Νέοι μπελάδες για τους κολοσσούς της τεχνολογίας, καθώς μετά την Google, το Facebook και την Apple που είχαν μπει στο στόχαστρο, σειρά παίρνει η Amazon που κατηγορείται από 16 ενώσεις καταναλωτών σε Ευρώπη και ΗΠΑ για αθέμιτες εμπορικές πρακτικές. Οι ενώσεις, μεταξύ των οποίων και η ελληνική ΕΚΠΟΙΖΩ, κατηγορούν την Amazon πως κάνει δύσκολη για τους χρήστες τη διαδικασία διακοπής της συνδρομής Amazon Prime.
Όπως αναφέρει έρευνα του Νορβηγικού Συμβουλίου Καταναλωτών, η Amazon επινοεί εμπόδια στους καταναλωτές/χρήστες που επιθυμούν να διαγραφούν από τη δημοφιλή συνδρομητική υπηρεσία Amazon Prime. Το θέμα έχει τεθεί και στην Ομοσπονδιακή Επιτροπή Εμπορίου των ΗΠΑ, με τις καταναλωτικές οργανώσεις να σφίγγουν για ακόμη μια φορά τον κλοιό των ελεγκτικών Αρχών γύρω από τους κολοσσούς της τεχνολογίας.
Από την πλευρά της η Amazon αρνείται τις κατηγορίες πως η διαδικασία τερματισμού της συνδρομής δημιουργεί δυσκολίες στους χρήστες. Σε ανακοίνωση της σημειώνει πως «κάνουμε εύκολο για τους πελάτες μας να φύγουν όποτε το επιθυμήσουν», τονίζοντας πως οι πελάτες μπορούν να ακυρώσουν ή να εγγραφούν σε μια υπηρεσία το ίδιο εύκολα είτε μέσω του διαδικτύου ή μέσω ενός τηλεφωνήματος.
Αναφέρει πως η διαδικασία για να ακυρώσουν οι χρήστες την συνδρομή Amazon Prime είναι «διαφανής και εύκολη» και πως οι πληροφορίες που δίνονται κατά τη διαδικασία τερματισμού «δίνουν μια πλήρη εικόνα των δικαιωμάτων και υπηρεσιών που δεν θα έχουν πλέον τα μέλη». Η Amazon υπογραμμίζει, επίσης, πως «η εμπιστοσύνη των πελατών είναι βασικός πυρήνας για όλα τα προϊόντα και τις υπηρεσίες μας και διαφωνούμε με την κατηγορία πως η διαδικασία τερματισμού που έχουμε δημιουργεί αβεβαιότητα».
Περίπλοκες πληροφορίες και διαδικασίες
Η Amazon, σύμφωνα με την αμερικανική ένωση καταναλωτών Public Citizen, δημιουργεί σύγχυση στους χρήστες καθώς «για να τερματίσουν μια συνδρομή Amazon Prime, οι καταναλωτές πρέπει να προχωρήσουν μέσα από αρκετές σελίδες και σχεδόν σε κάθε σελίδα περιέχονται πολλαπλά λινκ που δημιουργούν σύγχυση σχετικά με την ακύρωση, ενώ κάθε κλικ που κάνει ο καταναλωτής τον ωθεί πίσω στην διατήρηση της συνδρομής μέσω της παράλειψης και παρανόησης των πληροφοριών σχετικά με τον τερματισμό μιας συνδρομής».
Σύμφωνα με ανακοίνωση της ΕΚΠΟΙΖΩ «η Amazon νοθεύει την ελευθερία επιλογής των καταναλωτών μέσω αθέμιτων εμπορικών πρακτικών, δηλαδή πρακτικών που είναι αντίθετες προς τις απαιτήσεις της επαγγελματικής ευσυνειδησίας των παρόχων υπηρεσιών και στρεβλώνουν ουσιωδώς την οικονομική συμπεριφορά των καταναλωτών στα πλαίσια της εμπορικής συναλλαγής».
«Πρέπει να είναι το ίδιο εύκολο να διακόψουν οι πελάτες τη συνδρομή τους κατά τον ίδιο εύκολο και γρήγορο τρόπο με την εγγραφή τους στην υπηρεσία. Η Amazon θα πρέπει να διευκολύνει τους πελάτης της, ως προς την εμπειρία της βέλτιστης χρήσης, αντί να τους παρακωλύει με δόλιο και μη σύννομο τρόπο και να τους παραπλανά να παραμένουν σε υπηρεσίες επί πληρωμή που δεν χρειάζονται ή δεν θέλουν. Κατά την άποψή μας, αυτή η πρακτική όχι μόνο προδίδει τις προσδοκίες και την εμπιστοσύνη των καταναλωτών, αλλά παραβιάζει και την Ευρωπαϊκή νομοθεσία», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Διευθυντής Ψηφιακής Πολιτικής στο Νορβηγικό Συμβούλιο Καταναλωτών, Finn Lützow-Holm Myrstad.
Οι εκπρόσωποι των καταναλωτικών οργανώσεων αναφέρουν πως η τεχνική που χρησιμοποιείται από την Amazon αποτελεί αντιπροσωπευτικό παράδειγμα της εργαλειοποίησης των «dark patterns» (σκοτεινά πρότυπα) που χρησιμοποιούνται σε ιστότοπους και εφαρμογές, ενθαρρύνοντας τους πολίτες να κάνουν πράγματα που δεν θα έκαναν αλλιώς.
Τι είναι τα dark patterns
Τα «σκοτεινά πρότυπα»/«dark patterns» ή οι αθέμιτες πρακτικές σχεδιασμού, είναι χαρακτηριστικά ως προς τον σχεδιασμό διασυνδέσεων χρήστη, τα οποία ωθούν ή πιέζουν τους χρήστες να κάνουν επιλογές που είναι επωφελείς ως προς τον πάροχο υπηρεσιών και όχι προς το συμφέρον τους. Χαρακτηριστικά μπορεί να συμπεριλαμβάνουν πρακτικές όπως να κάνουν τον καταναλωτή να πιστέψει ότι ορισμένες επιλογές είναι ευκολότερες να τις επιλέξεις από άλλες. Επίσης μπορούν να παραπλανούν τους καταναλωτές να δώσουν τη συγκατάθεσή τους ως προς την επεξεργασία των προσωπικών τους δεδομένων από τις εταιρείες.
Οι 16 οργανώσεις καταναλωτών στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ που έχουν αναλάβει δράση εναντίον της Amazon θα ζητήσουν από τις αντίστοιχες εθνικές Αρχές Καταναλωτή να διερευνήσουν τη χρήση «dark patterns» στις χώρες τους. Το 2018 είχαν προχωρήσει σε καταγγελία για την χρήση των «dark patterns» από τη Google. Η έρευνα που έχει αναλάβει η Ιρλανδική Αρχή Προσωπικών Δεδομένων ως επικεφαλής εποπτική αρχή και την οποία συνεχίζει, αποκάλυψε τον τρόπο με τον οποίο η Google προβαίνει σε δόλιους χειρισμούς ως προς τους χρήστες της, ώστε να ενεργοποιήσουν τη συνεχή παρακολούθηση τοποθεσίας.
«Οι Αρχές Προστασίας των Καταναλωτών μπορούν να δημιουργήσουν ένα σημαντικό δεδικασμένο με την έκδοση απόφασης κατά της Amazon. Μια απόφαση υπέρ της καταγγελίας των Οργανώσεων Καταναλωτών θα σήμαινε ότι η χρήση «σκοτεινών προτύπων» δεν είναι σύμφωνη με την Ευρωπαϊκή νομοθεσία και θα κατοχύρωνε περαιτέρω τα δικαιώματα των καταναλωτών», δήλωσε ο Διευθυντής Ψηφιακής Πολιτικής στο Νορβηγικό Συμβούλιο Καταναλωτών Finn Lützow-Holm Myrstad.