Ευελιξία για την Ελλάδα μετά την έγκριση της ρήτρας διαφυγής από το Ecofin

Σημαντικές εξελίξεις φέρνει για τη δημοσιονομική διαχείριση της Ελλάδας η πρόσφατη έγκριση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες από το Ecofin, προσφέροντας ευελιξία όχι μόνο στη χώρα μας, αλλά και σε ακόμη 16 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η νέα αυτή ρύθμιση επιτρέπει την πραγματοποίηση πρόσθετων εξοπλιστικών δαπανών ύψους έως και 1,5% του ΑΕΠ, οι οποίες, αν και θα καταγράφονται στο δημόσιο χρέος, δεν θα επιβαρύνουν το δημοσιονομικό έλλειμμα – γεγονός που δημιουργεί νέες προοπτικές στον εθνικό προγραμματισμό.

Νέα βάση υπολογισμού και πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος

Καθοριστικής σημασίας είναι η μεταφορά του έτους βάσης των αμυντικών δαπανών από το 2021 στο 2024. Αν παρέμενε ως βάση το 2021, όταν οι δαπάνες υπερέβαιναν το 3% του ΑΕΠ, το περιθώριο ευελιξίας θα ήταν ανύπαρκτο. Με τη νέα βάση, η αύξηση κατά 0,3 ποσοστιαίες μονάδες οδηγεί σε δημιουργία δημοσιονομικού χώρου περίπου 500 εκατ. ευρώ για το κράτος.

Το κονδύλι αυτό, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, θα προστεθεί στον «κουμπαρά» του 1 δισ. ευρώ που έχει ήδη διαμορφωθεί μέσω της συγκράτησης πρωτογενών δαπανών και των επιπλέον εσόδων από τα μέτρα αντιμετώπισης της φοροδιαφυγής. Το άθροισμα δημιουργεί ένα προοπτικό πακέτο δημοσιονομικών ελαφρύνσεων 1,5 δισ. ευρώ, το οποίο ο πρωθυπουργός θα έχει στη διάθεσή του για ανακοινώσεις στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης τον Σεπτέμβριο.

Δηλώσεις και στρατηγικές προοπτικές

Μετά την απόφαση του Ecofin, ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κυριάκος Πιερρακάκης, χαρακτήρισε την εξέλιξη ως «μια στρατηγική νίκη για την Ελλάδα».

Τόνισε τον ρόλο της χώρας ως υπερασπιστή όχι μόνο της εθνικής κυριαρχίας, αλλά και των εξωτερικών συνόρων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπογράμμισε τη σημασία της εξασφάλισης πρόσθετου δημοσιονομικού χώρου 500 εκατ. ευρώ, που θα κατευθυνθεί στην ενίσχυση της άμυνας και στην υποστήριξη των Ελλήνων πολιτών, στηρίζοντας τη βιώσιμη ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες ασφάλειας και τη δημοσιονομική σταθερότητα.

Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ρήτρα διαφυγής θα ισχύει από το 2025 έως το 2028 – με πιθανότητα παράτασης κατά ένα έτος – και θα συνοδεύεται από ετήσιους ελέγχους εφαρμογής. Το νέο 12ετές Μακροπρόθεσμο Πρόγραμμα Αμυντικού Εξοπλισμού (2025-2036) προβλέπει αύξηση των αμυντικών δαπανών από 2,2% του ΑΕΠ (2024) σε 2,3% (2025) και 2,5% (2026).

Δημοσιονομικές δεσμεύσεις και μελλοντικές προκλήσεις

Ειδικά για την Ελλάδα, η Κομισιόν εκτιμά πως η εφαρμογή της ρήτρας θα έχει επίπτωση 1,2% του ΑΕΠ στο έλλειμμα και 1,8% στο δημόσιο χρέος έως το 2028. Βάσει των συστάσεων, η χώρα οφείλει να υλοποιεί ετήσιες δημοσιονομικές παρεμβάσεις ύψους 0,2% του ΑΕΠ (περίπου 500 εκατ. ευρώ) για τέσσερα έτη ή εναλλακτικά 0,1% για επτά έτη, αν επιλεγεί μεγαλύτερος χρονικός ορίζοντας στο επόμενο Μεσοπρόθεσμο Πρόγραμμα.

Η αξιολόγηση των εθνικών σχεδίων πραγματοποιήθηκε σε δύο φάσεις: η πρώτη (2025-2028) έθεσε σε ισχύ τη ρήτρα διαφυγής και επέφερε προσωρινή δημοσιονομική χαλάρωση. Η δεύτερη, που ξεκινά το 2029, επικεντρώνεται στην αποκατάσταση των δημοσιονομικών ισορροπιών με αυστηρότερους στόχους για έλλειμμα και χρέος.

Αξίζει να σημειωθεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προειδοποιεί: η ρήτρα διαφυγής δεν αποτελεί «λευκή επιταγή». Πρόκειται για προσωρινή διευκόλυνση και η δημοσιονομική βιωσιμότητα παραμένει προτεραιότητα, ώστε να αποφευχθεί ο εκτροχιασμός μετά το πέρας της περιόδου ευελιξίας. Η Επιτροπή καλεί τα κράτη-μέλη να βρίσκονται σε ετοιμότητα για τις απαιτούμενες προσαρμογές, προστατεύοντας έτσι τη μακροπρόθεσμη δημοσιονομική σταθερότητα μετά το 2029.