήθη επιχειρηματική πρακτική, όπως ο τόκος, οι περιοδικές καταβολές προς επιστροφή του κεφαλαίου.

Ως προς την επιβεβαίωση της  χρονολογίας του δανείου, η ΔΕΔ τονίζει ότι η χρονολογία των ιδιωτικών εγγράφων καθίσταται βέβαιη για τους τρίτους μόνον όταν αυτά θεωρηθούν από συμβολαιογράφο ή από άλλο αρμόδιο κατά τον νόμο δημόσιο υπάλληλο.

Αυτονόητο είναι, πως, ο δανειστής θα πρέπει να δικαιολογεί το ποσό που δανείζει, δηλαδή να προκύπτει από τα δηλωθέντα εισοδήματα του τρέχοντος ή των προηγούμενων ετών.