Μετ' επαίνων από την Κομισιόν, που κάνει λόγο για ένα από τα πιο πλούσια σχέδια που έχουν υποβληθεί από κράτη μέλη, εγκρίθηκε το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης. H Κομισιόν εκτιμά, όπως ανέφεραν σήμερα κοινοτικοί αξιωματούχοι, ότι μόνο από τις επενδύσεις που προβλέπονται στο σχέδιο θα προστεθεί ως το 2026 ποσοστό έως 3,3% στο ΑΕΠ της χώρας.
Όπως διευκρίνισαν οι αξιωματούχοι, μετά την έγκριση του σχεδίου από την Κομισιόν ακολουθεί εντός τεσσάρων εβδομάδων η έγκριση από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και εντός διμήνου μετά την έγκριση αυτή θα αποδεσμευθεί προκαταβολή ύψους 4 δισ. ευρώ -τα 2,3 δισ. ως επιδότηση και τα 1,7 δισ. ευρώ ως δάνεια.
Στη συνέχεια, η Ελλάδα θα υποβάλλει κάθε έξι μήνες αίτηση για αποδέσμευση κονδυλίων από το σκέλος των επενδύσεων, όπου θα ελέγχεται και ο βαθμός υλοποίηση του προγράμματος για να εκταμιεύονται οι πόροι. Όσον αφορά τα δάνεια, η αίτηση θα γίνεται μια φορά τον χρόνο. Όπως σημείωσαν οι αξιωματούχοι της Κομισιόν, η Ελλάδα λαμβάνει ένα μεγάλο ποσό προκαταβολής επειδή έχει υποβάλει ένα πλούσιο σχέδιο με πολλά μέτρα.
Σημειώνεται πάντως ότι το ελληνικό Σχέδιο δεν πήρε άριστη βαθμολογία («Α») από την Κομισιόν σε ότι αφορά την κοστολόγηση των μέτρων. Κάτι που οι αξιωματούχοι της Κομισιόν αποδίδουν στο γεγονός ότι πρόκειται για ένα σύνθετο πρόγραμμα με πλήθος επιμέρους μέτρων, τα οποία είναι δύσκολο να κοστολογηθούν. Η Ελλάδα πάντως δεν ήταν η μόνη χώρα που πήρε «Β» στην κοστολόγηση, καθώς το ίδιο συνέβη και με τα προγράμματα της Ισπανίας και της Πορτογαλίας.
Όπως διευκρινίστηκε στην ενημέρωση από τους κοινοτικούς αξιωματούχους, οι υπολογισμοί που γίνονται για προσθήκη έως και 3,3% στο ΑΕΠ του 2026 από τα προγράμματα που θα υλοποιηθούν με το Ταμείο Ανάκαμψης είναι συντηρητικοί και λαμβάνουν υπ' όψιν μόνο την επίδραση που εκτιμάται ότι θα υπάρξει από το επενδυτικό σκέλος του προγράμματος, χωρίς να υπολογίζεται η επίδραση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που περιλαμβάνει και οι οποίες, όπως τονίσθηκε, μπορούν να ενισχύσουν σημαντικά το ΑΕΠ της χώρας. Μάλιστα, αναφερόμενοι στις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις εξήραν την σημασία της νέας νομοθεσίας για τα εργασιακά που ήδη εγκρίθηκε και, όπως τόνισαν, θα ενισχύσει σημαντικά την ευελιξία στην αγορά εργασίας.
Μια σημαντική ιδιαιτερότητα που θα έχει το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης σε σχέση με τα υπόλοιπα που θα εφαρμοστούν στην Ευρώπη είναι ότι, μόνο στην Ελλάδα, το Σχέδιο Ανάκαμψης θα υλοποιηθεί παράλληλα με την εφαρμογή των δεσμεύσεων που έχει αναλάβει η χώρα στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας όπου βρίσκεται από το καλοκαίρι του 2018 μετά την εφαρμογή των τριών Μνημονίων και η οποία θα «τρέξει» έως το 2023.
Η ενισχυμένη εποπτεία και οι στόχοι για το πλεόνασμα
Οι αξιωματούχοι της Κομισιόν τόνισαν ότι το πρόγραμμα της ενισχυμένης επιτήρησης και το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης έχουν αρκετές περιοχές, όσον αφορά το σκέλος των μεταρρυθμίσεων, όπου δεν υπάρχει επικάλυψη. Αναφέρθηκαν ως παραδείγματα τέτοιων περιοχών τα χρηματοπιστωτικά και οι ιδιωτικοποιήσεις. Σε άλλες περιοχές του προγράμματος ενισχυμένης εποπτείας, όπως η μεταρρύθμιση της Δικαιοσύνης και ο ψηφιακός εκσυγχρονισμός του φοροεισπρακτικού μηχανισμού υπάρχει επικάλυψη με το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης η οποία είναι θετική, καθώς θα αξιοποιηθούν τα σημαντικά κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης για να προωθηθούν έργα εκσυγχρονισμού και μεταρρύθμισης της Δικαιοσύνης και του φοροεισπρακτικού μηχανισμού.
Παρεμπιπτόντως, αναφέρθηκε ότι η Ελλάδα πέρασε με πολύ θετικά σχόλια από την Κομισιόν τη 10η αξιολόγηση στο πλαίσιο της ενισχυμένης εποπτείας και αναμένεται να εγκριθεί από το Eurogroup η εκταμίευση επιστροφών κερδών που είχαν οι τράπεζες του ευρωσυστημάτος από τοποθετήσεις σε ελληνικά ομόλογα. Σε ερώτηση για το κρίσιμο ζήτημα των δημοσιονομικών στόχων, οι αξιωματούχοι διευκρίνισαν ότι ισχύει και για την Ελλάδα έως και το 2022 η χαλάρωση των κανόνων του Συμφώνου Σταθερότητας, κάτι που σημαίνει ότι οι στόχοι που είχαν τεθεί για το πρωτογενές πλεόνασμα που είχαν τεθεί το 2018 δεν θα εφαρμοστούν ούτε τον επόμενο χρόνο.
Μετά τη γενική χαλάρωση όμως και ενόψει της επαναφοράς των δημοσιονομικών κανόνων από το 2023, για τους οποίους γίνεται συζήτηση τώρα στην Ευρώπη, η Κομισιόν συνιστά να επανέλθουν οι χώρες σε βιώσιμες δημοσιονομικές πολιτικές, ενώ ειδικά για την Ελλάδα θα συζητηθούν στο μέλλον οι νέοι στόχοι που θα τεθούν για το πρωτογενές πλεόνασμα. Σημειώθηκε, πάντως, ότι το ελληνικό σχέδιο ανάκαμψης περιλαμβάνει και μέτρα που θα βοηθήσουν την δημοσιονομική σταθερότητα, όπως είναι τα μέτρα για την αναβάθμιση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού, για τον εκσυγχρονισμό του συστήματος δημόσιων προμηθειών και άλλα.
Τα δάνεια ύψους 12,7 δισ. που περιλαμβάνονται στο πρόγραμμα του Ταμείου Ανάκαμψης θα αυξήσουν το δημόσιο χρέος όμως αυτό δεν εμπνέει ανησυχία στις Βρυξέλλες, επειδή με το Εθνικό Σχέδιο διασφαλίζεται αφενός ότι θα είναι αυστηρά τα κριτήρια δανειοδότησης του ιδιωτικού τομέα και, αφετέρου ότι θα υπάρχει ειδικός λογαριασμός (escrow account) για τη σταδιακή αποπληρωμή των δανείων στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Ουσιαστικά, το σκέλος των δανείων του Ταμείου Ανάκαμψης έχει τις προδιαγραφές για να γίνει ένα αυτοχρηματοδοτούμενο πρόγραμμα, δηλαδή ότι όλα τα δάνεια που θα κατευθυνθούν για επενδύσεις στον ιδιωτικό τομέα θα αποπληρωθούν πλήρως.
Οι πυλώνες του εθνικού σχεδίου
Σημειώνεται ότι το ελληνικό Σχέδιο Ανάκαμψης όπως αναφέρθηκε από τους κοινοτικούς αξιωματούχους βασίζεται σε τέσσερις πυλώνες με 18 επί μέρους συντελεστές, περιλαμβάνει 175 μέτρα συνολικά, εκ των οποίων τα 67 αφορούν μεταρρυθμίσεις και τα 108 επενδύσεις, ενώ τίθενται συνολικά 331 ορόσημα και στόχοι για την υλοποίησή του. Η Ελλάδα θα αξιοποιήσει συνολικά 30,5 δισ. ευρώ των οποίων τα 17,8 είναι επιδοτήσεις και τα 12,7 δάνεια.
Η Ελλάδα έχει καλύψει τη βασική προϋπόθεση για διάθεση του 37% των κονδυλίων σε μέτρα για την πράσινη μετάβαση. Στον σχεδιασμό περιλαμβάνονται μεγάλα επενδυτικά προγράμματα, όπως η αναβάθμιση της ενεργειακής αποδοτικότητας των κτιρίων, δημόσιων και ιδιωτικών (1,5 δισ. ευρώ) και η αναβάθμιση των πράσινων δεξιοτήτων τουλάχιστον 200.000 εργαζομένων (373 εκατ. ευρώ). Οι επενδύσεις σε δίκτυα περιλαμβάνουν την διασύνδεση των Κυκλάδων με το ηπειρωτικό δίκτυο ρεύματος (195 εκατ. ευρώ) και τα έργα αποθήκευσης ηλεκτρισμού (450 εκατ. ευρώ).
Μεταξύ των μεταρρυθμίσεων που προβλέπονται είναι και η απλοποίηση της αδειοδότησης των ΑΠΕ, το νέο πλαίσιο για τα υπεράκτια αιολικά πάρκα, η νέα νομοθεσία για τη διαχείριση απορριμμάτων και η ανάπτυξη των τοπικών αστικών σχεδίων σε όλους τους Δήμους.
Δεύτερος μεγάλος πυλώνας είναι τα έργα που αφορούν την ψηφιακή μετάβαση, τα οποία θα απορροφήσουν το 23,3% των συνολικών πόρων και περιλαμβάνουν επενδύσεις, όπως ο ψηφιακός μετασχηματισμός του δημόσιου τομέα (1,3 δισ.), η ψηφιοποίηση των επιχειρήσεων (375 εκατ. ευρώ), η ανάπτυξη των δικτύων 5G (160 εκατ.) και η βελτίωση ψηφιακών δεξιοτήτων για τουλάχιστον 355.000 άτομα (680 εκατ. ευρώ). Σημαντικότερες μεταρρυθμίσεις είναι η μετάβαση στο 5G, η διασύνδεση και διαλειτουργικότητα των μητρώων του δημοσίου τομέα και η στρατηγική για την διαχείριση δεδομένων.
Το σχέδιο περιλαμβάνει επίσης δράσεις για την ενίσχυση της αγοράς εργασίας, με κυριότερη την εφαρμογή ενεργών πολιτικών για τους ανέργους, μέτρα για την βελτίωση του επιχειρηματικού περιβάλλοντος, που κυρίως αναφέρονται στην απλούστευση διαδικασιών, δράσεις για την ενίσχυση των ιδιωτικών επενδύσεων και το κλείσιμο του επενδυτικού κενού, καθώς και μέτρα για τον τομέα της Υγείας, με κύριες παραμέτρους την αναδιοργάνωση και την αντιμετώπιση των κενών που υπάρχουν στους Οικογενειακούς Γιατρούς.