Οι συναλλαγές με επιταγές ήταν ένα από τα μεγαλύτερα «θύματα» της πανδημίας, καθώς η αξία επιταγών που έφθασαν στις τράπεζες για να πληρωθούν μειώθηκε δραματικά, σε ποσοστό που ξεπερνά το 50% ή κατά 12,7 δισ. ευρώ. Η κυβέρνηση έδωσε αλλεπάλληλες παρατάσεις στις προθεσμίες λήξης, εμφάνισης και πληρωμής των επιταγών για να διευκολύνει τις επιχειρήσεις εν μέσω της κρίσης, αλλά πλέον η ώρα της αλήθειας πλησιάζει.
Εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, όπως οι πρόεδροι των Επιμελητηρίων Αθήνας και Πειραιά, Κ. Μίχαλος και Β. Κορκίδης, περιγράφουν σε δραματικούς τόνους το πρόβλημα με τις επιταγές, κυρίως από μικρομεσαίες επιχειρήσεις, που θα μπορούσαν να «σκάσουν» το φθινόπωρο, εκτιμώντας ότι η συνολική αξία των επιταγών που βρίσκονται σε καθεστώς παράτασης προθεσμίας ξεπερνά τα 4 δισ. ευρώ. Έχουν ζητήσει από την κυβέρνηση να παρέμβει, δημιουργώντας έναν εγγυοδοτικό μηχανισμό που θα λειτουργεί ως εξής: οι τράπεζες θα προεξοφλούν επιταγές κατά 80% και θα καλύπτονται με κρατική εγγύηση έναντι πιθανών απωλειών.
Επίσημη απάντηση σε αυτά τα αιτήματα από τα στελέχη του οικονομικού επιτελείου δεν έχει δοθεί, όμως είναι σαφές ότι η λύση που προτείνεται από τους εκπροσώπους του επιχειρηματικού κόσμου έχει υψηλό βαθμό δυσκολίας, αν δεν είναι πρακτικά αδύνατο να εφαρμοσθεί:
- Η δημιουργία εγγυοδοτικού μηχανισμού και μάλιστα για ποσά που ενδεχομένως να είναι πολύ υψηλά προσκρούει στους δημοσιονομικούς περιορισμούς που επιβάλλει η ενισχυμένη επιτήρηση της χώρας από τους ευρωπαϊκούς Θεσμούς, οι οποίοι δύσκολα θα συμφωνούσαν με ένα μέτρο που θα αύξανε τους δημοσιονομικούς κίνδυνους, όταν το ζητούμενο αυτής της περιόδου είναι η επιστροφή στη δημοσιονομική σταθερότητα.
- Επιπλέον, πολύ δύσκολα θα περνούσε μια τέτοια πρόταση από την αξιολόγηση της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού της Κομισιόν, η οποία θα αναλάμβανε να ελέγξει το θέμα από τη σκοπιά των κρατικών ενισχύσεων, καθώς δεν υπάρχει προηγούμενο στην Ευρώπη άλλου τέτοιου προγράμματος -όπως, βεβαίως, άγνωστη είναι στην Ευρώπη και η έννοια της μεταχρονολογημένης επιταγής.
Με αυτά τα δεδομένα, θα πρέπει να αποκλείεται μια κρατική παρέμβαση για να δημιουργηθεί «μαξιλάρι», ώστε να προστατευθούν οι κομιστές επιταγών που θα αποδεικνύεται ότι είναι ακάλυπτες, όπως ζητούν οι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου. Πολύ δύσκολα, επίσης, θα δινόταν μια ακόμη παράταση στις προθεσμίες των επιταγών, καθώς πρόκειται για ένα ακραίο μέτρο παρέμβασης στη λειτουργία της οικονομίας, το οποίο ήταν δικαιολογημένο μόνο για μια περίοδο ακραίων συνθηκών περιορισμού της οικονομικής δραστηριότητας για την ανάσχεση της πανδημίας.
Η χαρτογράφηση του προβλήματος
Βέβαιο είναι ότι επιταγές μεγάλης αξίας κυκλοφορούν στην αγορά χωρίς να φθάνουν στις τράπεζες για να πληρωθούν, όπως μπορεί κανείς να συμπεράνει από τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, τα οποία δείχνουν απότομη μείωση των επιταγών που επεξεργάσθηκε το Γραφείο Συμψηφισμού Αθηνών.
Ειδικότερα, όπως αναφέρει η ΤτΕ στην τελευταία έκθεση για τη Χρηματοπιστωτική Σταθερότητα,
- Κατά τη διάρκεια του 2020 το Γραφείο Συμψηφισμού Αθηνών (ΓΣΑ) επεξεργάσθηκε 95 χιλ. λιγότερες επιταγές σε φυσική μορφή (-31,06%) σε σχέση με τον αριθμό των επιταγών που παρουσιάσθηκαν για συμψηφισμό το 2019.
- Ο ημερήσιος μέσος όρος του αριθμού των επιταγών που συμψηφίσθηκαν ανήλθε σε 813 (-31,62%), από 1.189 το 2019.
- Αντίστοιχα, η αξία των συμψηφισμένων επιταγών μειώθηκε κατά 12,7 δισεκ. ευρώ (-51,25%), με τον ημερήσιο μέσο όρο της αξίας των επιταγών που συμψηφίθτηκαν να μειώνεται σε 46,67 εκατ. ευρώ (-51,63%), συγκριτικά με το προηγούμενο έτος.
Κίνηση επιταγών Γραφείου Συμψηφισμού Αθηνών
Από τα 12,7 δισ. ευρώ της μείωσης αξίας των επιταγών που συμψηφίσθηκαν, σε σχέση με το 2019, βέβαιο είναι ότι ένα σημαντικό μέρος σχετίζεται με την απαξίωση των επιταγών ως συναλλακτικού μέσου, που παρατηρείται εδώ και αρκετά χρόνια. Βέβαιο είναι, επίσης, ότι αρκετά δισεκατομμύρια επιταγών, ίσως και περισσότερα από τα 4-5 δισ. ευρώ που εκτιμούν οι εκπρόσωποι του επιχειρηματικού κόσμου, κρατήθηκαν μακριά από τις τράπεζες και δεν έγινε συμψηφισμός.
Θα σφραγισθούν χιλιάδες επιταγές;
Το μεγάλο ερώτημα είναι πλέον αν αυτές οι επιταγές μπορούν να πληρωθούν έγκαιρα για να μην σφραγισθούν μετά το τέλος του Οκτωβρίου. Ο Κ. Μίχαλος προεξοφλεί ότι θα υπάρξει πολύ σοβαρό πρόβλημα και προβλέπει «ντόμινο λουκέτων», ενώ ο Β. Κορκίδης κάνει λόγο για «ωρολογιακή βόμβα».
Αναλυτές εκτιμούν, όμως, ότι τέτοιες προβλέψεις έχουν στοιχεία υπερβολής. Όπως σημειώνουν, η σημερινή κατάσταση, όσον αφορά τη ρευστότητα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων που θα κληθούν να πληρώσουν σε τρεις μήνες τις επιταγές είναι σαφώς βελτιωμένη σε σχέση με τα αρχικά στάδια της κρίσης και πιθανότατα θα βελτιωθεί περισσότερο, στον βαθμό που θα προχωρήσει ομαλά η τουριστική σεζόν και συνεχισθεί η ανάκαμψη του λιανεμπορίου.
Έχοντας λάβει μεγάλες ενέσεις ρευστότητας από τον κρατικό προϋπολογισμό, κυρίως μέσω της Επιστρεπτέας Προκαταβολής αλλά και από πολλά ακόμη προγράμματα στήριξης, οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις της χώρας έχουν βελτιώσει αρκετά την οικονομική τους θέση, κάτι που καταγράφηκε και στην τελευταία σχετική έρευνα της Εθνικής Τράπεζας.
Όπως σημειώνει η Εθνική, μόνο μία στις πέντε και όχι μία στις τρεις ΜμΕ δηλώνουν ότι ακολουθούν στρατηγική επιβίωσης, ενώ δεν έχει αυξηθεί το ποσοστό των επιχειρήσεων με έντονα προβλήματα ρευστότητας. Ειδικότερα,
- Στην προ-πανδημίας τάση δείχνει να επιστρέφει σταδιακά το ποσοστό των επιχειρήσεων που ακολουθεί στρατηγικές επιβίωσης, καθώς μειώθηκε από 34% το προηγούμενο εξάμηνο σε 20%.
- Επιπλέον, το ποσοστό επιχειρήσεων με έντονα προβλήματα ρευστότητας παρέμεινε σχετικά σταθερό για τρίτο συνεχόμενο εξάμηνο (14,6% από 15% το προηγούμενο εξάμηνο), με την απόκλιση των μεγεθών από την κοινή τους τάση κατά τα δύο προηγούμενα εξάμηνα, να επιβεβαιώνει την επιτυχή στήριξη της ρευστότητας των επιχειρήσεων κατά την περίοδο των lockdown.
- Κάπως εντονότερα του μέσου όρου προβλήματα ρευστότητας δείχνουν να αντιμετωπίζουν οι πολύ μικρές επιχειρήσεις (23% του τομέα), παραμένοντας ωστόσο σε καλύτερη κατάσταση σε σχέση με το 2018.
Μια άλλη, σαφής ένδειξη ότι τα προβλήματα ρευστότητας των μικρομεσαίων επιχειρήσεων έχουν περιορισθεί δίνει, όπως αναφέρουν τραπεζικά στελέχη, η πολύ υποτονική εκδήλωση ενδιαφέροντος για το πρόγραμμα εγγυημένων δανείων για ΜμΕ που «τρέχει» η Αναπτυξιακή Τράπεζα σε συνεργασία με τις εμπορικές τράπεζες. Ουσιαστικά, με τα έως τώρα δεδομένα, τα εκατοντάδες εκατομμύρια δανείων που μπορούν να δοθούν από αυτό το πρόγραμμα μένουν στα αζήτητα, ενώ επιχειρήσεις δηλώνουν στις τράπεζες ότι έχουν καλύψει τις ανάγκες ρευστότητας μέσω άλλων προγραμμάτων, όπως η Επιστρεπτέα Προκαταβολή.
Αν και είναι νωρίς για να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις, πολλοί εκτιμούν ότι το πρόβλημα των ακάλυπτων επιταγών δεν θα προσλάβει τελικά τόσο σοβαρές διαστάσεις, ώστε να προκαλέσει σοβαρούς κραδασμούς στην αγορά. Αρκετές μικρές επιχειρήσεις είναι πιθανό να φθάσουν σε οριακό σημείο για την επιβίωσή τους, όταν θα κληθούν να πληρώσουν τις επιταγές, όμως στις περισσότερες περισσότερες περιπτώσεις θα πρόκειται για επιχειρήσεις με χαρακτηριστικά «ζόμπι», που δεν δικαιολογείται να διασωθούν με κάποια κρατική παρέμβαση, όπως η παροχή εγγυήσεων που συζητείται.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
