Οι δέκα κορυφαίες καινοτομίες του 2021: Μια γρήγορη ματιά στο μέλλον

Είχαμε πριν ένα χρόνο παρουσιάσει τις δέκα σημαντικότερες τεχνολογικές καινοτομίες που είχαν αναπτυχθεί στη διάρκεια του 2020 σε διάφορα ερευνητικά κέντρα ή επιχειρήσεις,  σύμφωνα με τον κατάλογο που καταρτίζει και δημοσιεύει από το έτος 2001 και κάθε χρόνο, το περιοδικό του ΜΙΤ Technology Review. Ο κατάλογος που μόλις δημοσιεύτηκε για το 2021 είναι πάλι εντυπωσιακός και μας δίνει την ευκαιρία, όπως σημειώνει στην εισαγωγή του το περιοδικό, «να ρίξουμε μια γρήγορη ματιά στο μέλλον».

Παραθέτω τον πίνακα των καινοτομιών που αναμένεται ότι θα έχουν τον μεγαλύτερο αντίκτυπο στη ζωή μας τα επόμενα χρόνια,με τους τίτλους στα αγγλικά και μια όσο το δυνατόν ακριβέστερη μετάφραση:

1. Το τέλος των passwords: Στις αρχές της δεκαετίας του 1960, ο καθηγητής του MIT Fernando Corbató θέλησε να αναπτύξει έναν τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι που χρησιμοποιούσαν έναν προσωπικό ή εταιρικό ηλεκτρονικό υπολογιστή, να μπορούν να προστατεύουν τα ιδιωτικά τους αρχεία. Η λύση του ήταν το password,  το οποίο με τα χρόνια έγινε ο τυπικός τρόπος με τον οποίο συνδεόμαστε σχεδόν σε όλες μας τις ηλεκτρονικές προσβάσεις. Όμως οι κωδικοί πρόσβασης είναι εγγενώς ανασφαλείς. Μπορούν να κλαπούν, να προβλεφθούν, να παραβιαστούν. Την αδυναμία τους την διαπιστώνουμε ήδη. Πάμε να συνδεθούμε με τον τραπεζικό μας λογαριασμό και εκτός από τον κωδικό πρόσβασης,  λαμβάνουμε έναν εξαψήφιο κωδικό τον οποίο πρέπει να επιβεβαιώσουμε. Αυτά είναι καλά, λένε οι ειδικοί, αλλά όχι επαρκή. Η οριστική λύση είναι η κατάργηση των passwords. Η διαδικασία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη. Διάφορες τεχνολογικά προχωρημένες επιχειρήσεις προσφέρουν στους χρήστες τρόπους με τους οποίους μπορούν να συνδεθούν σε εφαρμογές και υπηρεσίες χωρίς να χρειάζεται να εισάγουν κωδικό πρόσβασης. Ένας τέτοιος τρόπος είναι το σύστημα αναγνώρισης προσώπου της Apple. Άλλες βιομετρικές μέθοδοι ελέγχου ταυτότητας, όπως αναγνώριση φωνής, σάρωση δακτυλικών αποτυπωμάτων, αναγνώριση ίριδας, αισθητήρες καρδιακών παλμών και άλλες, επιτέλους κερδίζουν έδαφος.
2. Παρακολούθηση παραλλαγών Covid:Η πανδημία δημιούργησε την ανάγκη να πραγματοποιηθούν πρωτοφανούς ύψους επενδύσεις για τη μελέτη της γονιδιωματικής αλληλουχίας του ιού. Χάρη σε αυτές, επεκτάθηκε δραματικά η ικανότητα να αναγνωρίζονται γρήγορα παραλλαγές όπως η άλφα, η δέλτα και η όμικρον, ανακαλύφθηκαν εμβόλια και χάπια και έτσι τέθηκε η πανδημία υπό κάποιον έλεγχο. Δεν έχουμε όμως τελειώσει με αυτήν και η δυνατότητα των επιστημόνων να παρακολουθούν την εξάπλωση του ιού και να εντοπίζουν γρήγορα νέες παραλλαγές,  παραμένει η μεγάλη πρόκληση για το μέλλον. Το ζητούμενο παραμένει η εκ νέου χαρτογράφηση του γονιδίου του ιού  που να απεικονίζει όλα τα 30.000 περίπου γράμματά του.
3. Μεγάλης διάρκειας μπαταρία ηλεκτρικού δικτύου: Χρησιμοποιούμε περισσότερη ανανεώσιμη ενέργεια από ποτέ αλλά οι φορείς εκμετάλλευσης δικτύων χρειάζονται έναν τρόπο αποθήκευσης ηλεκτρικής ενέργειας που να προσφέρει ηλεκτρισμό όταν ο ήλιος δύει ή ο άνεμος σταματά. Είναι απόλυτος ανάγκη να αναπτυχθούν νέοι τρόποι αποθήκευσης ηλεκτρισμού στο δίκτυο που θα χρησιμοποιούν  φθηνά και άφθονα στη φύση υλικά. Οι νέες μπαταρίες με βάση τον σίδηρο μπορεί να αποτελέσουν μια τέτοια λύση.
4. Τεχνητή Νοημοσύνη για αλλαγή δομής πρωτεϊνών: Σχεδόν ό,τι κάνει το σώμα μας, το κάνει με τις πρωτεΐνες και ο τρόπος που μια πρωτεΐνη αλλάζει τη δομή της καθορίζει τη δραστηριότητά μας. Η κατανόηση λοιπόν του τρόπου λειτουργίας κάθε πρωτεΐνης είναι βασικής σημασίας για την κατανόηση ασθενειών και την ανάπτυξη φαρμάκων για τη θεραπεία τους. Αλλά ο προσδιορισμός της δομής των πρωτεϊνών μπορεί να πάρει μήνες ακόμη και με τη χρησιμοποίηση ισχυρών υπολογιστών. Τώρα ένα σύστημα τεχνητής νοημοσύνης που ονομάζεται Alpha Fold 2 φαίνεται να λύνει  αυτό το μακροχρόνιο βιολογικό παζλ και αν αυτό επιτευχθεί, θα καταστεί δυνατός ο γρήγορος σχεδιασμός φαρμάκων για ένα ευρύ φάσμα ασθενειών.
5. Εμβόλιο κατά της ελονοσίας: Η ελονοσία, που μεταδίδεται από τα κουνούπια κυρίως στην Υποσαχάρια Αφρική,  σκοτώνει περισσότερους από 600.000 ανθρώπους το χρόνο, οι περισσότεροι από αυτούς παιδιά κάτω των πέντε ετών. Ένα νέο εμβόλιο κατά της ελονοσίας που εγκρίθηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας μπορεί να βοηθήσει να σωθούν εκατοντάδες χιλιάδες ζωές κάθε χρόνο. Είναι επίσης το πρώτο εμβόλιο στον κόσμο για μια παρασιτική λοίμωξη.
6. Τρόπος επαλήθευσης συναλλαγών: Η επαλήθευση συναλλαγών που πραγματοποιούνται με κρυπτονομίσματα,  όπως το Bitcoin, απαιτεί πλέον σημαντική υπολογιστική ισχύ και συνεπώς τεράστιες ποσότητες ηλεκτρικής ενέργειας. Πόση ηλεκτρική ενέργεια; Κατά το έτος 2021, το δίκτυο του Bitcoin κατανάλωσε περίπου δύο φορές την ηλεκτρική ενέργεια που καταναλώθηκε σε ολόκληρη την Ελλάδα. Η ανάπτυξη λοιπόν τρόπων επαλήθευσης των συναλλαγών που μειώνει τη χρήση ενέργειας και μάλιστα κατά πολύ μεγάλα ποσοστά, αποτέλεσε πολύ σημαντική καινοτομία για το 2021.
7. Ένα χάπι για τον Covid: Ένα νέο φάρμακο από την Pfizer παρέχει αποτελεσματική και ευρεία προστασία από τον ιό Covid-19, συμπεριλαμβανομένων των νεότερων παραλλαγών. Τώρα άλλες εταιρείες αναπτύσσουν παρόμοια φάρμακα. Σε συνδυασμό με τα εμβόλια, αυτά τα χάπια θα μπορούσαν να παρέχουν έναν τρόπο για τον κόσμο να βγει τελικά και οριστικά από την πανδημία.
8. Πρακτικοί αντιδραστήρες σύντηξης:  Η παραγωγή ηλεκτρισμού από  πυρηνική σύντηξη, που θα προσφέρει στον κόσμο απεριόριστη και καθαρή από καυσαέρια ηλεκτρική ενέργεια  και χωρίς ραδιενεργά απόβλητα,  παραμένει, εδώ και δεκαετίες, το ιερό δισκοπότηρο για τους ερευνητές σε όλον τον κόσμο. Υπάρχει τώρα μια ερευνητική πρωτοβουλία που υπόσχεται να παραδώσει στο δίκτυο την πρώτη τέτοια μονάδα μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 2030. Ο σχεδιασμός  βασίζεται σε έναν ισχυρό νέο μαγνήτη που κατέρριψε σε ισχύ όλα τα προηγούμενα ρεκόρ,  και θα επιτρέψει να κατασκευαστούν  μικρότεροι και λιγότερο ακριβοί αντιδραστήρες.
9. Συνθετικά δεδομένα για την τεχνητή νοημοσύνη: Η εκπαίδευση στην  τεχνητή νοημοσύνη απαιτεί τεράστιους όγκους δεδομένων. Πολλές φορές, ωστόσο, αυτά τα δεδομένα είναι ακατάστατα ή αντικατοπτρίζουν τις προκαταλήψεις του πραγματικού κόσμου ή υπάρχουν ανησυχίες σχετικά με την προστασία της ιδιωτικής ζωής γύρω από τις πληροφορίες που περιλαμβάνονται. Ορισμένες εταιρείες αρχίζουν να δημιουργούν και να πωλούν συνθετικά δεδομένα για να αποφύγουν αυτά τα προβλήματα. Δεν είναι τέλειο, αλλά θα μπορούσε να είναι ένας καλύτερος τρόπος για να εκπαίδευση στην τεχνητή νοημοσύνη, σημειώνει το περιοδικό.
10. Ένα εργοστάσιο αφαίρεσης άνθρακα: Ο περιορισμός των εκπομπών αποτελεί βασικό στοιχείο της ενεργειακής πολιτικής που αποβλέπει  τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής, σύμφωνα όμως με όλες τις πρόσφατες εκτιμήσεις και με τον ΟΗΕ, ο περιορισμός αυτός από μόνος του, δεν θα είναι  αρκετός. Για να αποφευχθεί η καταστροφική μελλοντική αύξηση της θερμοκρασίας, πρέπει επίσης να αναπτυχθούν τρόποι ώστε να αφαιρείτε το διοξείδιο του άνθρακα που έχει ήδη μολύνει τον αέρα. Το μεγαλύτερο εργοστάσιο απομάκρυνσης άνθρακα στον κόσμο άνοιξε πρόσφατα στην Ισλανδία για να κάνει ακριβώς αυτό.

Αφού όμως αναφέρονται κάθε χρόνο δέκα μεγάλες καινοτομίες, τι γυρεύουν τα ρολόγια γήρανσης στον Πίνακα ως 11^η; Προστέθηκε, νομίζω, ειδικά ως δώρο στους συνομήλικούς μου! 

Είναι γνωστό ότι η φυσική κατάσταση κάθε ανθρώπου δεν είναι πάντα ανάλογη με τον αριθμό των γενεθλίων που έχει γιορτάσει.  Παράγοντες όπως το άγχος, ο ύπνος και η διατροφή επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο τα όργανά μας αντιμετωπίζουν τις δοκιμασίες της καθημερινής ζωής και μπορεί να κάνουν την γήρανση ταχύτερη ή πιο αργή σε ανθρώπους που γεννήθηκαν την ίδια μέρα. Συνεπώς, η βιολογική ηλικία, που μπορεί να είναι πολύ διαφορετική από την χρονολογική,  αντικατοπτρίζει καλύτερα τη σωματική υγεία και ακόμη και την προσδοκόμενη ακόμη διάρκεια της ζωής μας.

 Οι επιστήμονες έχουν περάσει την τελευταία δεκαετία αναπτύσσοντας εργαλεία που ονομάζονται ρολόγια γήρανσης που αξιολογούν δείκτες DNA στο ανθρώπινο σώμα για να αποκαλύψουν τη βιολογική ηλικία. Αυτά τα «ρολόγια» είναι επίσης χρήσιμα για την ανάπτυξη φαρμάκων που επιβραδύνουν τη γήρανση.

«Τι ώρα λέει το ρολόι γήρανσης σας»;  Ίσως θα αποτελέσει μια, μάλλον απρεπή,  ερώτηση στο μέλλον.

Ο κ. Ραφαήλ Μωυσής είναι ιδρυτής του Συλλόγου Αποφοίτων ΜΙΤ στην Ελλάδα. Έχει εκδώσει δύο βιβλία: «Θα γίνει της Δεής» και «ΑΛΗΘΙΝΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΔΟΤΑ. Ιστορίες με 55 πρόσωπα».