Παρά τις διεθνείς αναταράξεις, τις έντονες γεωπολιτικές εντάσεις και το ισχυρό ευρώ που δοκιμάζει την ανταγωνιστικότητα των ευρωπαϊκών οικονομιών, οι ελληνικές εξαγωγές δείχνουν αξιοσημείωτη αντοχή και δυναμική το 2025, κερδίζοντας έδαφος στις διεθνείς αγορές έναντι των Ευρωπαίων ανταγωνιστών τους.
Σύμφωνα με το νέο τεύχος «Τάσεις του Επιχειρείν» της Διεύθυνσης Οικονομικής Ανάλυσης της Εθνικής Τράπεζας , μετά από ένα 2024 όπου οι επιδόσεις πιέστηκαν, οι προβλέψεις για τη φετινή χρονιά δείχνουν επαναφορά σε θετικό έδαφος. Οι εξαγωγές αγαθών (πλην πετρελαιοειδών) αναμένεται να κλείσουν με άνοδο περίπου 2% σε πραγματικούς όρους, αντιστρέφοντας την πτώση 0,8% του 2024, λαμβάνοντας ισχυρή ώθηση από την άνοδο σε μέταλλα και τρόφιμα.
Η ενίσχυση του ελληνικού μεριδίου προέκυψε σε μεγάλο βαθμό από την άνοδο των τροφίμων που αυξήθηκαν κατά 0,29% ενώ πετυχαίνουν το υψηλότερο μερίδιο μεταξύ των βασικών κλάδων της τάξης του 1,5% στις ευρωπαϊκές εξαγωγές και των μετάλλων που σημείωσαν άνοδο 0,23% με την τάση να φαίνεται να συνεχίζεται και στο δεύτερο εξάμηνο του έτους. Λοιποί κλάδοι επίσης ενίσχυσαν τη θέση τους αλλά σε μικρότερο βαθμό (+0,10 ποσοστιαίες μονάδες έναντι του 2015).
Με οδηγό τα τρόφιμα και τα μέταλλα
Οι δύο ιστορικοί πυλώνες των ελληνικών εξαγωγών όχι μόνο διατηρούν τη δυναμική τους αλλά καταγράφουν νέες επιδόσεις, κερδίζοντας μερίδιο έναντι των Ευρωπαίων ανταγωνιστών, με τους δύο κλάδους να ανεβαίνουν στην 3η θέση των ευρωπαϊκών εξαγωγικών επιδόσεων.
Τα τρόφιμα αποτελούν την πιο σταθερή δύναμη της ελληνικής εξωστρέφειας. Κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025, ο κλάδος σημείωσε άνοδο 10%, επιβεβαιώνοντας ότι προϊόντα όπως το ελαιόλαδο, τα γαλακτοκομικά, τα φρούτα και τα μεταποιημένα τρόφιμα παραμένουν από τα πλέον ανταγωνιστικά της ευρωπαϊκής αγοράς.
Σημαντική στήριξη σε αυτή την πορεία πρόσφερε το ελληνικό ελαιόλαδο, ανέβασε το μερίδιό του στις εξαγωγές της ΕΕ στο 10% από 7% την προηγούμενη χρονιά και διατήρησε το ίδιο επίπεδο μεριδίου και τον Ιούλιο. Το ελληνικό γιαούρτι επίσης «σκαρφάλωσε» στο 19% του συνόλου των ευρωπαϊκών εξαγωγών και έως 21% τον Ιούλιο, από 15% το 2024, με τη Δυτική Ευρώπη να απορροφά 95% των εξαγωγών.
Η δυναμική αυτή της τελευταίας 10ετίας δεν δείχνει να χάνει το καύσιμο της στην τρέχουσα συγκυρία, αφού το πρώτο εξάμηνο του έτους το μερίδιο των ελληνικών προϊόντων στις ευρωπαϊκές εξαγωγές αυξήθηκε σε 0,56% από 0,55% την αντίστοιχη περίοδο του 2024.
Αντίστοιχα θετική είναι η εικόνα στον κλάδο των μετάλλων. Με άνοδο κοντά στο 7% στο πρώτο εξάμηνο του έτους, τα ελληνικά μεταλλικά προϊόντα –αλουμίνιο, χάλυβας και άλλα τεχνικά μέταλλα– διατηρούν υψηλό μερίδιο στις ευρωπαϊκές εξαγωγές, παρά τις έντονες πιέσεις από δασμούς, το ενεργειακό κόστος και τις διακυμάνσεις της διεθνούς ζήτησης.
Τα μέταλλα διατήρησαν τη δυναμική τους τόσο εντός όσο και εκτός ΕΕ (ιδίως σε ΗΠΑ, Ηνωμένο Βασίλειο και Νορβηγία), ενώ ο κλάδος ενισχύει σταθερά το μερίδιό του στις ευρωπαϊκές εξαγωγές, φτάνοντας το 1,1% το 2025 (από 0,9% το 2011).
Ο κλάδος διατηρεί ισχυρό μερίδιο στις ευρωπαϊκές εξαγωγές σε όλο τον ορίζοντα της τελευταίας 15ετίας που αποτελεί το δεύτερο μεγαλύτερο μεταξύ των βασικών κλάδων, μετά τα τρόφιμα, της τάξης του 0,88%, έναντι 0,43% σε λοιπούς κλάδους, το οποίο μάλιστα βελτιώνεται διαχρονικά.
Η επίδοση των μετάλλων έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς πρόκειται για έναν παγκοσμίως ανταγωνιστικό κλάδο, όπου λίγες χώρες του μεγέθους της Ελλάδας καταφέρνουν να προσεγγίζουν και να διατηρούν υψηλά επίπεδα εξαγωγών της τάξης των 6 δισ. ευρώ ετησίως την τελευταία πενταετία, (σε τιμές 2024), συνεισφέροντας περίπου 17% των ελληνικών εξαγωγών.
Ταυτόχρονα παρά το δύσκολο γεωπολιτικό και οικονομικό περιβάλλον το ελληνικό μέταλλο τροφοδοτεί στρατηγικές αγορές και μάλιστα με άνοδο τόσο εντός όσο και εκτός ΕΕ (κυρίως ΗΠΑ, ΗΒ και Νορβηγία).
Τα ελληνικά μέταλλα καταφέρνουν να παραμείνουν ανταγωνιστικά σε ένα δύσκολο διεθνές περιβάλλον, ενώ είναι από τους κλάδους που βρίσκονται στο επίκεντρο της πίεσης, καθώς πλήττονται από:
- έντονη δασμολογική πίεση από τις ΗΠΑ, που για τα μέταλλα έχει ξεκινήσει από νωρίς (δασμοί σε αλουμίνιο και χάλυβα 25% από τον Μάρτιο 2025 και 50% τον Ιούνιο, έναντι 50% για το χαλκό από τον Αύγουστο),
- έντονες διακυμάνσεις ζήτησης κυρίως λόγω εξάρτησης από έργα – με χαρακτηριστικό παράδειγμα την απώλεια στήριξης από Μέση Ανατολή το 1ο εξάμηνο 2025, από ⅘ της ανόδου το 2ο εξάμηνο 2024 (κυρίως σωλήνες πιθανώς για ενεργειακά έργα), και
- πίεση κόστους λόγω της ενεργοβόρου φύσης του κλάδου (η οποία έχει ήδη κινητοποιήσει αρμόδιους φορείς στην ΕΕ να επιδιώξουν τη στήριξή του).
Συνεπώς, η Ελλάδα δείχνει ότι μπορεί, με σωστή διαφοροποίηση προϊόντων, να επεκτείνει τη θέση της σε κλάδους υψηλών απαιτήσεων και μεγάλης κλίμακας, βάζοντας έτσι τα θεμέλια μιας ισχυρότερης εξαγωγικής ταυτότητας.
Ενισχυμένη η θέση της Ελλάδας στις ευρωπαϊκές εξαγωγές την τελευταία 10ετια
Το ελληνικό μερίδιο στις εξαγωγές της Ευρώπης έχει ενισχυθεί σε βάθος δεκαετίας: από 0,44% την περίοδο 2015–2018 σε 0,53% την περίοδο 2019–2024, ενώ φέτος αναμένεται να φτάσει στο 0,57%.
Ακόμη πιο σημαντικό είναι το γεγονός ότι η ενίσχυση δεν αφορά μόνο την ΕΕ, αλλά και τις αγορές εκτός Ευρώπης, γεγονός που αποδεικνύει ότι η ελληνική εξαγωγική βάση γίνεται ολοένα και πιο πολυδιάστατη. Σήμερα, οι ελληνικές εξαγωγές αντιστοιχούν στο 0,62% των ευρωπαϊκών εξαγωγών προς αγορές εντός της ΕΕ και στο 0,50% των εξαγωγών προς τρίτες χώρες – από 0,47% και 0,40% πριν από μία δεκαετία.
Οι ελληνικές εξαγωγές κάλυψαν το 0,62% των ευρωπαϊκών εξαγωγών σε αγορές εντός ΕΕ και το 0,50% των ευρωπαϊκών εξαγωγών σε αγορές εκτός ΕΕ (από 0,47% και 0,40% αντίστοιχα πριν μια δεκαετία), άνοδος τόσο σημαντική που σε ορίζοντα δεκαετίας προσέθεσε 4,1 δισ. ευρώ στις φετινές εξαγωγές της χώρας.
Δυο ταχυτήτων η πορεία των εξαγωγών το 2025
Ωστόσο, το 2025 φαίνεται να είναι μια χρονιά δύο ταχυτήτων. Το πρώτο εξάμηνο κατέγραψε ισχυρή άνοδο 3,9%, φέρνοντας την Ελλάδα στην 5η θέση ανάμεσα στις ευρωπαϊκές χώρες με τις υψηλότερες εξαγωγικές επιδόσεις και να βρίσκεται στο top10 σε 5 από τους 10 ευρείς κλάδους. Το δεύτερο εξάμηνο, όμως, αναμένεται πιο συγκρατημένο, σε επίπεδα κοντά στις περσινές επιδόσεις.
Το μοτίβο αυτό αντανακλά εν πολλοίς τη στρατηγική αποθεματοποίησης από τις εισαγωγικές επιχειρήσεις πριν την ανακοίνωση της εμπορικής συμφωνίας ΕΕ-ΗΠΑ τον Ιούλιο, και την συνεπακόλουθη αντιστροφή της κατά το υπόλοιπο της χρονιάς (με τις υψηλότερες πιέσεις να εκτιμώνται για το 3ο τρίμηνο).
Αν και η συμφωνία αυτή είχε περιορισμένη άμεση επίδραση για την Ελλάδα, αφαίρεσε σε μεγάλο βαθμό την αβεβαιότητα γύρω από το ενδεχόμενο ενός εκτεταμένου εμπορικού πολέμου και των συνεπακόλουθων επιπτώσεων σε όρους πληθωρισμού και διαταραχής εφοδιαστικών αλυσίδων.
Υπό αυτή την οπτική, εκτιμάται ότι λειτούργησε ως βασικός διαμορφωτής της βραχυπρόθεσμης μεταβλητότητας του έτους. Πρώτα ώθησε τις εξαγωγές προς τα πάνω, καθώς οι επιχειρήσεις έσπευσαν να «κλειδώσουν» τιμές και ποσότητες, και στη συνέχεια οδήγησε σε διόρθωση.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news
