Είναι η μεγαλύτερη κατάρρευση τράπεζας στις ΗΠΑ από το 2008, όταν η πτώση της Lehman Brothers, της Bear Stearns και της Washington Mutual κλόνισαν συθέμελα το αμερικανικό χρηματοπιστωτικό σύστημα και έφεραν τη μεγάλη οικονομική κρίση παγκοσμίως. Οι τραπεζικές μετοχές στις ΗΠΑ υπολογίζεται ότι έχασαν περισσότερα από 100 δισ. δολ. κεφαλαιοποίησης και οι ευρωπαϊκές 50 δισ. δολ., την Πέμπτη και την Παρασκευή. Όμως, η χρεοκοπία της SVB Bank, αν και θα συνεχίσει να προκαλεί αναταράξεις, δεν είναι μια «στιγμή Lehman» που θα φέρει μια νέα παγκόσμια κρίση.
Αυτό το Σαββατοκύριακο είναι αρκετά κρίσιμο για την κατάληξη του θρίλερ με τη μικρομεσαία τράπεζα από την Καλιφόρνια, την τράπεζα των startups, που πέρασε πλέον στον έλεγχο της FDIC, της ομοσπονδιακής υπηρεσίας ασφάλισης καταθέσεων και πλέον θα αναζητηθεί πριν τη Δευτέρα ένας αγοραστής, ο οποίος θα προστατεύσει το σύνολο των καταθέσεων της τράπεζας, που ανέρχονται σε 175 δισ. δολ. Από τη Δευτέρα, πρόσβαση στις καταθέσεις, σε κάθε περίπτωση, θα έχουν μόνο οι καταθέτες για ένα μικρό μέρος του συνόλου, δηλαδή μέχρι του ορίου των 250.000 δολ. ανά καταθέτη, που έχουν ομοσπονδιακή ασφάλιση. Αν δεν βρεθεί αγοραστής, οι καταθέτες θα πρέπει να περιμένουν την εκκαθάριση για να δουν πόσες από τις καταθέσεις τους θα πάρουν πίσω.
Ο λόγος που κατέρρευσε η Silicon Valley Bank ήταν ότι το ιδιαίτερο επιχειρηματικό της μοντέλο δεν άντεξε σε συνθήκες αύξησης των επιτοκίων, καθώς συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη των αυξήσεων από τη Fed, που έχει ανεβάσει σωρευτικά κατά 4,5% το βασικό αμερικανικό επιτόκιο και αναμένεται να κινηθεί στην ίδια κατεύθυνση το επόμενο διάστημα. Στην προηγούμενη συνεδρίαση του συμβουλίου της Fed, σύμφωνα με τα πρακτικά της συζήτησης, αρκετοί τραπεζίτες είχαν εκφράσει ανησυχία για τις επιπτώσεις των αυξημένων επιτοκίων στο τραπεζικό σύστημα, αλλά κανείς δεν περίμενε μια κατάρρευση τράπεζας που συμμετέχει στο σύστημα ασφάλισης καταθέσεων -η SVB είναι 16η μεγαλύτερη τράπεζα στις ΗΠΑ με ενεργητικό 209 δισ. δολ.
Το επιχειρηματικό μοντέλο της SVB «έσπασε» μέσα σε λίγα 24ωρα εξαιτίας ενός συνδυασμού μαζικής απόσυρσης καταθέσεων και αποκάλυψης «κρυμμένων» αρνητικών υπεραξιών από κρατικά ομόλογα:
- Η SVB αντλούσε καταθέσεις από νεοφυείς τεχνολογικές επιχειρήσεις, οι οποίες λάμβαναν χρηματοδότηση από venture capital. Με την αύξηση των επιτοκίων, η χρηματοδότηση αυτή «στέγνωσε» και οι startups άρχισαν να αποσύρουν καταθέσεις από την SVB για να χρηματοδοτήσουν τη λειτουργία τους, ενώ το φαινόμενο πήρε τις τελευταίες ημέρες διαστάσεις χιονοστιβάδας όταν απέσυραν τις καταθέσεις τους ξαφνικά μεγάλα fund, όπως το Peter Thiel Fund που επενδύει σε νεοφυείς επιχειρήσεις.
- Για να καλύψει τις εκροές καταθέσεων, η SVB υποχρεώθηκε να πουλήσει κρατικά ομόλογα αξίας 21 δισ. δολ., όμως σε αυτό το σημείο εμφανίσθηκε η δυσμενής επίδραση από τα αυξημένα επιτόκια, που μειώνουν την τρέχουσα αξία των ομολόγων. Από την πώληση των ομολόγων, η τράπεζα ενέγραψε ζημιά της τάξεως των 2 δισ. δολ. και αμέσως υποχρεώθηκε να αναγγείλει αύξηση μετοχικού κεφαλαίου αντίστοιχου ύψους για να την καλύψει, μια αύξηση που εξαρχής φάνηκε ότι ήταν καταδικασμένη σε αποτυχία, καθώς ουδείς εμπιστεύεται, σε αυτές τις συνθήκες, το επιχειρηματικό μοντέλο της τράπεζας. Η αποτυχία της προσπάθειας για άντληση κεφαλαίων οδήγησε στην κατάρρευση και κρατικοποίηση της τράπεζας.
Αυτό που ανησυχεί τις αγορές και προκαλεί πυρετώδη δραστηριοποίηση των short sellers στις αγορές ΗΠΑ και Ευρώπης, οι οποίοι ψάχνουν τις επόμενες τράπεζες που θα μπορούσαν να βρεθούν σε κίνδυνο κατάρρευσης, είναι ότι οι αμερικανικές, όπως και οι ευρωπαϊκές τράπεζες, μετά την αύξηση των επιτοκίων στις δύο όχθες του Ατλαντικού «κάθονται» σε τεράστιες, κρυμμένες ζημιές από τα χαρτοφυλάκια ομολόγων. Τα υψηλά επιτόκια έχουν μειώσει σοβαρά την τρέχουσα αξία των ομολόγων και μόνο στις ΗΠΑ οι εποπτικές αρχές υπολογίζουν ότι οι αρνητικές υπεραξίες, στα τέλη του 2022, έφθαναν στα 620 δισ. δολ.
Σε κανονικές συνθήκες, αυτές οι αρνητικές υπεραξίες δεν αποτελούν σοβαρό πρόβλημα για τις τράπεζες. Όσο δεν είναι υποχρεωμένες να ρευστοποιήσουν τα ομόλογα για να αντλήσουν ρευστότητα, οι ζημιές παραμένουν αφανείς, καθώς μεγάλο μέρος των ομολόγων διακρατούνται εκτός χαρτοφυλακίου συναλλαγών και λογιστικά η αξία τους δεν επηρεάζεται από τις τιμές στην αγορά. Αυτό που ψάχνουν τώρα, όσοι θέλουν να ανοίξουν θέσεις short εναντίον συγκεκριμένων τραπεζικών μετοχών είναι αν υπάρχουν και άλλες τράπεζες, στις ΗΠΑ και την Ευρώπη, που μπορεί να έχουν πρόβλημα χρηματοδότησης λόγω εκροής καταθέσεων και να υποχρεωθούν, όπως η SVB, να ρευστοποιήσουν ομόλογα, κάτι που θα αποκρυστάλλωνε τις ζημιές.
Αναλυτές εκτιμούν ότι, ενώ μπορεί να υπάρχουν μικρές ή μεσαίες τράπεζες, κυρίως στις ΗΠΑ, που θα βρεθούν σε δύσκολη θέση, ο συστημικός κίνδυνος είναι, στην πραγματικότητα, πολύ μικρός, αφού οι συστημικά σημαντικές τράπεζες εποπτεύονται πλέον πολύ αυστηρά μετά την κρίση του 2008 και έχουν ισολογισμούς επαρκώς «θωρακισμένους», χωρίς να αντιμετωπίζουν προβλήματα χρηματοδότησης. Δεν είναι τυχαίο, άλλωστε, ότι στη χθεσινή συνεδρίαση της Wall, μέσα στο... μακελειό υποχώρησης των τραπεζικών μετοχών, η μετοχή που ήταν δεύτερη σε κέρδη, με άνοδο 2,5%, ήταν αυτή της JP Morgan Chase, της μεγαλύτερης αμερικανικής τράπεζας. Η αγορά προεξοφλεί ότι ίσως υπάρξει ένας γύρος αναδιάρθρωσης του τραπεζικού συστήματος, με κλεισίματα μικρότερων τραπεζών, που όμως δεν θα το επηρεάσει συνολικά, ενώ οι μεγαλύτερες τράπεζες θα βγουν στο τέλος κερδισμένες.
Η νέα αναταραχή στο χρηματοπιστωτικό σύστημα, όμως, μπορεί να φέρει και μια θετική εξέλιξη για τις αγορές. Όπως εκτιμούν οι περισσότεροι αναλυτές, αυτοί οι κραδασμοί περιορίζουν τα περιθώρια που έχει η Fed για να σφίξει και άλλο τη νομισματική πολιτική. Έτσι, γίνεται πιο πιθανό να μην αυξηθεί κατά μισή μονάδα το βασικό επιτόκιο στην επόμενη συνεδρίαση, αλλά να αποφασισθεί μια αύξηση σε μικρότερη δόση (0,25%), ενώ για τη συνέχεια εκτιμάται ότι θα περιορισθεί η διάθεση των κεντρικών τραπεζιτών για αύξηση του καταληκτικού επιτοκίου σε αυτόν τον κύκλο πάνω από τα όρια που περιμένουν οι αγορές. Επιπλέον, η Fed είναι πιθανό, όπως έχει κάνει και στο παρελθόν, να παρέμβει με μέτρα στήριξης της αγοράς με παροχή ρευστότητας, αν διαπιστώσει ότι υπάρχουν ευρύτερες αναταράξεις.
Σε κάθε περίπτωση, η επόμενη εβδομάδα δεν θα είναι εύκολη για τα χρηματιστήρια, αφού οι αναλυτές εκτιμούν ότι οι επιθέσεις σε τραπεζικές μετοχές θα συνεχισθούν και οποιαδήποτε δυσάρεστη αποκάλυψη για την οικονομική κατάσταση μιας τράπεζας θα επιβαρύνει περαιτέρω το κλίμα. «Θα μπορούσε να υπάρξει λουτρό αίματος την επόμενη εβδομάδα καθώς οι short sellers είναι εκεί έξω και πρόκειται να επιτεθούν σε οποιαδήποτε τράπεζα, ειδικά στις μικρότερες», δήλωσε στο Reuters ο Κρίστοφερ Γουόλεν, πρόεδρος της Whalen Global Advisors.
Η υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ, Τζάνετ Γέλεν συναντήθηκε με τις τραπεζικές ρυθμιστικές αρχές χθες και εξέφρασε «πλήρη εμπιστοσύνη» στις ικανότητές τους να ανταποκριθούν στην κατάσταση, όπως ανακοίνωσε το υπουργείο Οικονομικών. Ο Λευκός Οίκος δήλωσε ότι έχει εμπιστοσύνη στις αμερικανικές χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές, όταν ρωτήθηκε για την κατάρρευση της SVB. Σε κάθε περίπτωση, το πρόβλημα που έχουν να αντιμετωπίσουν οι εποπτικές αρχές δεν έχει την παραμικρή σχέση, τουλάχιστον ποσοτικά, με την κατάρρευση της Lehhman, η οποία είχε ενεργητικό άνω των 600 δισ. δολ. και ένα τεράστιο δίχτυ συναλλαγών με ολόκληρο το σύστημα τραπεζών και αγορών.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
