«Ανάσα» στη βιομηχανία για το ρεύμα, σπεύδουν για συμβάσεις με τη ΔΕΗ

Διμερή συμβόλαια απευθείας παροχής ρεύματος από παραγωγούς και, ειδικότερα, από τη ΔΕΗ σπεύδουν να κλείσουν οι ενεργοβόρες βιομηχανίες της χώρας, καθώς η κυβέρνηση ικανοποίησε ένα από τα μόνιμα και πιεστικά αιτήματά τους, ανοίγοντας «παράθυρο» για τροφοδοσία με παράκαμψη των χρηματιστηριακών μηχανισμών, χωρίς ωστόσο να ικανοποιήσει άλλα σημαντικά αιτήματα της βιομηχανίας, που πλήρωσε το 2022 «καπέλο» σχεδόν 20% στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας σε σχέση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, σύμφωνα με στοιχεία του ΙΟΒΕ.

Ο νέος μηχανισμός για διμερή συμβόλαια (PPA's) ενεργοποιείται στις αρχές του επόμενου μήνα, όπως προβλέπει η τροπολογία που κατέθεσε στη Βουλή το υπουργείο Ενέργειας και ήδη, σύμφωνα με πληροφορίες, βρίσκεται πολύ κοντά σε σχετική συμφωνία με τη ΔΕΗ ο όμιλος Στασινόπουλου για τις ενεργοβόρες, μεταλλουργικές μονάδες του και θα ακολουθήσουν και άλλες βιομηχανίες με υψηλή κατανάλωση ενέργειας. Σημειώνεται ότι ο μεγαλύτερος καταναλωτής ρεύματος της χώρας, η Αλουμίνιον της Ελλάδος, κινείται σε αντίθετη κατεύθυνση «απογαλακτισμού» από τη ΔΕΗ και τροφοδοσίας από τη νέα μονάδα ηλεκτροπαραγωγής, αλλά και από την παραγωγή ΑΠΕ της Mytilineos.

Η δυνατότητα σύναψης διμερών συμβάσεων, οι οποίες έχουν μεγάλη διάρκεια και προστατεύουν τη βιομηχανία από τις απρόβλεπτες διακυμάνσεις των χρηματιστηριακών τιμών του ρεύματος, είχε μπλοκαριστεί λόγω της λειτουργίας του μηχανισμού επιβολής πλαφόν στις τιμές του ρεύματος και επιστροφής μέρους των εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών στο Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης. Οι βιομηχανίες είχαν ζητήσει επιτακτικά και μάλιστα, πρόσφατα, με επιστολή στον πρωθυπουργό, να αντιμετωπισθεί αυτή η θεσμική «διαταραχή», προειδοποιώντας ότι το υψηλό κόστος ενέργειας θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση παραγωγής ή ακόμη και σε κλείσιμο μονάδων.

Τελικά, λίγες ημέρες πριν από το κλείσιμο της Βουλής, αργά το απόγευμα της Παρασκευής, το υπουργείο Ενέργειας κατέθεσε στη Βουλή την τροπολογία που εξαιρεί τις διμερείς συμβάσεις με φυσική παράδοση από τον μηχανισμό επιστροφής εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών, με άμεση εφαρμογή του μέτρο από τις αρχές Μαρτίου. Για τις διμερείς συμβάσεις ορίζεται ότι οι τιμές παροχής του ρεύματος δεν μπορούν να ξεπερνούν το ευρωπαϊκό πλαφόν των 180 ευρώ/μεγαβατώρα, καθώς και ότι όσες βιομηχανίες συνάπτουν τέτοιες συμβάσεις δεν θα λαμβάνουν κρατική επιδότηση.

Ειδικότερα, η τροπολογία αναφέρει μεταξύ άλλων:

• Από την 1η Μαρτίου 2023, ή με μεταγενέστερη ημερομηνία, η οποία ορίζεται με ανακοίνωση της ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (Ρ.Α.Ε.), κατόπιν διαπίστωσης της τεχνικής και κανονιστικής ετοιμότητας και όχι αργότερα από τη 1η Μαρτίου 2023, κατά τον υπολογισμό του Επιστρεπτέου Εσόδου Αγοράς Επόμενης Ημέρας και του Εσόδου Παραγωγού Αγοράς Επόμενης Ημέρας για κάθε μονάδα παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας ή χαρτοφυλάκιο Α.Π.Ε., σύμφωνα με την παρ 3, εξαιρούνται και δεν προσμετρώνται σι συναλλαγές που αφορούν ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας που πωλούνται και εκκαθαρίζονται στην Αγορά Επόμενης Ημέρας, οι οποίες διατίθενται από κάθε υπόχρεο Συμμετέχοντα Παραγωγό ή Φορέα Σωρευτικής Εκπροσώπησης (ΦΟ.Σ.Ε.) Α.Π.Ε. και Συμπαραγωγής Ηλεκτρισμού — Θερμότητας Υψηλής Απόδοσης (Σ.Η.Θ..Υ.Α,), δυνάμει συμβάσεων φυσικής παράδοσης, σε ενεργοβόρους βιομηχανικούς καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας. Οι εν λόγω καταναλωτές μπορούν να είναι αποδέκτες της ενέργειας που διατίθεται μέσω σύμβασης, είτε απευθείας με τον Συμμετέχοντα Παραγωγό ή ΦΟ.Σ.Ε. Α.Π.Ε. και Σ.Η.Θ.Υ.Α., είτε διαμέσου κατόχων άδειας προμήθειας ηλεκτρικής Ενέργειας που εκπροσωπούν τα φορτία των εν λόγω καταναλωτών.
• Η πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας κατά το προηγούμενο εδάφιο δεν δύναται να αποφέρει έσοδα στον παραγωγό ή ΦΟ.Σ.Ε. Α.Π.Ε. και Σ.ΗΘ.Υ,Α. μεγαλύτερο του ανώτατου ορίου της παρ. 1 του άρθρου 6 του Κανονισμού (ΕΕ) 2022/1854 του Συμβουλίου της 6ης Οκτωβρίου 2022 «σχετικά με παρέμβαση έκτακτης ανάγκης για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας» (σ.σ.: το όριο αυτό έχει τεθεί στα 180 ευρώ ανά MWh παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας).
• Για τις περιπτώσεις καταναλωτών που έχουν συνάψει συμβάσεις φυσικής παράδοσης ηλεκτρικής ενέργειας (...) δεν χορηγείται επιδότηση για τις ποσότητες που παραδίδονται δυνάμει των συμβάσεων αυτών.

Τα αιτήματα που δεν ικανοποιήθηκαν

Πάντως, ενώ η κυβέρνηση άνοιξε τον δρόμο για διμερείς συμβάσεις, δεν ικανοποίησε (και πλέον δεν προλαβαίνει να ικανοποιήσει, λόγω των επερχόμενων εκλογών), άλλα βασικά αιτήματα της ενεργοβόρου βιομηχανίας, που θα είχαν καθοριστική σημασία στην προσπάθεια συμπίεσης του πολύ υψηλού ενεργειακού κόστους, το οποίο υποσκάπτει συνεχώς την ανταγωνιστικότητα και τα οικονομικά της μεγέθη.

Για παράδειγμα, μια πολύ σημαντική έλλειψη από την τροπολογία είναι το ότι περιορίζει τις διμερείς συμβάσεις που εξαιρούνται από τον μηχανισμό ανάκτησης εσόδων των ηλεκτροπαραγωγών σε αυτές που προβλέπουν φυσική παράδοση του ρεύματος, χωρίς να καθιερώνει αντίστοιχη εξαίρεση και για τις χρηματοοικονομικές συμβάσεις, όπως ζητούσαν επιτακτικά οι βιομηχανίες και ειδικά οι μικρότερες εξ αυτών.

Όπως έχει εξηγήσει ο πρόεδρος της Ένωσης Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας (ΕΒΙΚΕΝ), Αντώνης Κοντολέων,

• «Ανάμεσα στα κύρια μέτρα που καλείται να πάρει άμεσα η κυβέρνηση ξεχωρίζουμε τη ρύθμιση που θα επιτρέψει τη σύναψη διμερών συμβολαίων των βιομηχανιών με παραγωγούς, τα γνωστά σε όλους μας PPAs (Power Purchase Agreements), τα οποία αποτελούν κεντρικό άξονα της ευρωπαϊκής πολιτικής, καθώς είναι βασικό εργαλείο μείωσης του κόστους ρεύματος για τη βιομηχανία. Μια ρύθμιση, όμως, η οποία δεν πρέπει να περιορίζεται στην εξαίρεση από την επιβολή του πλαφόν στα κέρδη των παραγωγών μόνο των διμερών συμβολαίων με φυσική παράδοση, αλλά να εξαιρεί και τα χρηματοοικονομικά (virtual) διμερή συμβόλαια, αρκεί σε αυτά να είναι πλήρως καθορισμένα τόσο η μονάδα παραγωγής όσο και ο αγοραστής. Η εξαίρεση μόνο των ΡΡΑs με φυσική παράδοση αποτελεί σημαντικό εμπόδιο για τις μικρές βιομηχανίες να συνάψουν συμφωνίες με παραγωγούς ΑΠΕ, διότι η φυσική παράδοση απαιτεί πάντα τη δυνατότητα ενός καταναλωτή να απορροφά την παραγόμενη ποσότητα ενέργειας τη στιγμή που παράγεται».

Η κυβέρνηση, επίσης, δεν κινήθηκε για να ικανοποιήσει με κάποιο τρόπο το αίτημα των βιομηχανιών για ένα νέο σύστημα παροχής επιδοτήσεων για το ρεύμα, σύμφωνα με τα πρότυπα αντίστοιχων μέτρων που έχουν εφαρμοσθεί σε άλλες χώρες, όπως η Γερμανία και η Βουλγαρία, όπου τίθεται μια τιμή στόχος 110-120 €/MWh) και πέραν αυτής το κόστος παρέχεται με κρατική επιδότηση, κάτι που οι βιομηχανίες έχουν τονίσει ότι θα μπορούσε να γίνει μέσω του Ταμείου Ενεργειακής Μετάβασης.

Ρεύμα με «καπέλο» 20%, φυσικό αέριο σε υπερτριπλάσια τιμή

Το ακριβό ρεύμα έχει γίνει «πληγή» για την ελληνική βιομηχανία, ιδιαίτερα στην περίοδο της ενεργειακής κρίσης, αλλά αποτελούσε σοβαρό πρόβλημα και πριν αυτή εκδηλωθεί, από το 2021 και μετά. Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, στην Ελλάδα ήταν  υψηλότερη η μέση τιμή φορτίου βάσης ηλεκτρικής ενέργειας από τον μέσο όρο της ΕΕ, την περίοδο 2015 - 2022 κατά 10,3% - 39,5%.

Το 2022 η εγχώρια τιμή ηλεκτρικής ενέργειας ανήλθε στα €317,4/ MWh έναντι €265 MWh στην Ευρώπη, δηλαδή το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας, που αντιστοιχεί περίπου στο 40% του συνολικού ενεργειακού κόστους της βιομηχανίας, ήταν σχεδόν 20% υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του ΙΟΒΕ, η τιμή χονδρικής φορτίου βάσης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα αυξήθηκε τον Δεκέμβριο κατά 22,5% σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα. Τον Δεκέμβριο, η τιμή της ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα (284,65 ευρώ/μεγαβατώρα) ήταν σε υψηλότερα επίπεδα (από +5,7% έως +13,1%) από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές αγορές και 28% υψηλότερη από την τιμή συστήματος NordPool (223,17 €/MWh).

Στην Ελλάδα παρατηρείται το υψηλότερο μερίδιο κόστους ενέργειας (5,8%) για τη βιομηχανία κατά τη διετία 2019 - 2020. Σε σημαντικά χαμηλότερα επίπεδα ήταν η Πορτογαλία (2,6%) και η Ισπανία (2,4%). Μικρότερο του 2% ήταν το μερίδιο κόστους ενέργειας σε Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία.

Σε ό,τι αφορά τους επιμέρους βιομηχανικούς κλάδους, το υψηλότερο μερίδιο κόστους ενέργειας (14,6%) σημειώθηκε στα Ορυχεία - Λατομεία κατά μέσο όρο την περίοδο 2019 2021. Σε ελαφρώς χαμηλότερα επίπεδα τα Μη μεταλλικά ορυκτά και τα Βασικά μέταλλα, με μερίδιο ενεργειακού κόστους 13,5% και 12,4%, αντίστοιχα. Ακολούθησαν οι Κλωστοϋφαντουργικές ύλες και τα Πλαστικά προϊόντα, με το ενεργειακό κόστος να αποτελεί το 7,1% και 5,8%, αντίστοιχα, του κόστους παραγωγής.

Ανταγωνιστικό μειονέκτημα αποτελεί και ο υψηλός βαθμός εξάρτησης από τα πετρελαϊκά προϊόντα στο ενεργειακό μείγμα της βιομηχανίας. Εντονότερη ήταν, όπως σημειώνει το ΙΟΒΕ, η κατανάλωση προϊόντων πετρελαίου εγχωρίως (26,3%) έναντι της ΕΕ27 (8,6%) τη διετία 2020 2021. Σε χαμηλότερα επίπεδα κινήθηκε η κατανάλωση φυσικού αερίου (20,4%) στην Ελλάδα έναντι 31,7% στην ΕΕ.

Τη διετία 2020 - 2021 καταγράφηκε αύξηση της κατανάλωσης φυσικού αερίου, και ΑΠΕ - βιοκαυσίμων από την εγχώρια βιομηχανία τη διετία 2020 2021 και ήπια υποχώρηση της χρήσης προϊόντων πετρελαίου. Όμως, σε εξαιρετικά υψηλά επίπεδα διαμορφώθηκαν οι τιμές φυσικού αερίου για την εγχώρια βιομηχανία την περίοδο 2017 - 2022 και εντονότερη ήταν η άνοδος της τιμής φυσικού αερίου εγχωρίως το 2022, καθώς η τιμή ήταν υπερτριπλάσια έναντι της Ευρώπης.