Το deal της Εθνικής με το κράτος που αποδείχθηκε σωτήριο

Μια «χρυσή» συμφωνία με το Ελληνικό Δημόσιο, που με τη σειρά της ανάγεται σε άλλη συμφωνία με το κράτος, επέτρεψε στην Εθνική Τράπεζα να εγγράψει κέρδος 515 εκατ. ευρώ το πρώτο εξάμηνο του έτους. Αυτά τα κέρδη, μαζί με άλλα κέρδη 311 εκατ. ευρώ από πωλήσεις ομολόγων του Δημοσίου, δημιούργησαν ένα «μαξιλάρι» κερδοφορίας 826 εκατ. ευρώ, που επέτρεψε στην τράπεζα να απορροφήσει μεγάλες προβλέψεις για επισφάλειες, ύψους 562 εκατ. ευρώ, και να παρουσιάσει κέρδη αυξημένα κατά 90% το πρώτο εξάμηνο του έτους, στα 465 εκατ. ευρώ.

Η συμφωνία με το Δημόσιο που αποτέλεσε... τζακπότ για την Εθνική Τράπεζα συντελέσθηκε το πρώτο τρίμηνο του έτους. Αφορά την ανταλλαγή τριών ομολόγων που είχε πάρει στις αρχές του 2019 η τράπεζα από το Δημόσιο, ανταλλάσσοντας τότε τους τίτλους - βαρίδια που είχαν μείνει για χρόνια στο χαρτοφυλάκιό της (χαρτοφυλάκιο "Titlos") και οι οποίοι προέρχονταν, με τη σειρά τους, από τη μετατροπή σε ένα νέο προϊόν ανταλλαγής επιτοκίων με το Δημόσιο των παλιών swaps συναλλάγματος που είχαν γίνει με την Goldman Sachs για να εμφανισθεί λογιστικά μειωμένο το δημόσιο χρέος πριν την ένταξη της χώρας στη νομισματική ένωση.

Αυτά τα παλιά swaps στην πορεία αγοράσθηκαν από την Εθνική Τράπεζα, η οποία, στις αρχές του 2009, τα μετέτρεψε, με τη βοήθεια της Citigroup και της Goldman Sachs σε ένα νέο προϊόν τιτλοποίησης, με την επωνυμία "Titlos". Αρχικά και εν μέσω πιέσεων, τότε, στα κρατικά ομόλογα, η Εθνική χρησιμοποίησε το προϊόν για να δανεισθεί περισσότερα από 5 δισ. ευρώ από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Αργότερα υποχρεώθηκε να επιστρέψει αυτό το δανεισμό στην ΕΚΤ, επειδή κρίθηκε ότι κακώς είχε χρησιμοποιηθεί ως ενέχυρο ένα προϊόν που δεν βασιζόταν σε επίσημο δημόσιο χρέος, αλλά σε swaps εκτός αγοράς, που δεν καταγράφονταν στο χρέος.

Τα χρόνια πέρασαν με το "Titlos" στο χαρτοφυλάκιο της Εθνικής ως ένα προϊόν που δεν μπορούσε να αξιοποιηθεί για την άντληση ρευστότητας, ενώ, όταν η ΕΚΤ μείωσε τα επιτόκια κοντά στο μηδέν, η τράπεζα κατέγραφε συνεχώς ζημιές από το "Titlos", καθώς η ανταλλαγή επιτοκίων έφερνε κέρδη στην τράπεζα μόνο σε «κανονικές» συνθήκες και όχι σε συνθήκες μηδενικών επιτοκίων.

Το Δημόσιο βοήθησε, τελικά, την Εθνική να απαλλαγεί από αυτό το βάρος και μάλιστα με τον πλέον επικερδή τρόπο. Στις αρχές του 2019, συμφωνήθηκε η ανταλλαγή του "Titlos" με «κλασικά» κρατικά ομόλογα. Αυτή η ανταλλαγή έφερε κέρδη δεκάδων εκατομμυρίων στην τράπεζα πέρυσι, αλλά άνοιξε και το δρόμο για μια νέα συναλλαγή με το Δημόσιο, κατά το φετινό πρώτο τρίμηνο, η οποία πρόσθεσε κέρδη εκατοντάδων εκατομμυρίων στα οικονομικά αποτελέσματα και επέτρεψε να απορροφηθούν χωρίς δυσκολίες οι πολύ αυξημένες, λόγω της πανδημίας, προβλέψεις για επισφαλή δάνεια.

Ειδικότερα, όπως αναφέρεται στις οικονομικές καταστάσεις, τρία ομόλογα λήξεως στις 20 Μαρτίου 2023, 2025 και 2026, με ονομαστική αξία 3,314 δισ. ευρώ, ανταλλάχθηκαν με ένα νέο ομόλογο, που λήγει στις 20 Μαρτίου 2050 και είχε αξία διακανονισμού 3,803 δισ. ευρώ. Όπως αναφέρει η τράπεζα στις οικονομικές καταστάσεις α' εξαμήνου,

• «Η ανταλλαγή πραγματοποιήθηκε με όρους αγοράς και διακανονίστηκε την 21η Ιανουαρίου 2020. Η ΕΤΕ πραγματοποίησε κέρδος 515 εκατ. ευρώ (με βάση τη λογιστική αξία των υφιστάμενων Ομολόγων Ελληνικού Δημοσίου) που προέκυψε από την πρόσφατη μείωση της απόδοσης του ελληνικού χρέους. Μέσω αυτής της ανταλλαγής η Τράπεζα διασφαλίζει επαναλαμβανόμενα έσοδα από τόκους, με επιτόκιο μέχρι τη λήξη, 2,54%. Η συναλλαγή ενίσχυσε την κεφαλαιακή θέση της Τράπεζας, διευκολύνοντας την προετοιμασία ενός φιλόδοξου σχεδίου μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων».

Οι συναλλαγές αυτές με το Δημόσιο, βέβαια, δεν είναι στο πλαίσιο μιας τυπικής σχέσης μιας μεγάλης τράπεζας με το κράτος, αλλά στο πλαίσιο της ειδικής σχέσης της Εθνικής με το κράτος. Η διοίκηση της Εθνικής, τότε με επικεφαλής με τον Τάκη Αράπογλου, είχε σπεύσει να βοηθήσει την κυβέρνηση, αγοράζοντας το swap της εποχής Σημίτη με την Goldman Sachs, όταν αυτό είχε αρχίσει να γίνεται «τοξικό», καθώς διογκώνονταν, λόγω αλλαγής των συναλλαγματικών ισοτιμιών, οι υποχρεώσεις του Δημοσίου. Πολλά χρόνια αργότερα, το Δημόσιο ανταποδίδει τη χάρη: παίρνει πίσω από την Εθνική αυτό το προϊόν και της επιτρέπει να εγγράψει έκτακτα κέρδη καθοριστικής σημασίας για την προσπάθεια εξυγίανσης του χαρτοφυλακίου της.