Ισορροπία ανάμεσα σε μια σαφή απειλή κυρώσεων στην Τουρκία, αν συνεχίσει τις μονομερείς και παράνομες ενέργειες στην Αν. Μεσόγειο, αλλά και σε μια προσπάθεια εποικοδομητικής συνεργασίας με την Άγκυρα, επιχειρούν να τηρήσουν οι ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως φαίνεται από τις ανακοινώσεις που έκαναν ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ, και η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, αμέσως μετά το τέλος της δραματικής Συνόδου Κορυφής, που ολοκληρώθηκε πριν τις 2.00 π.μ.
Την ευκαιρία να γίνει πολιτικός διάλογος θέλει να δώσει η ΕΕ, τόνισε ο Σαρλ Μισέλ αμέσως μετά την ολοκλήρωση της πρώτης ημέρας της Συνόδου Κορυφής, στην οποία επιτεύχθηκε συμφωνία για τα ζητήματα της Τουρκίας και της Λευκορωσίας, ενώ εκφράστηκε η στήριξη της Ε.Ε. στην Ελλάδα και στην Κύπρο.
Ο Σαρλ Μισέλ, κάνοντας λόγο για «διπλή προσέγγιση», κάλεσε την Τουρκία να βάλει τέλος στις μονομερείς ενέργειές της, σημείωσε ότι υπάρχουν τα εργαλεία που θα χρησιμοποιηθούν αν χρειασθεί και σημείωσε ότι οι δύο επόμενες εβδομάδες θα είναι σημαντικές για τη σχέση της Ε.Ε. με την Άγκυρα, ενώ το θέμα θα εξεταστεί εκ νέου στη Σύνοδο Κορυφής του Δεκεμβρίου.
Την αλληλεγγύη της ΕΕ στην Ελλάδα και στην Κύπρο τόνισε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν. «Περιμένουμε από την Τουρκία να απέχει από μονομερείς ενέργειες», υπογράμμισε η φον Ντερ Λάιεν. Και πρόσθεσε ότι «υπάρχει εργαλειοθήκη η οποία μπορεί να χρησιμοποιηθεί αμέσως». Ταυτόχρονα, επισήμανε όμως ότι «η Τουρκία μπορεί να κερδίσει από την ισχυρή συνεργασία με την Ε.Ε.», τόσο μέσα από τον εκσυγχρονισμό της συμφωνίας για την τελωνειακή σύνδεση, όσο και μέσα από τη συμφωνία του 2016 για το μεταναστευτικό.
Η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε ότι κανείς δεν μπορεί να βάλει σφήνα ανάμεσα στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επισήμανε ότι είναι καλό που άρχισε ένας διάλογος με την Ελλάδα, αλλά τόνισε ότι η Τουρκία δεν έχει κάνει ανάλογες χειρονομίες προς την Κύπρο. Η Ευρώπη επιθυμεί διάλογο με βάση το διεθνές δίκαιο και μια θετική και εποικοδομητική σχέση είναι προς το συμφέρον της Τουρκίας, τόνισε η πρόεδρος της Κομισιόν, καλώντας ταυτόχρονα την Άγκυρα να απέχει από προκλήσεις και μονομερείς ενέργειες.
Σε ό,τι αφορά τις κυρώσεις, ο Σ. Μισέλ τόνισε ότι «είμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε όλα τα εργαλεία», ενώ η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έκανε και τη μοναδική αναφορά στην επίμαχη λέξη «κυρώσεις», λέγοντας ότι «η επιλογή των κυρώσεων υπάρχει», αλλά έσπευσε να προσθέσει ότι υπάρχει και η επιλογή του εκσυχρονισμού της τελωνειακής συμφωνίας και της βελτίωσης της συμφωνίας για το μεταναστευτικό.
Αξίζει, να σημειωθεί ότι ο Σ. Μισέλ τόνισε την ανάγκη να επαναληφθούν οι συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού. Σε ερώτηση δημοσιογράφου για το αν έχει συμφωνηθεί από τους ηγέτες αν θα επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία, σε περίπτωση που δεν σταματήσει τις συνεχιζόμενες γεωτρήσεις σε περιοχές της κυπριακής ΑΟΖ, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, εμφανώς αμήχανος, απέφυγε να απαντήσει.
Το κείμενο των συμπερασμάτων
Σημειώνεται ότι για το κείμενο των συμπερασμάτων σχετικά με την Τουρκία δόθηκε πολύωρη διπλωματική «μάχη». Το Politico μετέδωσε νωρίτερα ότι οι ηγέτες συζήτησαν στη βάση ενός νέου προσχεδίου συμπερασμάτων, βελτιωμένου πρωτίστως για την Κύπρο, ώστε να σταματήσει να μπλοκάρει τις κυρώσεις για τη Λευκορωσία.
Σύμφωνα με το Politico, μετά την απόρριψη από Ελλάδα και Κύπρο του αρχικού, «χλιαρού» προσχεδίου συμπερασμάτων, τέθηκε στο τραπέζι των συζητήσεων ένα νέο προσχέδιο, που είναι αρκετά πιο «σκληρό» για την Άγκυρα, ειδικά όσον αφορά την Κύπρο. Χωρίς να διαλαμβάνονται οι επίμαχες λέξεις «κυρώσεις» ή «περιοριστικά μέτρα», υπάρχει ωστόσο μια αναφορά στα δύο άρθρα της Ευρωπαϊκής Συνθήκης, στη βάση των οποίων επιβάλλονται κυρώσεις από την Ε.Ε.
Ειδικότερα, το προσχέδιο αναφέρει ότι οι ηγέτες της Ε.Ε. καλούν την Τουρκία να εμπλακεί σε διάλογο με την Κύπρο με σκοπό τη διευθέτηση όλων των διαφορών που αφορούν θέματα θαλασσίων ζωνών και σημειώνεται ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «παραμένει πλήρως δεσμευμένο σε μια συνολική διευθέτηση του Κυπριακού προβλήματος».
Ακολούθως στο κείμενο τονίζεται ότι αν υπάρξουν νέες μονομερείς ενέργειες της Τουρκίας κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου, η Ε.Ε. θα χρησιμοποιήσει όλα τα εργαλεία και τις επιλογές που διαθέτει, περιλαμβανομένων όσων προβλέπονται από τα άρθρα 29 και 215 των Συνθηκών, προκειμένου να υπερασπισθεί τα συμφέροντά της και τα συμφέροντα των κρατών μελών.
Επίσης, από το κείμενο έχει απαλειφθεί προηγούμενα αναφορά στο διαμοιρασμό των εσόδων από υδρογονάνθρακες ανάμεσα στις δύο κοινότητες της Κύπρου, κάτι που αποτελεί σημαντικό αίτημα της Τουρκίας, όπως σημειώνει το Politico.
Τέλος, το προσχέδιο αναφέρει ότι το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις και θα λάβει νέες αποφάσεις, ανάλογα με την πορεία των γεγονότων, το αργότερο ως τη Σύνοδο του Δεκεμβρίου.