«Φούσκωσε» 6 μονάδες το έλλειμμα του 2021 με την παράταση της πανδημίας

Τη μεγάλη ζημιά που προκάλεσε η πανδημία στον κρατικό προϋπολογισμό αποκαλύπτουν, με πιο μελανά χρώματα από το αναμενόμενο, οι νέες προβλέψεις του υπουργείου Οικονομικών για το έλλειμμα του 2021 και του 2022. Ενδεικτικό της τεράστιας αναθεώρησης προβλέψεων που έγινε με διαφορά λίγων μηνών, από τον Οκτώβριο, που υποβλήθηκε το προηγούμενο Πρόγραμμα Σταθερότητας στις Βρυξέλλες, μέχρι το τέλος Απριλίου, που υποβλήθηκε το νέο, είναι ότι η πρόβλεψη για το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης «φουσκώνει» θεαματικά, κατά 6 μονάδες του ΑΕΠ, από το 3,9% στο 9,9%.

Η επιδείνωση των δημοσιονομικών προοπτικών συνάδει με τις προβλέψεις αναλυτών, όπως ο καθηγητής Νίκος Βέττας, γενικός διευθυντής του ΙΟΒΕ, που προέβλεψε πρόσφατα ότι το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης θα φθάσει και φέτος σχεδόν σε διψήφιο ποσοστό και κάλεσε την κυβέρνηση να λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να επανέλθει η χώρα σε πρωτογενή πλεονάσματα το συντομότερο δυνατό, ώστε να μη δημιουργηθεί η εντύπωση στις αγορές και στους επενδυτές ότι τίθεται και πάλι σε κίνδυνο η δημοσιονομική ισορροπία.

Όμως, οι προβλέψεις που περιλήφθηκαν στο Πρόγραμμα Σταθερότητας, το οποίο έστειλε στις Βρυξέλλες η κυβέρνηση στις 30 Απριλίου, δεν παύουν να είναι αρκετά πιο απαισιόδοξες ακόμη και από τις εκτιμήσεις συντηρητικών διεθνών οργανισμών, όπως το ΔΝΤ. Στην τελευταία έκθεσή του για τα δημοσιονομικά, το Ταμείο εκτιμούσε ότι το πρωτογενές έλλειμμα θα μειωνόταν το 2021 από 7% σε 6% του ΑΕΠ, ενώ το 2022 η χώρα θα εμφάνιζε οριακό (0,3% του ΑΕΠ) πρωτογενές πλεόνασμα.

Αυτές οι προβλέψεις φαίνονται πλέον υπερβολικά αισιόδοξες, αφού το υπ. Οικονομικών, υπό το φως των πρόσθετων ελλειμμάτων που δημιουργεί η πανδημία και η παράταση των μέτρων στήριξης, εκτιμά πλέον ότι το έλλειμμα του 2021 θα είναι υψηλότερο και από το περυσινό, ενώ ο προϋπολογισμός του 2022 θα παραμείνει ελλειμματικός. Το υπ. Οικονομικών διατυπώνει αυτές τις προβλέψεις χωρίς να ανησυχεί ιδιαίτερα για πιέσεις από τις Βρυξέλλες, αφού γνωρίζει ότι κατά πάσα πιθανότητα και το 2022 θα εφαρμοσθεί στην Ευρώπη η ρήτρα διαφυγής από το Σύμφωνο Σταθερότητας, ενώ το αναμορφωμένο Σύμφωνο Σταθερότητας που θα ισχύσει από το 2023, σύμφωνα με όλα όσα έχουν δηλωθεί ως τώρα από την Κομισιόν, θα δώσει τέλος στις υπερβολικά αυστηρές συνταγές δημοσιονομικής πειθαρχίας του παρελθόντος.

Η κυβέρνηση, άλλωστε, έχει θέσει στόχο να εξέλθει η χώρα από το καθεστώς της ενισχυμένης εποπτείας το συντομότερο, όπως προκύπτει και από τους στόχους που δόθηκαν στη δημοσιότητα στο πλαίσιο του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης. Ακολούθως, στοχεύει να διαπραγματευθεί με την Κομισιόν και το Eurogroup ένα μεσοπρόθεσμο στόχο για το πρωτογενές πλεόνασμα που θα είναι πολύ χαμηλότερος (1 – 1,5% του ΑΕΠ) από αυτόν που είχε συμφωνηθεί το καλοκαίρι του 2018, με τη λήξη του τρίτου μνημονίου.

Με αυτά τα δεδομένα, οι αναθεωρημένες δημοσιονομικές προβλέψεις που δημοσιοποίησε το υπ. Οικονομικών σκιαγραφούν μια μάλλον «γκρίζα» δημοσιονομική εικόνα, χωρίς να γίνονται προσπάθειες εξωραϊσμού:

• Στη βάση των εκτιμήσεων για τα ελλείμματα του 2021 βρίσκεται η αναθεωρημένη προς το αρκετά χειρότερο πρόβλεψη για την ανάπτυξη, που «προσγειώνεται» από τα αρχικό σενάριο για αύξηση ΑΕΠ κατά 4,8% στο 3,6%.
• Η Ελλάδα σημειώνεται ότι κατέγραψε έλλειμμα (γενικής κυβέρνησης) -9,7% του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές έλλειμμα ανήλθε σε -6,7% του ΑΕΠ. Η έντονη επιδείνωση σε σύγκριση με τα προηγούμενα έτη οφείλεται στις δυσμενείς μακροοικονομικές εξελίξεις που σχετίζονται με την έξαρση της νόσου COVID, καθώς και στα επεκτατικά μέτρα που εγκρίθηκαν για την αντιμετώπισή τους, αναφέρει το υπ. Οικονομικών.
• Για το 2021, το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης και το πρωτογενές ισοζύγιο υπολογίζονται σε -9,9% και -7,2% του ΑΕΠ αντίστοιχα, όπως αναφέρει το υπ. Οικονομικών, δηλαδή θα είναι αυξημένα σε σχέση με το 2020.

Οι προβλέψεις για το έλλειμμα

• Ενδεικτικό της ζημιάς που έκανε η παράταση της πανδημίας είναι ότι, όπως αναφέρει το υπ. Οικονομικών, σε σύγκριση με τις αμέσως προηγούμενες εκτιμήσεις που είχαν διατυπωθεί στο δημοσιονομικό πρόγραμμα που υποβλήθηκε τον Οκτώβριο του 2020, υπάρχει σημαντική αναθεώρηση προς τα κάτω του ελλείμματος γενικής κυβέρνησης κατά 6 μονάδες του ΑΕΠ, λόγω της καθυστέρησης της επιστροφής στην ανάπτυξη και της παράτασης των μέτρων στήριξης.
• Για το 2022, προβλέπεται ότι η ταχεία οικονομική ανάκαμψη θα μειώσει το έλλειμμα γενικής κυβέρνησης στο -2,9% του ΑΕΠ, ενώ το πρωτογενές ισοζύγιο θα παραμείνει ελλειμματικό (-0,3% του ΑΕΠ). Το πρωτογενές ισοζύγιο θα επανέλθει σε θετικό έδαφος το 2023 (+2% του ΑΕΠ), ενώ θα επιτευχθεί και πλεόνασμα σε όρους γενικής κυβέρνησης (+0,6% του ΑΕΠ).
• Σε όρους κυκλικά προσαρμοσμένου ελλείμματος, το 2021 θα είναι πολύ χειρότερο από το 2020, καθώς φέτος θα έχουμε πολύ υψηλό έλλειμμα παρά την επιστροφή της οικονομίας σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης. Έτσι, το κυκλικά προσαρμοσμένο έλλειμμα εκτιμάται ότι θα αυξηθεί από 3,3% το 2020 σε 6% του ΑΕΠ, ενώ το κυκλικά προσαρμοσμένο πρωτογενές έλλειμμα θα εκτιναχθεί από 0,3% σε 3,2% του ΑΕΠ (περίπου δέκα φορές μεγαλύτερο).

Πόσο κόστισαν τα μέτρα στήριξης

Σύμφωνα με τα στοιχεία που δίνει το υπουργείο Οικονομικών, το δημοσιονομικό κόστος των μέτρων στήριξης θα είναι φέτος αρκετά υψηλότερο σε σχέση με το 2020 και θα φθάσει τις 8,3 μονάδες του ΑΕΠ, έναντι 7 μονάδων το 2020. Ακόμη και το 2022, όμως, θα συνεχίσει να υπάρχει κόστος, ίσο με 1,1% του ΑΕΠ, κυρίως λόγω των παρεμβάσεων στο σκέλος των εσόδων (παρατάσεις πληρωμής φόρων). Η συνολική αξία των μέτρων στήριξης, μαζί με τα μέτρα που δεν επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό, όπως οι παροχές ρευστότητας με κρατικές εγγυήσεις, υπολογίζεται σε 13,9% για το 2020, 9,1% για το 2021 και 1,1% του ΑΕΠ για το 2022.

Τα μέτρα στήριξης