Οι 10 διευκρινίσεις της ΑΑΔΕ για την κάλυψη τεκμηρίων από παλαιά εισοδήματα

Ασπίδα απέναντι στα τεκμήρια δαπανών διαβίωσης, καθώς για τη δικαιολόγηση αγορών περιουσιακών στοιχείων, αποτελεί η ανάλωση κεφαλαίου, από δηλωθέντα εισοδήματα προηγουμένων οικονομικών ετών.

Τα τεκμήρια διαβίωσης μειώθηκαν για τα εισοδήματα του 2025 που θα φορολογηθούν το 2026, που σημαίνει ένας μεγάλος αριθμός αποφεύγει εντελώς την παγίδα, ενώ για τους υπόλοιπους, το βάρος περιορίζεται.

Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών υπολογίζει, πως ενώ το 2024 πιάστηκαν στα τεκμήρια 1.288.038 φορολογούμενοι και τους καταλογίστηκε επιπλέον τεκμαρτό εισόδημα ύψους 4,17 δισ. ευρώ, πληρώνοντας αυξημένους φόρους εισοδήματος, για το 2025:

• Θα απαλλαγούν από τις τεκμαρτές δαπάνες διαβίωσης 477.000 φυσικά πρόσωπα.
• Θα έχουν μειωμένη τεκμαρτή επιβάρυνση περίπου 800.000 φορολογούμενοι.

Η διαδικασία της ανάλωσης κεφαλαίου

Συγχρόνως, πέρυσι κατόρθωσαν να ξεφύγουν από τα τεκμήρια 347.787 φορολογούμενοι, οι οποίοι επικαλέστηκαν εισοδήματα από την ανάλωση κεφαλαίου των προηγουμένων ετών.

Με τη διαδικασία αυτή δήλωσαν, πως το 2024 έκαναν χρήση «παλαιών» εισοδημάτων συνολικού ύψους 6,04 δισ. ευρώ ή 17.354 ευρώ έκαστος κατά μέσο όρο και κάλυψαν τη διαφορά του πραγματικού τους εισοδήματος από το τεκμαρτό ή τη δαπάνη απόκτησης περιουσιακών στοιχείων.

Σημειώνεται ότι οι φορολογούμενοι που επικαλούνται εισοδήματα παλαιών ετών, δεν υποχρεούνται να αποδείξουν, ότι διαθέτουν τα εν λόγω κεφάλαια. Απλώς πρέπει να προκύπτουν από τις φορολογικές τους δηλώσεις.

Αυτό σημαίνει, ότι και όσοι πιάνονται στα δίχτυα των τεκμηρίων, μπορούν να ξεφύγουν χρησιμοποιώντας εισοδήματα από προηγούμενα έτη, μέσω της ανάλωσης κεφαλαίου.

Ο φορολογούμενος που επιθυμεί να κάνει χρήση της μεθόδου, συντάσσει μια «κατάσταση ανάλωσης κεφαλαίου», όπου αναγράφει τα φορολογικά έτη, τα εισοδήματα που δήλωσε, το ποσό των τεκμαρτών δαπανών κάθε έτους το οποίο αφαιρείται από το εισόδημα και το ποσό που απομένει είναι εκείνο που μπορεί να επικαλεστεί.

Το ποσό που επιθυμεί να επικαλεστεί το αναγράφει στους κωδικούς 787 και 788 του εντύπου Ε1 της φορολογικής δήλωσης και έχει διαθέσιμη την κατάσταση με την ανάλυση των εισοδημάτων κατ’ έτος, ώστε να την προσκομίσει στην ΑΑΔΕ όταν του ζητηθεί.

Οι οδηγίες της ΑΑΔΕ

Μέσω της Διεύθυνσης Επίλυσης Διαφορών η ΑΑΔΕ διευκρινίζει τα ακόλουθα σχετικά με την ανάλωση κεφαλαίου:

1. Ο φορολογούμενος μπορεί να επικαλεστεί εισοδήματα ετών, χωρίς κανένα περιορισμό, ακόμη και από το πρώτο έτος που υπέβαλε φορολογική δήλωση και να υποστηρίξει ότι τα τεκμήρια καλύπτονται από το απόθεμα των δηλωθέντων εισοδημάτων του παρελθόντος.
2. Αναγράφει και χρησιμοποιεί μόνο εισοδήματα που έχουν δηλωθεί και φορολογηθεί ή νόμιμα είχε απαλλαγεί από το φόρο.
3. Εξαιρούνται οι επιχορηγήσεις που λαμβάνει ο φορολογούμενος λόγω υπαγωγής σε αναπτυξιακό νόμο για πραγματοποίηση επενδύσεων.
4. Τα έτη για τα οποία γίνεται επίκληση με σκοπό την ανάλωση θα πρέπει να είναι συνεχόμενα και να φθάνουν μέχρι το προηγούμενο του κρινόμενου έτους. Το θετικό αλγεβρικό άθροισμα των ετών αυτών θα αποτελέσει το συνολικό κεφάλαιο που σχηματίστηκε αυτά τα έτη. 
5. Αν σε κάποιο έτος ο προσδιορισμός του εισοδήματος πραγματοποιηθεί με βάση την τεκμαρτή δαπάνη τότε θεωρείται ότι δεν απομένει κεφάλαιο προς επίκληση για το έτος αυτό (θεωρείται μηδενικό) και δεν επηρεάζει αρνητικά τα θετικά υπόλοιπα των προηγούμενων ετών.
6. Αν όμως σε κάποιο έτος προκύψει αρνητικό υπόλοιπο και υπάρχει απαλλαγή από τις αντικειμενικές δαπάνες τότε το έτος αυτό επηρεάζει αρνητικά τα θετικά υπόλοιπα των προηγούμενων ετών.
7. Στην περίπτωση που δεν υπάρχουν τεκμαρτές δαπάνες ή αυτές που υπάρχουν είναι μικρότερες των τριών χιλιάδων ευρώ (3.000), προκειμένου για άγαμο, διαζευγμένο ή χήρο και των πέντε χιλιάδων ευρώ (5.000), προκειμένου για συζύγους, κατά τον προσδιορισμό κεφαλαίου προηγούμενων ετών θα αφαιρούνται ποσά αναλόγως τα ποσά των 3.000 και 5.000 ευρώ.
8. Τα εκκαθαριστικά σημειώματα για φορολογικά έτη για τα οποία έχει συμπληρωθεί ο χρόνος παραγραφής, αποτελούν πλήρη απόδειξη για τα αναγραφόμενα σε αυτά ποσά χωρίς να απαιτείται η προσκόμιση λοιπών δικαιολογητικών.
9. Τα δεδομένα φορολογικών δηλώσεων που δεν αναγράφονται στο εκκαθαριστικό λαμβάνονται υπ' όψη μόνο μετά από διασταύρωση.
10. Στην περίπτωση που φορολογούμενος επικαλείται κεφάλαια προηγούμενων φορολογικών ετών με σκοπό την ανάλωση και τελικά δεν χρησιμοποιηθούν ή χρησιμοποιηθεί ένα μέρος αυτών, θεωρούνται αδιάθετα και μπορούν να χρησιμοποιηθούν μελλοντικά ως κεφάλαια για κάλυψη προστιθέμενης διαφοράς τεκμηρίου.

Ποια αντίγραφα είναι διαθέσιμα

Σε περίπτωση φορολογικού ελέγχου, θα ζητηθούν από τον φορολογούμενο που επικαλέστηκε ανάλωση κεφαλαίου και τα αντίγραφα των φορολογικών δηλώσεων των επίμαχων ετών, τα οποία είναι είτε ηλεκτρονικά είτε χειρόγραφα και συγκεκριμένα:

• Αντίγραφα των φορολογικών δηλώσεων από το 2004 και εφεξής υπάρχουν στο ηλεκτρονικό αρχείο του Taxisnet.
• Αντίγραφα των δηλώσεων από το 1997 έως και το 2003 υπάρχουν σε χειρόγραφη μορφή στις κατά τόπους ΔΟΥ ή στα ΚΕΦΟΔΕ, αλλά μετά τις συγχωνεύσεις των υπηρεσιών, δεν είναι και τόσο βέβαιη η εύρεσή τους, οπότε καλύτερα είναι να διαθέτει αντίγραφα ο φορολογούμενος.
• Αντίγραφα των φορολογικών δηλώσεων προ του 1997 δεν διατηρούνται στις ΔΟΥ και θα πρέπει να έχει διατηρήσει αντίγραφά τους ο φορολογούμενος εάν θέλει να επικαλεστεί εισοδήματα των συγκεκριμένων ετών.