Το μεγάλο «πάρτι» κλοπής του ΦΠΑ με τις απάτες τύπου carousel

Δεν σταματάει το... πάρτι των κυκλωμάτων που κλέβουν ΦΠΑ και έχουν καταστήσει την Ελλάδα δευτεραθλήτρια Ευρώπης στο κενό είσπραξης του φόρου, ενώ οι έλεγχοι των φορολογικών αρχών είναι συνεχείς και αποδίδουν κάποια αποτελέσματα, με τελευταία περίπτωση την εξάρθρωση κυκλώματος, στο οποίο συμμετείχαν και e-shop, που όχι μόνο έκλεβαν τον φόρο, αλλά χρησιμοποιούσαν αυτό το πλεονέκτημα για να πωλούν πολύ φθηνά συσκευές τεχνολογίας, σε τιμές κάτω του κόστους.

Τα στοιχεία που έχουν δημοσιοποιηθεί από την ΑΑΔΕ για το 9μηνο του 2020 δείχνουν ότι η Υπηρεσία Ελέγχου και Διασφάλισης Δημοσίων Εσόδων (ΥΕΔΔΕ):

• Ολοκλήρωσε 166 έρευνες για απάτη στον ΦΠΑ και απενεργοποίησε 115 ΑΦΜ φορολογουμένων που είχαν εμπλακεί στις απάτες τύπου carousel ως «εξαφανισμένοι έμποροι». Τα διαφυγόντα έσοδα ανέρχονται σε 15,99 εκατ. ευρώ.
• Επίσης, ολοκληρώθηκαν άλλες 528 έρευνες και εντοπίσθηκαν διαφυγόντα έσοδα 282,13 εκατ. ευρώ.
• Η ΥΕΔΔΕ διενήργησε 10.210 στοχευμένους επιτόπιους φορολογικούς ελέγχους σε ισάριθμες επιχειρήσεις και εντόπισε παραβάσεις σε 5.526 ελεγχθείσες επιχειρήσεις. Επιβλήθηκαν πρόστιμα συνολικού ύψους 2,57 εκατ. ευρώ.

Το carousel των e-shop

Μια από τις μεγαλύτερες απάτες με τον ΦΠΑ που εντοπίσθηκε πρόσφατα αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο αξιοποιούν τα κυκλώματα τη γνωστή σε όλη την Ευρώπη μέθοδο του carousel, το οποίο στηρίζεται στο τέχνασμα της λήψης τιμολογίων από ανύπαρκτους προμηθευτές («εξαφανισμένοι έμποροι»).

Σύμφωνα με τη σχετική ανακοίνωση του ΣΔΟΕ,

• Κύκλωμα επιχειρήσεων (carousel) λειτουργούσε μεθοδευμένα και πραγματοποιούσε πωλήσεις μέσω ηλεκτρονικών καταστημάτων, μη αποδίδοντας φόρους, με το τέχνασμα λήψης εικονικών τιμολογίων εξόδων ανύπαρκτων προμηθευτών.
• Από τη δράση των ανωτέρω επιχειρήσεων προέκυψε ζημία για το Δημόσιο ποσού άνω των 8,5 εκατ. ευρώ μόνο από μη απόδοση ΦΠΑ, ενώ εκτιμάται ότι η συνολική ζημία ανέρχεται σε ποσό άνω των 15.000.000 ευρώ.
• Ειδικότερα, αξιοποιώντας σχετικές πληροφορίες, η Επιχειρησιακή Διεύθυνση ΣΔΟΕ Αττικής διενήργησε ελέγχους σε επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται σε αγοροπωλησίες κινητών τηλεφώνων, κονσολών παιχνιδιών, ταμπλετών Η/Υ και φορητών Η/Υ και ιδιαίτερα στο εμπόριο παροχής αγαθών και υπηρεσιών που πραγματοποιείται εξ αποστάσεως με ηλεκτρονικά μέσα.
• Στις περιπτώσεις αυτές, διαπιστώθηκε νομιμοποίηση εσόδων από εγκληματικές δραστηριότητες, με χρήση εικονικών τιμολογίων και εξετάστηκε η νομιμότητα εφαρμογής των διατάξεων για τον αθέμιτο ανταγωνισμό (υποτιμολόγηση πωλήσεων).
• Διενεργήθηκε έλεγχος σε 3 νομικά πρόσωπα τα οποία πωλούσαν εμπορεύματα μέσω ηλεκτρονικών καταστημάτων (e-shops), καθώς και στις επιχειρήσεις που προμήθευαν τα ανωτέρω καταστήματα.
• Από την έρευνα της Υπηρεσίας προκύπτει το συμπέρασμα ότι το παραπάνω κύκλωμα των επιχειρήσεων (carousel) λειτουργούσε μεθοδευμένα και διαχρονικά, με την ίδρυση νομικών προσώπων με διαχειριστές ή νομίμους εκπροσώπους φυσικά πρόσωπα ημεδαπής ή αλλοδαπής που είναι εξαιρετικά δύσκολο να εντοπιστούν και φέρουν τα χαρακτηριστικά του «εξαφανισμένου εμπόρου».
• Σκοπός του ανωτέρω κυκλώματος ήταν να πραγματοποιεί πωλήσεις μέσω των ηλεκτρονικών καταστημάτων, οι δε φόροι που οφείλονταν να συμψηφίζονται, και, στην ουσία, να μην αποδίδονται, με το τέχνασμα λήψης εικονικών τιμολογίων εξόδων ανύπαρκτων προμηθευτών.
• Επιπλέον με τη δράση τους οι ελεγχόμενες επιχειρήσεις επέφεραν στρέβλωση και συνθήκες αθέμιτου ανταγωνισμού έναντι λοιπών νόμιμων επιχειρήσεων του κλάδου εμπορίας και διάθεσης κινητών τηλεφώνων και λοιπών ηλεκτρονικών συσκευών, καθώς παρατηρήθηκε ότι οι ελεγχόμενες επιχειρήσεις είχαν τη δυνατότητα πώλησης των εμπορευμάτων σε εξαιρετικά χαμηλή τιμή (κάτω του κόστους).

Δεύτερη στην Ευρώπη η Ελλάδα σε κενό ΦΠΑ

Οι απάτες τύπου carousel, αλλά και οι συνήθεις πρακτικές για φοροδιαφυγή στον ΦΠΑ, όπως η μη έκδοση αποδείξεων, είναι εξαιρετικά διαδεδομένες στην Ελλάδα και έχουν φέρει τη χώρα στη δεύτερη θέση ανάμεσα στα κράτη, με κριτήριο το λεγόμενο «κενό ΦΠΑ», δηλαδή τη διαφορά ανάμεσα στα έσοδα που θα έπρεπε να εισπράττει από τον ΦΠΑ ένα κράτος, με βάση το μέγεθος της οικονομίας του και στα έσοδα που τελικά εισπράτττονται.

Σύμφωνα με την τελευταία σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχασαν περίπου 140 δισεκατομμύρια ευρώ έσοδα από το ΦΠΑ το 2018. Για το 2020, η Κομισιόν εκτιμά ότι η απώλεια θα είναι αυξημένη στα 164 δισ. ευρώ λόγω των επιπτώσεων της πανδημίας κορονοϊού στην οικονομία.

Η Ελλάδα μένει σταθερά στην δεύτερη θέση με το μεγαλύτερο έλλειμμα σε ποσοστό (30,1%), δηλαδή χάνονται σχεδόν 1 στα 3 ευρώ που θα μπορούσε να εισπράττει το κράτος από τον ΦΠΑ. Πάντως, παρουσίασε μείωση του ελλείμματος το 2018 σε σχέση με το 2017, καθώς αυτό ανήλθε σε 6,57 δισ. το 2018 από 7,399 δισ. ευρώ το 2017. Ως ποσοστό, το κενό μειώθηκε από  το 34% το 2017 στο 30,1%.

Το κενό ΦΠΑ στις ευρωπαϊκές χώρες: Δεύτερη η Ελλάδα

Τα κράτη μέλη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως εξηγεί η Κομισιόν, χάνουν δισεκατομμύρια ευρώ σε έσοδα ΦΠΑ λόγω φορολογικής απάτης και ανεπαρκών συστημάτων είσπραξης φόρων. Το χάσμα ΦΠΑ, που είναι η διαφορά μεταξύ των αναμενόμενων εσόδων από τον ΦΠΑ και του ΦΠΑ που πραγματικά εισπράττεται, παρέχει μια εκτίμηση της απώλειας εσόδων λόγω φορολογικής απάτης, φοροδιαφυγής και φοροαποφυγής, αλλά και λόγω πτώχευσης, οικονομικών αφερεγγυότητας ή εσφαλμένων υπολογισμών.

Όπως και το 2017, η Ρουμανία κατέγραψε το υψηλότερο έλλειμμα ΦΠΑ (33,8%), ακολουθούμενη από την Ελλάδα (30,1%) και τη Λιθουανία (25,9%). Το μικρότερο έλλειμμα είχε η Σουηδία (0,7%), η Κροατία (3,5%) και η Φινλανδία (3,6%).

Οι μεμονωμένες επιδόσεις των κρατών μελών εξακολουθούν να διαφέρουν σημαντικά. Συνολικά, το 2018 τα μισά κράτη μέλη της ΕΕ-28 κατέγραψαν ένα έλλειμμα πάνω από το μέσο όρο του 9,2%, αν και 21 χώρες σημείωσαν μείωση σε σύγκριση με το 2017, με πιο σημαντικές αυτές της Ουγγαρίας (-5,1%), της Λετονίας (-4,4%) και της Πολωνίας (-4,3%).
Η μεγαλύτερη αύξηση παρατηρήθηκε στο Λουξεμβούργο (+ 2,5%), ακολουθούμενη από οριακές αυξήσεις στη Λιθουανία (+ 0,8%) και στην Αυστρία (+ 0,5%).

Οι διακυμάνσεις των εκτιμήσεων του ΦΠΑ μεταξύ των κρατών μελών αντικατοπτρίζουν τις υπάρχουσες διαφορές στα κράτη μέλη όσον αφορά τη φορολογική συμμόρφωση, την απάτη, την αποφυγή, τις πτωχεύσεις, τις αφερεγγυότητες και τη φορολογική διοίκηση. Προσφέρει μια ένδειξη για την απόδοση των εθνικών φορολογικών διοικήσεων, αλλά δεν πρέπει να εξετάζεται μεμονωμένα. Άλλες περιστάσεις θα μπορούσαν να έχουν αντίκτυπο στο μέγεθος του ελλείμματος  ΦΠΑ, όπως οι οικονομικές εξελίξεις και η ποιότητα των εθνικών στατιστικών, σημειώνει η Επιτροπή.