«Φρένο» στην ενεργειακή φτώχεια επιχειρεί να βάλει το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ΥΠΕΝ), βάζοντας μπροστά τον πλήρη επανασχεδιασμό του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου (ΚΟΤ) ρεύματος. Έτσι, με σχετική απόφαση απευθύνει πρόσκληση για εκ νέου μελέτη όλων των παραμέτρων, μεταξύ των οποίων, τα κριτήρια ένταξης και το όρια κατανάλωσης, η οποία θα πρέπει να παραδοθεί εντός πέντε μηνών.
Θυμίζουμε ότι σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΡΑΑΕΥ για το 2024, οι ληξιπρόθεσμες οφειλές καταναλωτών προς τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας άγγιξαν συνολικά τα 1,74 δισ. ευρώ για υφιστάμενους πελάτες και επιπλέον 1,65 δισ. ευρώ για πελάτες που έχουν αλλάξει πάροχο, δηλαδή, άθροισμα σχεδόν 3,4 δισ. ευρώ.
Την ίδια στιγμή, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει και η αναλογία των ληξιπρόθεσμων οφειλών ανά MWh καταναλωθείσας ενέργειας, που αποτυπώνει ουσιαστικά την οικονομική «τρύπα» που αφήνει κάθε MWh απλήρωτης ενέργειας. Αξίζει να σημειωθεί ότι για τους οικιακούς (χωρίς ΚΟΤ) ήταν στα 46,77 ευρώ/MWh για πρώην πελάτες και 16,04 ευρώ/MWh για υφιστάμενους.
Στο επίκεντρο τα ευάλωτα νοικοκυριά
Το ΚΟΤ προσφέρεται από όλους τους προμηθευτές ηλεκτρικής ενέργειας αποκλειστικά για την κύρια κατοικία των δικαιούχων.
Ωστόσο, όπως αναγνωρίζει το υπουργείο, από το 2018 που έγινε η τελευταία αναθεώρηση του ΚΟΤ ως προς τα κριτήρια ένταξης των δικαιούχων, τα όρια κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, και τις παρεχόμενες εκπτώσεις, έχουν επέλθει σημαντικές αλλαγές στην ελληνική οικονομία και κοινωνία, αλλά και στο διεθνές περιβάλλον με τη μεσολάβηση της υγειονομικής και ενεργειακής κρίσης.
Η νέα προσέγγιση φιλοδοξεί να δημιουργήσει ένα σύστημα που θα αντανακλά καλύτερα τις σημερινές ανάγκες της κοινωνίας, δηλαδή ποια νοικοκυριά είναι πραγματικά ευάλωτα, πόσο ρεύμα καταναλώνουν, και ποιο επίπεδο στήριξης χρειάζονται για να διασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες διαβίωσης.
Ο ανασχεδιασμός του ΚΟΤ εντάσσεται στο ευρύτερο Σχέδιο Δράσης για την Αντιμετώπιση της Ενεργειακής Ένδειας (ΣΔΕΕ), το οποίο αναπτύσσεται σε τρεις κύριους άξονες για την αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας.
Πρώτον, μέτρα πολιτικής που στοχεύουν στην προστασία των πληττόμενων καταναλωτών από το φαινόμενο της ενεργειακής φτώχειας τόσο σε ακραίες και έκτακτες συνθήκες ενεργειακής φτώχειας, όσο και μέσω κανονιστικών και ρυθμιστικών μέτρων.
Δεύτερον, μέτρα πολιτικής που αποσκοπούν στη μακροπρόθεσμη καταπολέμηση του φαινομένου της ενεργειακής φτώχειας μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και της προώθησης της χρήσης ΑΠΕ σε κτίρια κατοικίας πληττόμενων νοικοκυριών. Και τρίτον, δράσεις ενημέρωσης και εκπαίδευσης στα νοικοκυριά.
Τα τέσσερα βήματα για το νέο σχεδιασμό
Στο πλαίσιο του ανασχεδιασμού του Κοινωνικού Οικιακού Τιμολογίου, το Υπουργείο συστήνει την ακόλουθη μεθοδολογική προσέγγιση, που βασίζεται στην ανάλυση πραγματικών δεδομένων και στη διαμόρφωση κριτηρίων που ανταποκρίνονται στις σημερινές συνθήκες.
- Επικαιροποίηση των οικονομικών κριτηρίων (2018-2023):
Στόχος του βήματος αυτού είναι η επικαιροποίηση των εισοδηματικών και περιουσιακών κριτηρίων που χρησιμοποιούνται για τον εντοπισμό των ευάλωτων νοικοκυριών τα οποία δικαιούνται να ενταχθούν στο ΚΟΤ.
Αρχικά, θα εξεταστούν αναλυτικά τα οικονομικά, εισοδηματικά και περιουσιακά στοιχεία των νοικοκυριών για την περίοδο 2018-2023, αξιοποιώντας κυρίως τα δεδομένα της ΕΛΣΤΑΤ.
Με την ανάλυση αυτή θα υπάρξει μια αρχική εικόνα για το πως έχουν εξελιχθεί την περίοδο 2018-2023 τα εισοδήματα των νοικοκυριών, οι δαπάνες για ηλεκτρική ενέργεια, οι δαπάνες στέγασης και οι λοιπές καταναλωτικές δαπάνες, δίνοντας μια προκαταρκτική εικόνα για τα επίπεδα προσαρμογής που θα πρέπει να γίνουν σε βασικά κριτήρια του ΚΟΤ (π.χ. εισόδημα, αξία ακίνητης περιουσίας).
Η ανωτέρω ανάλυση ενδέχεται να συμπληρωθεί με μια αναλυτική επεξεργασία των οικονομικών δεδομένων των νοικοκυριών που θα αφορά στο εισόδημα, την αξία της ακίνητης περιουσίας, καθώς και άλλα στοιχεία πολυτελούς διαβίωσης για το πιο πρόσφατο φορολογικό έτος, εφόσον αυτά παρασχεθούν από την ΑΑΔΕ ή άλλο αρμόδιο φορέα.
- Χαρτογράφηση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας:
Παράλληλα, θα πραγματοποιηθεί λεπτομερής ανάλυση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας σε ετήσια βάση για διαφορετικούς τύπους νοικοκυριών κυρίως με βάση τα δεδομένα της ΕΟΠ και δευτερευόντως με στοιχεία της ΔΕΔΔΗΕ με στόχο τον εντοπισμό των παραγόντων που επηρεάζουν ουσιαστικά το ενεργειακό προφίλ των νοικοκυριών.
Η κατανάλωση θα εξεταστεί ανά περιφέρεια, μέγεθος και σύνθεση νοικοκυριού, παλαιότητα κατοικίας και σύστημα θέρμανσης, ώστε να προκύψουν ρεαλιστικά επίπεδα ετήσιας και μηνιαίας κατανάλωσης.
Με βάση αυτά τα δεδομένα αναμένεται να διαμορφωθεί το προφίλ κατανάλωσης που αντανακλούν τις πραγματικές ενεργειακές ανάγκες κάθε κατηγορίας νοικοκυριών, επιτρέποντας στο νέο ΚΟΤ να παρέχει πιο στοχευμένη και δίκαιη ενίσχυση.
- Οριστικοποίηση σχεδιαστικών παραμέτρων και υπολογισμός κόστους
Η συνέχεια της διαδικασίας αφορά τον προσδιορισμό των τελικών σχεδιαστικών παραμέτρων του νέου σχήματος. Σε αυτό το στάδιο καθορίζονται τα εισοδηματικά όρια, τα ανώτατα επιλέξιμα επίπεδα μηνιαίας κατανάλωσης ρεύματος, ο τρόπος χρέωσης εντός αυτών των ορίων, καθώς και οι τυχόν περιορισμοί που σχετίζονται με την ακίνητη περιουσία.
Παράλληλα, εκτιμάται το συνολικό κόστος για την πολιτεία και ο αριθμός των νοικοκυριών που θα καλύπτονται από το νέο πλαίσιο, δημιουργώντας μια πλήρη εικόνα για τον δημοσιονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο της μεταρρύθμισης.
- Οριστικοποίηση σχεδιαστικών παραμέτρων και υπολογισμός κόστους:
Στο τελευταίο βήμα, διαμορφώνονται οι διαδικασίες για την ομαλή και αυτοματοποιημένη εφαρμογή του αναθεωρημένου ΚΟΤ.
Η υλοποίηση στοχεύει στον περιορισμό της γραφειοκρατίας μέσω της αξιοποίησης υφιστάμενων ψηφιακών πλατφορμών και της διαλειτουργικότητας μεταξύ των εμπλεκόμενων φορέων.