Σφοδρό πλήγμα στη διαδικασία ανάκαμψης της οικονομίας της Ευρώπης έχει προκαλέσει η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, όπως υπογραμμίζει ο Άλφρεντ Κάμερ, επικεφαλής του Ευρωπαϊκού Τμήματος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Οι πιο προηγμένες οικονομίες της Ευρώπης θα κατορθώσουν να διατηρηθούν σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης, αλλά ορισμένες άλλες, συμπεριλαμβανομένων όπως είναι φυσικό των Ουκρανίας και Ρωσίας, θα βρεθούν αντιμέτωπες με ύφεση.
Ταυτόχρονα το κορυφαίο στέλεχος του ΔΝΤ τονίζει ότι η νομισματική πολιτική θα πρέπει κατ’ αρχήν να είναι υποστηρικτική, καθώς όπως αναφέρει «η νομισματική πολιτική πρέπει να εξισορροπήσει τη συγκράτηση του πληθωρισμού με την ανάγκη περιορισμού των απωλειών στην παραγωγή. Μεγάλο μέρος της πίεσης στις τιμές οφείλεται σε δυνάμεις που δεν ελέγχονται από τις κεντρικές τράπεζες -όπως οι κλυδωνισμοί στις αγορές ενέργειας και τροφίμων και οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού. Ωστόσο, οι φορείς χάραξης νομισματικής πολιτικής σε πολλές χώρες θα πρέπει να παραμείνουν στην πορεία ομαλοποίησης των συνθηκών δανεισμού, ώστε να συμβάλουν στη συγκράτηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό και των εγχώριων παραγόντων που τον ενισχύουν, όπως οι μισθοί και τα ενοίκια κατοικιών».
Ο Κάμερ τονίζει ότι η ανθρωπιστική καταστροφή στην Ουκρανία έχει αντίκτυπο σε ολόκληρη την Ευρώπη. Περίπου 5 εκατομμύρια πρόσφυγες έχουν ήδη διαφύγει από τις μάχες στη μεγαλύτερη έξοδο που έχει δει η ήπειρος από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και εκατομμύρια άλλοι έχουν εκτοπιστεί στο εσωτερικό της χώρας. Το μεγαλύτερο ποσοστό έχει περάσει τα σύνορα με την Πολωνία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και τη Μολδαβία. Η Ευρωπαϊκή Ένωση αγκάλιασε γρήγορα τους εκτοπισμένους από τη ρωσική εισβολή, χορηγώντας τους άδειες διαμονής και εργασίας και κοινωνικής βοήθειας για τουλάχιστον ένα έτος.
Ο πόλεμος αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την ισχυρή αλλά ατελή ανάκαμψη της Ευρώπης από την πανδημία, η οποία άφησε την ιδιωτική κατανάλωση και τις επενδύσεις πολύ κάτω από τις προβλέψεις πριν από τον κορονοϊό, ακόμη και όταν η δημοσιονομική και νομισματική πολιτική στήριξε μια εντυπωσιακή ανάκαμψη της απασχόλησης σχεδόν στα επίπεδα που είχαν παρατηρηθεί τελευταία φορά πριν από την πανδημία. Η εκτίναξη των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων πλήττει τώρα βαθιά την κατανάλωση των νοικοκυριών και η οικονομική αβεβαιότητα είναι έτοιμη να περιορίσει τις επενδύσεις.
Ο πόλεμος υπενθυμίζει, επίσης, πώς η Ευρώπη πρέπει να κάνει περισσότερα για να βελτιώσει την ενεργειακή ασφάλεια, ιδίως με την επέκταση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και τη βελτίωση της αποδοτικότητας.
Οι εκτιμήσεις του ΔΝΤ για την οικονομία της Ευρώπης
Υποβάθμιση εκτιμήσεων και ορθές πολιτικές
Οι οικονομολόγοι του Ταμείου στο πρόσφατο World Economic Outlook υποβάθμισαν τις προβλέψεις για την ανάπτυξη στην Ευρώπη. Για τις προηγμένες οικονομίες μείωσαν τις προβλέψεις για την ανάπτυξη κατά μία ποσοστιαία μονάδα στο 3% το 2022, ενώ για τις αναδυόμενες οικονομίες, εξαιρουμένων της Ουκρανίας και της Ρωσίας, υποβάθμισαν την προβλεπόμενη ανάπτυξη κατά 1,5 ποσοστιαία μονάδα στο 2,7%.
Αρκετές μεγάλες οικονομίες - όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία και το Ηνωμένο Βασίλειο - προβλέπεται να αναπτυχθούν ελάχιστα ή ακόμη και να συρρικνωθούν για δύο συνεχόμενα τρίμηνα φέτος. Η δραστηριότητα στη Ρωσία προβλέπεται να συρρικνωθεί κατά 8,5% και στην Ουκρανία κατά 35%.
Τι πρέπει να κάνουν οι υπεύθυνοι χάραξης νομισματικής και δημοσιονομικής πολιτικής; Ο πόλεμος είναι ένα σοκ για τον τομέα προσφοράς που μειώνει την οικονομική παραγωγή και αυξάνει τις τιμές. Πράγματι, προβλέπεται ότι ο πληθωρισμός θα επιταχυνθεί στο 5,5% στις προηγμένες οικονομίες και στο 9,3% στις αναδυόμενες ευρωπαϊκές οικονομίες εκτός της Ρωσίας, της Τουρκίας και της Ουκρανίας. Αυτές οι προβλέψεις είναι αυξημένες κατά 2,2 και 3,5 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα, από τις προβλέψεις του ΔΝΤ τον Ιανουάριο του 2022.
Η νομισματική πολιτική πρέπει να εξισορροπήσει τη συγκράτηση του πληθωρισμού με την ανάγκη περιορισμού των απωλειών στην παραγωγή. Μεγάλο μέρος της πίεσης στις τιμές οφείλεται σε δυνάμεις που δεν ελέγχονται από τις κεντρικές τράπεζες -όπως οι κλυδωνισμοί στις αγορές ενέργειας και τροφίμων και οι διαταραχές στην αλυσίδα εφοδιασμού. Ωστόσο, οι φορείς χάραξης νομισματικής πολιτικής σε πολλές χώρες θα πρέπει να παραμείνουν στην πορεία ομαλοποίησης των συνθηκών δανεισμού, ώστε να συμβάλουν στη συγκράτηση των προσδοκιών για τον πληθωρισμό και των εγχώριων παραγόντων που τον ενισχύουν, όπως οι μισθοί και τα ενοίκια κατοικιών.
Όπου είναι δυνατόν, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να συνεργαστούν με τους κοινωνικούς εταίρους για να αποτρέψουν μία σπειροειδή αύξηση του μισθολογικού κόστους, μεταξύ άλλων με τη διάθεση επαρκούς στήριξης στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις που αγωνίζονται να αντέξουν οικονομικά ακριβότερα αγαθά. Για να αντιμετωπιστεί το σοκ της προσφοράς, θα πρέπει να επιτραπεί η ελεύθερη λειτουργία αυτόματων δημοσιονομικών σταθεροποιητών, όπως η υψηλότερη ασφάλιση ανεργίας και οι χαμηλότερες φορολογικές πληρωμές.
Τα μέτρα αυτά θα διευρύνουν τα δημοσιονομικά ελλείμματα καθώς οι προοπτικές ανάπτυξης αποδυναμώνονται -και είναι σκόπιμο να το κάνουν- και θα εντείνουν τις πιέσεις στα δημόσια οικονομικά σε ορισμένες χώρες. Τούτου λεχθέντος, η δημοσιονομική πολιτική μπορεί να χρειαστεί να κάνει περισσότερα για να στηρίξει τις οικονομίες εάν υλοποιηθούν σημαντικοί κίνδυνοι.
Οι δημοσιονομικές πιέσεις θα είναι πιο έντονες σε αρκετές χώρες που ανοίγουν τα σύνορά τους στους πρόσφυγες, για παράδειγμα στην Πολωνία, η οποία φιλοξενεί σχεδόν 3 εκατομμύρια, ή στη Μολδαβία, όπου ο αριθμός των προσφύγων είναι πολύ υψηλός σε σχέση με τον πληθυσμό. Αυτό υπογραμμίζει την ανάγκη δίκαιης κατανομής του κόστους της ανθρωπιστικής βοήθειας μεταξύ των μελών της ΕΕ. Για τις τρίτες χώρες υποδοχής, η βοήθεια από πολυμερείς και περιφερειακούς εταίρους θα πρέπει να συμβάλει στη διαχείριση του κόστους, ιδίως όταν τα δημόσια οικονομικά είναι ήδη πιεσμένα.
Κόστος ανοικοδόμησης της Ουκρανίας
Η πρόκληση για την Ευρώπη θα είναι να ανοικοδομήσει μια οικονομικά ισχυρή Ουκρανία που θα ενθαρρύνει τους πρόσφυγες να επιστρέψουν. Η ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων υποδομών θα απαιτήσει εκτεταμένη χρηματοδότηση με σημαντικό στοιχείο τις επιχορηγήσεις.
Η ανοικοδόμηση και η επανεγκατάσταση θα βοηθήσουν την επιστροφή των προσφύγων και την οικονομική ανάπτυξη να ανακάμψει. Η εφαρμογή μεταρρυθμίσεων για την ενίσχυση των θεσμών και της δημόσιας πολιτικής θα μεγιστοποιήσει το αναπτυξιακό μέρισμα της ανοικοδόμησης.
Αυτό θα απαιτήσει χρόνο και, ως αποτέλεσμα, ορισμένοι εξ αυτών που έφυγαν είναι πιθανό να παραμείνουν στις χώρες υποδοχής για κάποιο χρονικό διάστημα. Η ενσωμάτωση των προσφύγων, κυρίως γυναικών και παιδιών, σε θέσεις εργασίας και σχολεία θα είναι ζωτικής σημασίας. Οι στοχευμένες πολιτικές για την αγορά εργασίας, όπως οι προσωρινές επιδοτήσεις μισθών για την παροχή κινήτρων πρόσληψης, μπορούν να βοηθήσουν. Το ίδιο μπορεί να κάνει και η διευκόλυνση της αναγνώρισης δεξιοτήτων, η παροχή γλωσσικής εκπαίδευσης και η κάλυψη των αναγκών φροντίδας των παιδιών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
