Τι γίνεται όταν μια παρέα έχει συμφωνήσει να παίξει ποδόσφαιρο, αλλά ένας από την παρέα έλθει ντυμένος με ρούχα και παπούτσια για μπάσκετ και επιμένει να εφαρμόσει κανόνες του μπάσκετ, την ώρα που οι υπόλοιποι παίζουν ποδόσφαιρο; Περίπου ό,τι έγινε και όταν ο Γιάνης Βαρουφάκης «διαπραγματευόταν» στο Eurogroup!
Η φασαρία που προσπαθεί να δημιουργήσει ο πρώην υπουργός Οικονομικών για τις «μεγάλες αποκαλύψεις» που λέει ότι θα γίνουν, όταν δώσει στη δημοσιότητα τις ηχογραφήσεις από τις συνεδριάσεις του Eurogroup, στις οποίες μετείχε το α’ εξάμηνο του 2015, δεν έχει πολλή ουσία. Ισχύει, άλλωστε, αυτό που είπε με μάλλον ειρωνικό τόνο ο Κλάους Ρέγκλινγκ, επικεφαλής του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας: όσα είχε να αποκαλύψει, με βάση αυτές τις ηχογραφήσεις, μάλλον τα έχει ήδη αποκαλύψει στο πολυσυζητημένο βιβλίο του.
Όμως, στην όλη συζήτηση που επιχειρεί να ανοίξει ο Γ. Βαρουφάκης, για να σκιαγραφήσει την εικόνα ενός αδίστακτου Eurogroup που προσπαθούσε να τσακίσει μια χώρα της ευρωζώνης και μια ασυμβίβαστη, αριστερή κυβέρνηση, υπάρχει ένα επιχείρημα που μπορεί να παραπλανήσει πολλούς καλόπιστους παρατηρητές. Ισχυρίζεται ο κ. Βαρουφάκης, χονδρικά, ότι εκείνος προσερχόταν στις συνεδριάσεις του Eurogroup με έξυπνες και εποικοδομητικές προτάσεις για να λυθεί το ελληνικό ζήτημα, αλλά οι υπουργοί της ευρωζώνης όχι απλώς δεν τον άκουγαν, αλλά προσπαθούσαν και να τον φιμώσουν.
Ας δούμε αυτό το επιχείρημα όπως παρουσιάζεται από τον ίδιο:
- «Αντίθετα με την προπαγάνδα τους, στην πραγματικότητα μόνο η δική μας αντιπροσωπεία κατέθετε τεχνοκρατικά άρτιες προτάσεις (π.χ. για έξυπνη αναδιάρθρωση χρέους, για δημόσια εταιρεία διαχείρισης των κόκκινων δανείων, για ορθολογικό σύστημα ΦΠΑ, για αλγοριθμική πάταξη της φοροδιαφυγής κλπ.).
- Αντίθετα με την προπαγάνδα τους, στην πραγματικότητα οι Σόιμπλε, Ντάιζελμπλουμ, Ντράγκι, Λαγκάρντ και Σια προσέρχονταν στα Eurogroup χωρίς ούτε μια παράγραφο προτάσεων, αρνούμενοι μάλιστα πεισματικά ακόμα και να διαβάσουν τις δικές μας προτάσεις -τις οποίες μου απαγόρευαν να μοιράσω στους συναδέλφους μου»!
Υπήρξε, λοιπόν, μια φοβερή συνωμοσία στο Eurogroup για να «φιμωθεί» ο Γιάνης Βαρουφάκης; Στην πραγματικότητα, πρόκειται για κάτι εντελώς διαφορετικό: σε μια παρέα 21 ατόμων που έχουν συμφωνήσει να παίξουν ποδόσφαιρο, υπάρχει και 22ος παίκτης, που επιμένει να παίζει μπάσκετ!
Γιατί επινοήθηκε η τρόικα
Ας το εξηγήσουμε καλύτερα: στη διαχείριση της μεγάλης κρίσης, που ξέσπασε πρώτα στην Ελλάδα το 2009, το Eurogroup συμφώνησε -ομόφωνα- κάποιους κοινούς κανόνες. Ένας από αυτούς, πολύ σημαντικός, ήταν ότι μια κυβέρνηση που θέλει να μπει ή βρίσκεται σε πρόγραμμα διάσωσης με δάνεια από την Ευρώπη και το ΔΝΤ συζητά με την τρόικα -ή τους «Θεσμούς», κατά Βαρουφάκη- για το πρόγραμμα προσαρμογής που θα εφαρμόζει, ενώ επίσης η τρόικα/Θεσμοί έχουν την ευθύνη να παρακολουθούν την εφαρμογή του προγράμματος. Το Eurogroup λαμβάνει πάντα, σύμφωνα με αυτούς τους κανόνες, τις αποφάσεις για την αποδέσμευση πιστώσεων σε μια χώρα – μέλος, με βάση τις σχετικές εισηγήσεις της τρόικας.
Όσο και αν μισεί κανείς την τρόικα, όσο και αν θεωρεί ότι έκανε λάθη ή, ακόμη χειρότερα, εγκλήματα, υπήρχαν πολύ σοβαροί πολιτικοί και πρακτικοί λόγοι, που έκαναν περίπου υποχρεωτική την υιοθέτηση αυτής της διαδικασίας. Αν δεν υπήρχε ή υποβαθμιζόταν η τρόικα, θα έπρεπε να συζητούνται όλα τα σημαντικά θέματα και οι λεπτομέρειες των προγραμμάτων προσαρμογής στο υψηλό πολιτικό επίπεδο των υπουργών Οικονομικών.
Αυτό θα σήμαινε, παραδείγματος χάριν, ότι ένας υπουργός από την Φινλανδία θα συζητούσε με τον υπουργό από την Ελλάδα για το συντελεστή ΦΠΑ στα τρόφιμα, ή για το συντελεστή του φόρου στα ακίνητα. Η μια κυβέρνηση θα έπρεπε να παρεμβαίνει ευθέως στην οικονομική πολιτική μιας άλλης, κυρίαρχης κυβέρνησης, κάτι που θα οδηγούσε, αναπόφευκτα σε χαοτικές αντιπαραθέσεις εθνικού/πολιτικού χαρακτήρα, σε «βραχυκύκλωμα» της διαδικασίας λήψης αποφάσεων και σε κατάρρευση του μηχανισμού αποτροπής ανεξέλεγκτων χρεοκοπιών.
Αυτοί ήταν οι λόγοι που επέβαλαν τη δημιουργία του ενδιάμεσου μηχανισμού της τρόικας, ώστε να υπάρχει πάντα μια επίφαση τεχνοκρατικής και όχι πολιτικής αντιμετώπισης των θεμάτων και να διευκολύνονται οι αποφάσεις στο επίπεδο του Eurogroup, με την αποφυγή χαοτικών πολιτικών αντιπαραθέσεων.
Επιμονή στο... αδύνατο
Μπορεί κανείς να έχει λόγους να ασκήσει κριτική σε αυτό το μηχανισμό διαχείρισης μιας εξαιρετικά δύσκολης κρίσης, που δοκίμασε οριακά τις αντοχές του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Όμως, αυτοί ήταν οι κανόνες παιχνιδιού που ίσχυαν όταν μπήκε στην εξίσωση ο Γιάνης Βαρουφάκης και εξακολουθούν να ισχύουν σήμερα.
Από αυτό το σημείο αρχίζει ένας παραλογισμός:
- Ο Γιάνης Βαρουφάκης επέμενε, ως διαπραγματευτική τακτική, να αγνοεί την τρόικα, να μην προσπαθεί να καταλήξει σε κάποια συμφωνία μαζί της, αλλά να φέρνει όλες τις προτάσεις του προς συζήτηση στο Eurogroup. Ουσιαστικά, επέμενε να παίξει με δικούς του κανόνες και να τους επιβάλει στο σώμα των υπουργών Οικονομικών. Αν υποτεθεί ότι πετύχαινε αυτό το στόχο, οι συζητήσεις για την Ελλάδα θα συνεχίζονταν στο διηνεκές, μέχρι να έφθανε η χώρα στην απόλυτη και ανεξέλεγκτη χρεοκοπία: πώς θα ήταν δυνατό, άραγε, να συζητήσει ένα σώμα υπουργών από τόσες χώρες με τόσες διαφορετικές αντιλήψεις για όλες τις λεπτομέρειες της ελληνικής οικονομικής πολιτικής και να καταλήξει σε μια κοινά αποδεκτή συμφωνία, που θα κάλυπτε θέματα από τον ΦΠΑ στα νησιά ως το αν θα στέλνει το ελληνικό υπουργείο Οικονομικών τουρίστες – μυστικούς πράκτορες για να ελέγξουν αν κόβουν αποδείξεις οι ταβέρνες στα νησιά; Προφανές είναι ότι τέτοια μεθοδολογία διαπραγμάτευσης ήταν μια συνταγή χάους, που ακόμη και αν ήθελαν δεν θα μπορούσαν να υιοθετήσουν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.
Το μεγάλο ερώτημα, τελικά, είναι γιατί ο Γιάνης Βαρουφάκης επέμενε μέχρι τέλους, μέχρι να υποχρεωθεί ο Αλέξης Τσίπρας να τον αποσύρει από το Eurogroup, να ζητάει το αδιανόητο, να επιδιώκει το αδύνατο; Δεν μπορούσε, άραγε, να καταλάβει ότι όσο «διαπραγματευόταν» με αυτό τον τρόπο ήταν αδύνατο να κλείσει οποιαδήποτε συμφωνία με την Ευρώπη και η Ελλάδα θα κατέληγε, αναπόφευκτα, στην ανεξέλεγκτη χρεοκοπία και την υποχρεωτική έξοδο από την ευρωζώνη;
Ήταν, άραγε, ένας άνθρωπος τόσο βαθιά βυθισμένος σε αυταπάτες, που είχε χάσει εντελώς την αντίληψη της πραγματικότητας; Ή, μήπως, καταλάβαινε πολύ καλά τις συνέπειες των πράξεών του, επιδιώκοντας ακριβώς να φθάσει η διαπραγμάτευση σε αδιέξοδο και να εξωθηθεί η χώρα εκτός ευρωζώνης; Ας μην βιασθούμε να απαντήσουμε οριστικά σε αυτά το ερωτήματα. Ο ιστορικός του μέλλοντος είναι πιο κατάλληλος να τα εξετάσει.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
