Οι εκτιμήσεις για ύφεση στην ευρωζώνη το 2023 συνεχώς ενισχύονται, αλλά τα 19 κράτη – μέλη δεν έχουν βρεθεί, ακόμη, αντιμέτωπα με κραδασμούς που να παραπέμπουν σε εποχές χρηματοπιστωτικής κρίσης, ενώ στη Βρετανία αρκετά συνταξιοδοτικά κεφάλαια εμφανίζονται έτοιμα να καταρρεύσουν και στην Ελβετία η Credit Suisse δέχεται όλο και πιο επιθετικές πιέσεις από τις αγορές.
Η ευρωζώνη βιώνει μία σχετική ηρεμία, όμως, όπως σημειώνει σε ανάλυσή του το Reuters, η αύξηση των επιτοκίων και ο περιορισμός των διαθέσιμων κεφαλαίων σημαίνει ότι είναι μάλλον θέμα χρόνου να εμφανιστούν προβλήματα σε ένα μπλοκ που στηρίζεται εδώ και μια δεκαετία στο εξαιρετικά χαμηλό κόστος δανεισμού.
Ειδικότερα, τέσσερα είναι τα βασικά σημεία που μπορούν να τροφοδοτήσουν μία κρίση στην ευρωζώνη: τιμές ακινήτων, τραπεζικά δάνεια, κρατικά ομόλογα και «σκιώδεις τράπεζες».
Η εικόνα της αγοράς ακινήτων
Η ευρωζώνη απολάμβανε μια άνθηση των ακινήτων μέχρι πέρυσι, με τις τιμές των κατοικιών να αυξάνονται κατά περίπου 40% από το 2015 και τις τιμές των εμπορικών ακινήτων κατά 26%. Αλλά η εικόνα αλλάζει γρήγορα, καθώς τα επιτόκια των ενυπόθηκων δανείων διπλασιάστηκαν από τα χαμηλά επίπεδα ρεκόρ, ως απάντηση στις κινήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τον περιορισμό του πληθωρισμού.
Αυτό θα μπορούσε να προκαλέσει προβλήματα σε χώρες όπως η Ισπανία και η Πορτογαλία, όπου τα περισσότερα στεγαστικά δάνεια έχουν κυμαινόμενο επιτόκιο. «Οι τράπεζες θα πρέπει να αυξήσουν τις προβλέψεις τους για να καλύψουν πιθανές ζημίες», δήλωσε ο διοικητής της κεντρικής τράπεζας της Ισπανίας Πάμπλο Ερνάντεζ Ντε Κος.
Η ΕΚΤ εκτιμά ότι όταν τα επιτόκια ήταν εξαιρετικά χαμηλά, μια αύξηση του επιτοκίου των στεγαστικών δανείων κατά 1 ποσοστιαία μονάδα -όπως αυτή που έχουμε δει από τις αρχές του έτους- οδηγεί σε μείωση των τιμών των κατοικιών κατά 9% - 15% μετά από περίπου δύο χρόνια. Οι τιμές έχουν ήδη αρχίσει να πέφτουν σε μεγάλες γερμανικές πόλεις και παραμένουν στάσιμες στην Ολλανδία, την ευρωπαϊκή χώρα που η Oxford Economics θεωρεί ότι διατρέχει τον μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω του υψηλού χρέους των νοικοκυριών και των ακριβών ακινήτων της.
Η αγορά ομολόγων
Η αύξηση των επιτοκίων έχει εγείρει νέα ερωτήματα σχετικά με ένα από τους πιο υπερχρεωμένα κράτη στον κόσμο: την Ιταλία. Οι επενδυτές και οι κεντρικοί τραπεζίτες παρακολουθούν στενά κάθε αλλαγή στη διαφορά μεταξύ του ιταλικού και του γερμανικού κόστους δανεισμού για ενδείξεις ότι η αγορά χάνει την πίστη της στην ικανότητα της Ρώμης να αναχρηματοδοτήσει το χρέος της, το οποίο σήμερα ανέρχεται στο 134,8% του ΑΕΠ.
Οι Ιταλοί ψήφισαν έναν δεξιό συνασπισμό με ευρωσκεπτικιστικό παρελθόν, ο οποίος θα έχει τώρα το δύσκολο έργο να διατηρήσει τα δημόσια οικονομικά σε τάξη, εκπληρώνοντας παράλληλα τουλάχιστον ορισμένες από τις προεκλογικές του υποσχέσεις για μειώσεις φόρων, περισσότερες κοινωνικές δαπάνες και υψηλότερες συνταξιοδοτικές παροχές.
Οι οικονομολόγοι της Morgan Stanley εκτιμούν ότι τα μέτρα αυτά θα αυξήσουν το έλλειμμα κατά περίπου 2 έως 4 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ. «Τέτοιες πολιτικές θα αποδειχθούν δύσκολες σε μια περίοδο αύξησης των επιτοκίων και αυξημένου ελέγχου της αγοράς σχετικά με τη δυναμική του χρέους», δήλωσε ο Σεθ Κάρπεντερ, επικεφαλής οικονομολόγος της Morgan Stanley.
Η ΕΚΤ έχει υψώσει τείχος προστασίας έναντι της διεύρυνσης των spreads των ομολόγων. Χρησιμοποιεί τα έσοδα από το πρόγραμμα αγοράς ομολόγων της εποχής της πανδημίας για να αγοράσει περισσότερο χρέος από την Ιταλία και άλλες χώρες της Νότιας Ευρώπης και έχει ακόμη ένα εντελώς νέο πρόγραμμα στήριξης στο οπλοστάσιό της. Αλλά οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής δήλωσαν στο Reuters ότι δεν βλέπουν ακόμη την ανάγκη να το ενεργοποιήσουν, παρά το γεγονός ότι το spread Γερμανίας - Ιταλίας έφτασε αρκετές φορές τις τελευταίες εβδομάδες τις 250 μονάδες βάσης, ένα επίπεδο που προκάλεσε αντίδραση της ΕΚΤ το περασμένο καλοκαίρι.
Φόβοι για νέα κόκκινα δάνεια
Οι τραπεζικοί επόπτες της ΕΚΤ έχουν πει στις τράπεζες να περιορίσουν τη χρηματοδότηση με μόχλευση -την επέκταση πιστώσεων σε ήδη υπερχρεωμένους δανειολήπτες- αλλά αισθάνονται ότι τα λόγια τους έχουν αγνοηθεί. Η έκθεση στη χρηματοδότηση με μόχλευση -συμπεριλαμβανομένων των ομολόγων υψηλής απόδοσης και των εξασφαλισμένων δανειακών υποχρεώσεων - βρισκόταν κοντά στο ποσό ρεκόρ των 600 δισ. ευρώ στα τέλη Ιουνίου, ή στο 6% των κεφαλαίων των τραπεζών, σύμφωνα με υπολογισμούς της ΕΚΤ.
«Είναι σημαντικό ότι ένα μεγάλο μέρος αυτών των ανοιγμάτων αφορά επιχειρήσεις με υψηλή μόχλευση, οι οποίες αποτελούν το πιο επικίνδυνο τμήμα μιας ήδη υψηλού κινδύνου κατηγορίας περιουσιακών στοιχείων», τόνισε ο Αντρέα Ένρια, επικεφαλής του εποπτικού οργάνου της ΕΚΤ για τις τράπεζες.
Οι «σκιώδεις» τράπεζες
Οι ευρωπαϊκές ρυθμιστικές αρχές έχουν προειδοποιήσει για τις «σκιώδεις τράπεζες» για τόσο πολύ καιρό που έχουν κουραστεί από αυτή τη φράση, η οποία υποδηλώνει χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που ασχολούνται με κάποια μορφή δανεισμού αλλά δεν είναι τράπεζες, και άρχισαν να τα αποκαλούν «μη τραπεζικούς χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές».
Το μεγαλύτερο άγχος καταγράφεται στις εταιρείες που εμπορεύονται ενεργειακά παράγωγα ως αποτέλεσμα της απότομης ανόδου και των διαδοχικών διακυμάνσεων στις τιμές του πετρελαίου και του φυσικού αερίου που ακολούθησαν την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Η ΕΚΤ έχει αποκρούσει τις εκκλήσεις να ρίξει μια σανίδα σωτηρίας σε αυτές τις εταιρείες, αφήνοντας το στις κυβερνήσεις και μίλησε κατά της χαλάρωσης των κεφαλαιακών απαιτήσεων στους οίκους εκκαθάρισης, όπου διακανονίζονται οι συναλλαγές.
Αντ' αυτού, οι κεντρικοί τραπεζίτες που συγκεντρώθηκαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Συστημικού Κινδύνου (ESRB), το χρηματοπιστωτικό εποπτικό όργανο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δήλωσαν ότι οι διαχειριστές κεφαλαίων θα πρέπει να χρησιμοποιούν «εργαλεία διαχείρισης ρευστότητας». Πρόκειται για μια πιθανή αναφορά στο να γίνει πιο δύσκολο ή δαπανηρό για τους πελάτες να πάρουν πίσω τα χρήματά τους σε περιόδους πίεσης.
Ακόμα και οι ασφαλιστές, που συνήθως θεωρούνται ως μία από τις ασφαλέστερες γωνιές της αγοράς, ειδοποιήθηκαν να προσέχουν τα νοικοκυριά που χάνουν τις πληρωμές τους. «Οι προβληματικοί ισολογισμοί των νοικοκυριών αυξάνουν τον κίνδυνο αθέτησης των ασφαλιστικών συμβολαίων, διευρύνοντας ενδεχομένως το χάσμα προστασίας, αλλά καθιστώντας επίσης σημαντική την παρακολούθηση της ρευστότητας», προειδοποίησε το ESRB.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
