Άχρηστες δραχμές αξίας 478 εκατ. ευρώ ξέμειναν στα χέρια των Ελλήνων

Πρωταθλητισμό σε ένα... παράξενο νομισματικό σπορ κάνει η Ελλάδα, καθώς στη χώρα μας, δύο δεκαετίες μετά την κυκλοφορία του ευρώ, υπάρχει το τέταρτο μεγαλύτερο απόθεμα άχρηστων εθνικών νομισμάτων στην ευρωζώνη. Η αξία σε ευρώ των δραχμών που έμειναν στα χέρια των Ελλήνων σε χαρτονομίσματα και κέρματα και δεν είναι πλέον δυνατό να ανταλλαγούν με ευρώ υπολογίζεται σε 478 εκατ. ευρώ.

Σύμφωνα με στοιχεία που δημοσιεύει το Bloomberg και έχουν επιβεβαιωθεί από την Τράπεζα της Ελλάδος, όσον αφορά το σκέλος των ελληνικών στοιχείων, ένα ποσό της τάξεως των 13,5 δισ. ευρώ σε παλιά εθνικά νομίσματα έχει μείνει στους κατοίκους των χωρών της ευρωζώνης. Από αυτά, περίπου 8,5 δισ. ευρώ αφορούν παλαιά εθνικά νομίσματα που εξακολουθούν να έχουν αξία, καθώς μπορούν να ανταλλαγούν από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες με ευρώ, ενώ τα υπόλοιπα, περίπου 5 δισ. ευρώ, αφορούν νομίσματα που δεν γίνονται πλέον δεκτά για ανταλλαγή, όπως η δραχμή.

Το μεγαλύτερο μέρος των παλαιών χαρτονομισμάτων και κερμάτων έχουν στα χέρια τους οι Γερμανοί, γνωστοί για τη λατρεία τους στο μάρκο, το νόμισμα που ταυτίσθηκε με τη μεταπολεμική ανάπτυξη και οικονομική σταθερότητα της χώρας. Οι Γερμανοί κατέχουν μάρκα αξίας 6,3 δισ. ευρώ, τα περισσότερα σε κέρματα (3,4 δισ.). Αυτά τα μάρκα, όμως, δεν έχουν μόνο αξία ως αναμνηστικά μιας άλλης εποχής: η Bundesbank έχει δεσμευθεί ότι θα τα ανταλλάσσει με ευρώ χωρίς χρονικούς περιορισμούς, άρα μπορούν να αποκτήσουν πάλι αξία για τους κατόχους τους.

Αντίθετα, όσοι έχουν ξεμείνει με χαρτονομίσματα και κέρματα δραχμών έχουν προ πολλού χάσει την ευκαιρία να τα ανταλλάξουν με ευρώ. Στην Ελλάδα, η ανταλλαγή τραπεζογραμματίων δραχμών με τα αντίστοιχα σε ευρώ γινόταν από την Τράπεζα της Ελλάδος και διήρκεσε μέχρι τον Μάρτιο του 2012. Για την ανταλλαγή κερμάτων η προθεσμία ήταν μέχρι το 2004.

Έτσι, η χώρα μας συγκαταλέγεται ανάμεσα στις χώρες της ευρωζώνης όπου τα εθνικά νομίσματα στα σεντούκια είναι πλέον άχρηστα. Παρά το μικρό μέγεθος της ελληνικής οικονομίας, βρίσκεται αρκετά ψηλά ανάμεσα στις χώρες με άχρηστα εθνικά νομίσματα, συγκεντρώνοντας σχεδόν το 10% του συνόλου των άχρηστων εθνικών νομισμάτων: πρώτη είναι η Ισπανία, με άχρηστα χαρτονομίσματα και κέρματα 1,6 δισ. ευρώ, δεύτερη η Ιταλία με 1,2 δισ., τρίτη η Γαλλία με 726 εκατ. και τέταρτη η Ελλάδα με 478 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων τα 237,9 αφορούν άχρηστα χαρτονομίσματα και τα 240 εκατ. ευρώ άχρηστα κέρματα.

Τα εθνικά νομίσματα που ξέμειναν στους Ευρωπαίους*

_{*Σε αποχρώσεις του μπλε τα χαρτονομίσματα και κέρματα που μπορούν ακόμη να ανταλλαγούν με ευρώ, σε αποχρώσεις του κόκκινου αυτά που δεν ανταλλάσσονται.}

Οι λόγοι για τους οποίους κράτησαν πολίτες της ευρωζώνης εθνικά νομίσματα μετά την εισαγωγή του ευρώ παραμένουν αδιευκρίνιστοι. Ορισμένοι φαίνεται ότι απλώς ξέχασαν να τα ανταλλάξουν επειδή πρόκειται για μικρά ποσά, άλλοι ίσως τα κράτησαν ως αναμνηστικά. Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, ο λόγος που έμεινε τόσο μεγάλο ποσό δραχμών στα χέρια των κατοίκων φαίνεται ότι σχετίζεται με γνωστές ιδιαιτερότητες της οικονομίας: μεγάλο μέγεθος «γκρίζας» και «μαύρης» οικονομίας που επιβάλλει συναλλαγές σε μετρητά.

Αξίζει να σημειωθεί ότι στην Ελλάδα όχι μόνο δεν επιτράπηκε στους πολίτες επ' αόριστον να ανταλλάσσουν δραχμές με ευρώ, αλλά υιοθετήθηκαν προθεσμίας για ανταλλαγή χαρτονομισμάτων και κερμάτων που ήταν, μαζί με τις αντίστοιχες της Γαλλίας, από τις πιο «σφικτές» στην ευρωζώνη, όπως φαίνεται στον πίνακα (πηγή: Τράπεζα της Ελλάδος):

Γενέθλια 20 ετών για το ευρώ

Την 1η Ιανουαρίου 2022, το ευρώ κλείνει τα γενέθλια των 20 ετών του, καθώς τον Ιανουάριο του 2002 τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ τέθηκαν σε κυκλοφορία στα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα. Η μετάβαση στο ευρώ ολοκληρώθηκε στις 28 Φεβρουαρίου 2002.

Όπως αναφέρει η Τράπεζα της Ελλάδος, η εισαγωγή των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ απαιτούσε λεπτομερείς σχεδιασμούς/προσεκτικό προγραμματισμό σε επίπεδο διοικητικής μέριμνας. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην προετοιμασία των δικτύων (καταστημάτων) των τραπεζών και των εμπορικών επιχειρήσεων, που αποτελούν τους βασικούς αγωγούς διοχέτευσης τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στην αγορά.

Η κυκλοφορία των τραπεζογραμματίων και των κερμάτων ευρώ στην Ελλάδα πραγματοποιήθηκε ομαλά και απρόσκοπτα. Το ελληνικό κοινό εξοικειώθηκε πολύ γρήγορα με το ευρώ και ήδη από την πρώτη εβδομάδα κυκλοφορίας του, το μεγαλύτερο μέρος των συναλλαγών πραγματοποιούνταν σε ευρώ. Το μερίδιο των τραπεζογραμματίων και κερμάτων ευρώ στο σύνολο των τραπεζογραμματίων και κερμάτων σε κυκλοφορία υπήρξε υψηλό και μάλιστα υψηλότερο από τον μέσο όρο της ζώνης του ευρώ.

Από την 1η Ιανουαρίου έως τις 28 Φεβρουαρίου 2002 τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα ευρώ κυκλοφορούσαν στην Ελλάδα παράλληλα με τα τραπεζογραμμάτια και κέρματα δραχμών (περίοδος παράλληλης κυκλοφορίας). Οι συναλλαγές σε λογιστική μορφή όμως (με επιταγές, εμβάσματα, πιστωτικές κάρτες κ.λπ.) γίνονταν μόνο σε ευρώ.