Η μετάβαση στη νέα ψηφιακή εποχή των χρηματοοικονομικών συναλλαγών και η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ, βρέθηκε στο επίκεντρο της τοποθέτησης της υποδιοικήτριας της Τράπεζας της Ελλάδος, Χριστίνας Παπακωνσταντίνου, στο 6ο ΟΤ Forum, με θέμα «Ψηφιακό ευρώ, κρυπτονομίσματα, Blockchain και AI – Νέες ευκαιρίες και προκλήσεις στις συναλλαγές και τις επενδύσεις».
Όπως τόνισε η κα Παπακωνσταντίνου, η εισαγωγή του ψηφιακού ευρώ συνιστά τη «μεγαλύτερη πρόκληση αλλά και τη μεγαλύτερη ευκαιρία» της επόμενης δεκαετίας για το ευρωπαϊκό και ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα, καθώς φιλοδοξεί να προσφέρει ένα ασφαλές, αξιόπιστο και καινοτόμο μέσο πληρωμών για όλους τους πολίτες της Ευρωζώνης.
Η κ. Παπακωνσταντίνου υπογράμμισε ότι το ψηφιακό ευρώ θα ενισχύσει τη διαφάνεια, τη σταθερότητα και τη συμπερίληψη, χωρίς να αντικαταστήσει τα υπάρχοντα μέσα πληρωμών, αλλά να τα συμπληρώσει, δημιουργώντας νέα πεδία ανάπτυξης για τράπεζες και επιχειρήσεις.
Παράλληλα, αναφέρθηκε στις δυνατότητες της τεχνητής νοημοσύνης και του blockchain στη θωράκιση του χρηματοπιστωτικού συστήματος, αλλά και στις προκλήσεις που φέρνει ο ψηφιακός μετασχηματισμός, από την εποπτεία των κρυπτονομισμάτων έως την προστασία των δεδομένων και την κυβερνοασφάλεια.
Ψηφιακό ευρώ: τα βασικά χαρακτηριστικά και ο αντίκτυπός
Όπως ανέφερε η κα Παπακωνσταντίνου, το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ ανακοίνωσε στις 30/10/2025, την επιτυχημένη ολοκλήρωση της προπαρασκευαστικής φάσης για το ψηφιακό ευρώ. Στόχος των εργασιών το επόμενο διάστημα είναι να διασφαλιστεί η ετοιμότητα σε τεχνικό επίπεδο ώστε να είναι εφικτή μια ενδεχόμενη πρώτη έκδοση του ψηφιακού ευρώ εντός του 2029.
Η τελική απόφαση από το Διοικητικό Συμβούλιο της ΕΚΤ για το εάν και πότε θα γίνει η έκδοση του ψηφιακού ευρώ θα ληφθεί μόνο αφού ολοκληρωθεί η σχετική νομοθετική διαδικασία, κάτι που προβλέπεται να γίνει εντός του 2026. Ειδικότερα, είναι σε εξέλιξη η διαδικασία για τη θέσπιση Ευρωπαϊκού Κανονισμού που θα ρυθμίζει το πλαίσιο για την έκδοση και τη χρήση του ψηφιακού ευρώ. Αυτή τη στιγμή, γίνονται διαπραγματεύσεις για να αποφασιστεί το κείμενο που θα προτείνει το Συμβούλιο, προτού ξεκινήσει η διαβούλευση και με το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, ώστε να διαμορφωθεί το τελικό κείμενο του Ευρωπαϊκού Κανονισμού.
Το ψηφιακό ευρώ σχεδιάζεται για να προσφέρει στους πολίτες μια απλή, αξιόπιστη και ασφαλή εμπειρία πληρωμών, στηρίζοντας ταυτόχρονα την καινοτομία και ενισχύοντας την ανθεκτικότητα του νομισματικού συστήματος της Ευρωζώνης. Πιο συγκεκριμένα θα αποτελεί μέσο λιανικών πληρωμών που θα προσφέρεται αποκλειστικά μέσω εμπορικών τραπεζών και άλλων ιδρυμάτων που παρέχουν υπηρεσίες πληρωμών. Θα περιέχει ειδικές δικλίδες για την προστασία της ιδιωτικότητας και των προσωπικών δεδομένων των χρηστών, έτσι ώστε η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και οι κεντρικές τράπεζες του Ευρωσυστήματος δεν είναι σε θέση να ταυτοποιούν τους πολίτες που συναλλάσσονται με ψηφιακό ευρώ.
Ένα πολύ σημαντικό χαρακτηριστικό του ψηφιακού ευρώ, όπως σχεδιάζεται, είναι ότι θα γίνεται αποδεκτό ως μέσο πληρωμής σε όλες τις χώρες της ζώνης του ευρώ. Η δυνατότητα απόκτησης ψηφιακού ευρώ θα αποτελεί αναφαίρετο δικαίωμα όλων των ευρωπαίων πολιτών και, ταυτόχρονα, η καθολική αποδοχή από την πλευρά των εμπόρων αποτελεί κρίσιμο συστατικό των υπό διαβούλευση νομοθετικών ρυθμίσεων.
Τέλος, θα είναι δυνατή η χρήση του offline, δηλαδή, η πληρωμή θα μπορεί να εκτελείται με προσέγγιση των συσκευών στο φυσικό χώρο χωρίς διαδικτυακή υποστήριξη. Η συγκεκριμένη λειτουργικότητα, θα καθιστά το ψηφιακό ευρώ το μέσο πληρωμών που θα προσομοιάζει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο στα μετρητά.
Τα οφέλη του ψηφιακού ευρώ στην πραγματική οικονομία
Σκοπός της δημιουργίας του ψηφιακού ευρώ δεν είναι να καταργήσει τα υφιστάμενα μέσα πληρωμών, αλλά να τα συμπληρώσει, παρέχοντας σημαντικά οφέλη για επιχειρήσεις και καταναλωτές, σύμφωνα με την κα. Παπακωνσταντίνου. Ενδεικτικά οι πολίτες θα μπορούν να το χρησιμοποιούν για βασικές υπηρεσίες πληρωμών χωρίς καμία επιβάρυνση. Οι επιχειρήσεις θα επιβαρύνονται με το χαμηλότερο δυνατό κόστος αποδοχής του ψηφιακού ευρώ, δημιουργώντας τις προϋποθέσεις για ανταγωνιστική τιμολόγηση συγκριτικά με άλλα, ιδιωτικά, μέσα πληρωμών και αυξάνοντας τις επιλογές των εμπόρων, τόσο μεγαλύτερων όσο και μικρότερων.
Παράλληλα οι τράπεζες και τα ιδρύματα πληρωμών αποκτούν νέες δυνατότητες για τη δημιουργία καινοτόμων προϊόντων δικού τους σχεδιασμού και επιλογής με βάση το ψηφιακό ευρώ, εμπλουτίζοντας περαιτέρω την εμπειρία των πελατών τους και καλύπτοντας εξειδικευμένες ανάγκες.
Το ίδιο ισχύει και για τις επιχειρήσεις ευρύτερα, οι οποίες μπορούν να σχεδιάσουν και να προωθήσουν δικά τους προϊόντα βασισμένα στη χρήση του ψηφιακού ευρώ, ανάλογα με τις δραστηριότητές τους και τις πελατειακές ομάδες στις οποίες απευθύνονται και σε συνεργασία με τις τράπεζές τους.
Η συμπερίληψη όλων των πληθυσμιακών ομάδων αποτελεί σημαντικό μέρος του όλου σχεδιασμού, ώστε να διασφαλιστεί η προσβασιμότητα με ίσους όρους στο προϊόν που θα δημιουργηθεί, ανεξαρτήτως ηλικίας, γεωγραφικής περιοχής, ψηφιακών δεξιοτήτων ή αναπηρίας. Επιπλέον, στόχος είναι το τεχνικό υπόβαθρο και το πλαίσιο λειτουργικών και συναλλακτικών κανόνων του ψηφιακού ευρώ να παρέχουν τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια και εμπιστοσύνη των εμπλεκομένων μερών.
Γενικότερα, το ψηφιακό ευρώ μπορεί να έχει σημαντικές θετικές επιδράσεις στην οικονομία, αφού η απρόσκοπτη χρήση του διασυνοριακά για κάθε είδους πληρωμές, θα ενισχύσει τη συναλλακτική δραστηριότητα στη ζώνη του ευρώ και θα συμβάλει στην εμβάθυνση της ενιαίας αγοράς.
Επιπροσθέτως, η εγγυημένη διαθεσιμότητά του υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και χωρίς εξάρτηση από επιμέρους εμπορικές και εταιρικές πρακτικές, δημιουργεί ένα υπόβαθρο αξιοπιστίας. Το υπόβαθρο αυτό αποκτά μεγαλύτερη σημασία σε καταστάσεις κρίσης ή στο πλαίσιο σχεδιασμού πολιτικών ανθεκτικότητας και άμυνας.
Αξιοποίηση της Τεχνητής Νοημοσύνης από την ΤτΕ
Όπως σημείωσε η κα Παπακωνσταντίνου, η τεχνητή νοημοσύνη προσφέρει νέους τρόπους κατανόησης, επεξεργασίας και πρόβλεψης σύνθετων δεδομένων, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας των εργασιών μιας κεντρικής τράπεζας.
Ωστόσο, η χρήση της τεχνικής νοημοσύνης ενέχει και προκλήσεις. Μια από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει μια κεντρική τράπεζα αφορά τη φύση των πληροφοριών που διαχειρίζεται. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι τα εποπτικά στοιχεία τα οποία είναι εξαιρετικά πολύπλοκα, πολυδιάστατα και, κυρίως, απόρρητα.
Πρόκειται για δεδομένα που σχετίζονται με χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, συναλλαγές και εποπτικές αξιολογήσεις, τα οποία δεν μπορούν να υποβληθούν σε επεξεργασία με τη χρήση εργαλείων τεχνητής νοημοσύνης που βασίζονται σε υποδομές υπολογιστικού νέφους τρίτων παρόχων ή στηρίζονται σε ανοιχτά μοντέλα δεδομένων.
Για αυτόν τον λόγο, η Τράπεζα της Ελλάδος συμμετέχει ενεργά στις κοινές πρωτοβουλίες του Ενιαίου Εποπτικού Μηχανισμού (SSM), ο οποίος αναπτύσσει εξειδικευμένα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης για εποπτικούς σκοπούς. Οι εφαρμογές αυτές σχεδιάζονται εξαρχής με γνώμονα την προστασία της εμπιστευτικότητας και της ακεραιότητας των δεδομένων, επιτρέποντας παράλληλα στους αναλυτές να επεξεργάζονται τεράστιους όγκους πληροφοριών με αποτελεσματικό τρόπο.
Με τη χρήση αλγορίθμων μηχανικής μάθησης, η ανάλυση εποπτικών δεδομένων μπορεί να αποκαλύψει πρότυπα κινδύνου που διαφορετικά θα ήταν δύσκολο να εντοπιστούν, συμβάλλοντας έτσι στην έγκαιρη πρόβλεψη χρηματοοικονομικών πιέσεων ή αποκλίσεων στη συμπεριφορά των εποπτευόμενων ιδρυμάτων. Εν τέλει, η ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της εποπτείας μέσω της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης συμβάλλει στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης στο χρηματοπιστωτικό σύστημα και τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα.
Πλέον όμως των πρωτοβουλιών της εποπτικής αρχής, η εμπιστοσύνη στο χρηματοπιστωτικό σύστημα θωρακίζεται από τις δράσεις που αναπτύσσουν οι ίδιες οι εποπτευόμενες οντότητες αξιοποιώντας τις δυνατότητες που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες. Η αξία της χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης έχει ήδη αποδειχθεί στον τομέα της πρόληψης της απάτης και της προστασίας των καταναλωτών.
Τα σύγχρονα συστήματα παρακολούθησης συναλλαγών εφαρμόζουν τεχνικές μηχανικής μάθησης για να αναλύουν τη συναλλακτική συμπεριφορά των χρηστών και να εντοπίζουν αυτοματοποιημένα ύποπτες κινήσεις. Έτσι, επιτρέπουν στους παρόχους υπηρεσιών πληρωμών να παρεμβαίνουν έγκαιρα, αποτρέποντας οικονομικές απώλειες και διαφυλάσσοντας την αξιοπιστία των υπηρεσιών.
Προκλήσεις και ευκαιρίες για το ευρωπαϊκό και ελληνικό χρηματοπιστωτικό σύστημα
Σύμφωνα με την κα Παπακωνσταντίνου, ο ψηφιακός μετασχηματισμός που συντελείται τα τελευταία χρόνια διεθνώς, δημιουργεί έντονες και περίπλοκες αλληλεξαρτήσεις μεταξύ χωρών, επιχειρήσεων, αγορών και τρίτων παρόχων υπηρεσιών τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών.
Αυτή η αλληλεξάρτηση ενισχύει την ανταγωνιστικότητα, αλλά, ταυτόχρονα, αυξάνει τους λειτουργικούς κινδύνους και τους κινδύνους κυβερνοεπιθέσεων, που πηγάζουν μεταξύ άλλων από τη συγκέντρωση σε κρίσιμους παρόχους υπηρεσιών και από πιο σύνθετα αλυσιδωτά συμβάντα.
Γίνεται αντιληπτό ότι μια μεγάλη πρόκληση επί του παρόντος είναι η διαχείριση κινδύνων τρίτων παρόχων τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών. Στην Ελλάδα, όσο και στην ΕΕ, μετά την έναρξη σε ισχύ από τις αρχές του έτους του ευρωπαϊκού Κανονισμού DORA, οι εποπτευόμενες οντότητες καλούνται να ακολουθήσουν ένα ρυθμιστικό πλαίσιο μέσα στο οποίο η χρηματοπιστωτική ψηφιακή καινοτομία μπορεί να αναπτυχθεί επιτυχώς και με μεγαλύτερη ασφάλεια.
Παράλληλα, οι πρόσφατες εξελίξεις δείχνουν ότι αναπτύσσεται ραγδαία η αγορά σταθερών κρυπτονομισμάτων (stablecoins). Επίσης, αυξάνονται οι διασυνδέσεις της με το χρηματοπιστωτικό τομέα και οι δυνητικές συνέπειες για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα της ζώνης του ευρώ, την ευρωστία του τραπεζικού τομέα, τα συστήματα πληρωμών και τον διεθνή ρόλο του ευρώ.
Για την άσκηση ουσιαστικής εποπτείας αυτού του οικοσυστήματος απαιτείται συνεργασία και συντονισμός μεταξύ διαφορετικών αρμοδίων αρχών και χωρών. Σε επίπεδο ΕΕ, η εποπτική σύγκλιση προωθείται από την Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών και την Ευρωπαϊκή Αρχή Κινητών Αξιών και Αγορών, σε στενή συνεργασία με τις εθνικές εποπτικές αρχές. Ευρύτερα ωστόσο, το ρυθμιστικό πλαίσιο, στον βαθμό που υπάρχει, διαφέρει αρκετά μεταξύ χωρών και έτσι δεν μπορούμε να μιλήσουμε – ακόμα, τουλάχιστον – για συστηματική εποπτική σύγκλιση ή για διασυνοριακή συνεργασία μεταξύ εποπτικών αρχών.
Επιπλέον, η αντιμετώπιση της εξάρτησης από τους παγκόσμιους τεχνολογικούς κολοσσούς στον χρηματοπιστωτικό τομέα, είναι μια μεγάλη πρόκληση για την Ευρώπη. Αναφέρομαι στους παρόχους υποδομών πληροφορικής και ψηφιακών υπηρεσιών αλλά και στα σχήματα καρτών (Visa, Mastercard). Απαιτούνται πρωτοβουλίες για την ενίσχυση των υποδομών σε επίπεδο ΕΕ, όπως το ψηφιακό ευρώ, που θα επιτρέπει τις απρόσκοπτες συναλλαγές εντός Ευρωζώνης.
Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα προχωρά στην υλοποίηση υποδομών που θα επιτρέπουν τη διενέργεια συναλλαγών με τη χρήση τεχνολογίας DLT (ή τεχνολογία κατανεμημένου καθολικού), δηλαδή της τεχνολογίας πίσω από τα blockchain.
Οι συναλλαγές θα βασίζονται σε υποδομές με αυτή την τεχνολογία αλλά θα χρησιμοποιούν χρήμα κεντρικής τράπεζας και όχι ιδιωτικά κρυπτονομίσματα. Αυτό στοχεύει σε συναλλαγές πιο ασφαλείς, γρήγορες και αξιόπιστες.
Εν κατακλείδι, οι προκλήσεις μπορούν ταυτόχρονα να είναι και ευκαιρίες. Τα βήματα που γίνονται σε επίπεδο ΕΕ είναι στη σωστή κατεύθυνση. Η πρόοδος είναι σταδιακή στη βάση μια προσέγγισης που θέτει στο επίκεντρο την αξιοπιστία των λύσεων που θα δημιουργηθούν και το συμφέρον των ευρωπαίων πολιτών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
