Τον κίνδυνο διάψευσης των προσδοκιών για ουσιαστική ανάκαμψη του τουρισμού κατά την φετινή σεζόν με ώθηση από τους εμβολιασμούς και το ευρωπαϊκό πράσινο ψηφιακό πιστοποιητικό επισημαίνει σε ανάλυσή του ο οίκος Moody's, διαπιστώνοντας σοβαρές ατέλειες της ευρωπαϊκής πολιτικής, η οποία εκθέτει σε ενδεχόμενες ισχυρές οικονομικές και δημοσιονομικές πιέσεις τις πλέον εξαρτημένες από τον τουρισμό και ευάλωτες οικονομίες του ευρωπαϊκού Νότου, με πρώτη την ελληνική.
Ειδικότερα, η Moody's επισημαίνει τα προβλήματας του ευρωπαϊκού σχεδίου για την αναζωογόνηση του τουρισμού μετά το καταστροφικό έτος 2020, υπογραμμίζοντας ότι το ευρωπαϊκό πιστοποιητικό εμβολιασμού είναι αμφίβολο αν θα τεθεί σε εφαρμογή έγκαιρα. Ακόμη, όμως, και αν τεθεί σε εφαρμογή τον Ιούνιο, όπως σχεδιάζει η Κομισιόν, πιθανόν να αποδειχθεί αναποτελεσματικό για την επανεκκίνηση του τουρισμού, λόγω των σοβαρών καθυστερήσεων στον εμβολιασμό του ευρωπαϊκού πληθυσμού.
Σύμφωνα με την ανάλυση της Moody's:
- Στις 17 Μαρτίου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση της για το λεγόμενο ψηφιακό πράσινο πιστοποιητικό, στόχος του οποίου είναι να διευκολύνει τη διασυνοριακή κυκλοφορία εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, υπό το πρίσμα της πανδημίας, αλλά το οποίο θα μπορούσε αργότερα να επεκταθεί στις μετακινήσεις από τρίτες χώρες κατά περίπτωση. Οι αρχές ελπίζουν να αναπτύξουν το πρόγραμμα εγκαίρως για την κρίσιμη θερινή περίοδο του Ιουλίου και Αυγούστου.
- Ωστόσο, η ανάπτυξη, η δοκιμή και η κυκλοφορία αυτού του ψηφιακού πιστοποιητικού μέχρι το καλοκαίρι θα είναι πρακτικά δύσκολη. Ανησυχίες σχετικά με προστασία των δεδομένων και τα πρότυπα απορρήτου είναι επίσης πιθανό να παρεμποδίσουν τη συμφωνία των κυβερνήσεων για το σύστημα και να αποδυναμώσουν την αποδοχή του από το κοινό.
- Επιπλέον, ακόμη και αν αναπτυχθεί εγκαίρως για το καλοκαίρι, ο αργός ρυθμός του προγράμματος εμβολιασμού της ΕΕ είναι πιθανό να περιορίσει τα πιθανά οφέλη. Η μέση ηλικία ενός ατόμου που έχει λάβει τουλάχιστον μία δόση εμβολίου στην ΕΕ είναι επί του παρόντος 62,9 έτη, σε σύγκριση με 61,3 στο Ηνωμένο Βασίλειο, 59.3 στις Ηνωμένες Πολιτείες και 45.7 στο Ισραήλ (Α1 σταθερός).
- Αντίθετα, σχεδόν οι μισοί από τους τουρίστες της ΕΕ που ταξιδεύουν στο εξωτερικό είναι ηλικίας 45 ετών και κάτω, ενώ πολλοί ταξιδιώτες πάνω από αυτή την ηλικία είναι πιθανό να συνοδεύονται από νεότερα μέλη οικογένειας, που είναι επιλέξιμα για εμβόλιο, αλλά δεν εμβολιάζονται.
Ηλικίες Ευρωπαίων που κάνουν τουρισμό στο εξωτερικό
- Εκτός εάν εμβολιασθεί πριν τον Ιούνιο ένα σημαντικό ποσοστό του πληθυσμού που είναι πιθανότερο να κάνει ταξίδια αναψυχής στο εξωτερικό, η χρήση των τεστ COVID-19 από μόνη της θα ήταν απίθανο να να αυξήσει σημαντικά τον αριθμό των τουριστών πάνω από τα επίπεδα του 2020. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ως στόχο τον εμβολιασμό τουλάχιστον του 70% του ενήλικου πληθυσμού «μέχρι το καλοκαίρι».
Ασθενέστερη οικονομική ανάκαμψη;
- Η αποτυχία να τεθούν οι προϋποθέσεις για την αναζωογόνηση του διεθνούς τουρισμού στην ΕΕ αυτό το καλοκαίρι θα είχε ως αποτέλεσμα μια ασθενέστερη οικονομική ανάκαμψη για τα κράτη που εξαρτώνται περισσότερο από τον τουρισμό. Πέρυσι, οι ταξιδιωτικοί περιορισμοί και οι ανησυχίες των καταναλωτών σχετικά με θέματα υγείας και ασφάλειας που σχετίζονται με την πανδημία οδήγησαν σε μείωση κατά 57% των διανυκτερεύσεων στην ΕΕ το 2020, με τις διανυκτερεύσεις τουριστών που έκαναν διακοπές εκτός της χώρας τους να μειώνονται κατά 74%.
- Οι συνολικές διανυκτερεύσεις μειώθηκαν κατά περισσότερο από 70% στην Κύπρο, στην Ελλάδα, στη Μάλτα και στην Ισπανία. Αυτές οι τέσσερις χώρες μαζί με την Πορτογαλία, την Κροατία και την Ιταλία κατατάσσονται ανάμεσα στις χώρες που είχαν και τη μεγαλύτερη ύφεση το 2020, με ποσοστά κάμψης της οικονομικής δραστηριότητας που κυμαίνονται μεταξύ 5,1% για την Κύπρο, 7% για τη Μάλτα και 11% για την Ισπανία.
- Αυτό με τη σειρά του θα αύξανε τον κίνδυνο πιο μόνιμων αρνητικών επιπτώσεων στην οικονομική τους ισχύ, καθώς επιχειρήσεις και θέσεις εργασίας στον τουρισμό και τους κλάδους της φιλοξενίας θα είναι όλο και πιο πιθανό να εξαφανισθούν μόνιμα, εκτός εάν οι κυβερνήσεις παράσχουν περαιτέρω οικονομική στήριξη σε αυτόν τον τομέα.
- Περαιτέρω στήριξη θα ασκούσε με τη σειρά της περαιτέρω πίεση στην ήδη εξασθενημένη δημοσιονομική θέση κρατών όπως η Ελλάδα, η Ισπανία, η Ιταλία και η Πορτογαλία, αποδυναμώνοντας ενδεχομένως τη δημοσιονομική τους ισχύ. Αυτό απειλεί να διευρύνει το οικονομικό χάσμα μεταξύ βόρειας και νότιας Ευρώπης.
Οι χώρες του ευρωπαϊκού Νότου είναι πιο ευάλωτες στην κάμψη του τουρισμού
Κλειδί το Ταμείο Ανάκαμψης
- Σε αυτές τις συνθήκες, θα μπορούσε να δοθεί έμφαση στην αποτελεσματικότερη χρήση των κονδυλίων της ΕΕ (πρόγραμμα NextGen EU - Ταμείο Ανάκαμψης). Όμως, η αξιοποίηση των κονδυλίων θα μπορούσε να αποτελέσει θεσμική πρόκληση για ορισμένες χώρες της Νότιας Ευρώπης.
- Ανάλογα με το μέγεθος της οικονομικής ζημίας που θα προκληθεί (σ.σ.: από μια ακόμη χαμένη χρονιά για τον τουρισμό), θα μπορούσαν να αυξηθούν οι πίεσεις για δημοσιονομικές μεταβιβάσεις (από τις πλουσιότερες στις φτωχότερες χώρες της ΕΕ), με αποτέλεσμα να υπάρξει μια νέα δοκιμασία για τη συνοχή της ΕΕ και την ικανότητά της να δώσει μία κοινή απάντηση για τη στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης μετά την πανδημία.