Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού: Οι 18 κινήσεις που αλλάζουν τα πάντα

Τις βασικές αρχές του σχεδίου για την αντιμετώπιση της γραφειοκρατίας και την ενίσχυση της διαφάνειας μέσω σειράς υπηρεσιών ηλεκτρονικής διακυβέρνησης ενσωματώνει η Βίβλος Ψηφιακού Μετασχηματισμού, η σύνταξη της οποίας αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες εβδομάδες. Το σχέδιο που έχει καταρτίσει το υπουργείο Ψηφιακής Διακυβέρνησης και κάποια στοιχεία του έχει παρουσιάσει κατά καιρούς ο υπουργός Κυριάκος Πιερρακάκης στηρίζεται σε 18 βασικές αρχές, ορισμένες από τις οποίες περιλαμβάνονται και στο στο eGovernment Action Plan 2016-2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Πρόκειται για αρχές που διαφοροποιούν τον μέχρι σήμερα σχεδιασμό στα έργα τεχνολογίας του δημοσίου, δεκάδες από τα οποία ολοκληρώθηκαν χωρίς να προσφέρουν τις αντίστοιχες υπηρεσίες στους πολίτες.

Σύμφωνα με την πρώτη έκδοση της Βίβλου Ψηφιακού Μετασχηματισμού, που έχει στη διάθεσή του το BD, οι 18 αρχές είναι:

1. Ψηφιακή παροχή υπηρεσιών ως προεπιλογή (digital by default).
2. Διασυνοριακές υπηρεσίες ως προεπιλογή (cross-border by default).
3. Παροχή ολοκληρωμένων υπηρεσιών (inclusive by default).
4. Αρχή μόνο μίας φοράς (once-only principle) για την παροχή δεδομένων πολιτών και επιχειρήσεων προς το Δημόσιο.
5. Ιδιωτικότητα και προστασία δεδομένων, με ενσωμάτωση τους από τη φάση του σχεδιασμού ( Personal Data Protection by design and by default).
6. Διαλειτουργικότητα ως προεπιλογή (interoperability by default), με πρόβλεψη κατά το σχεδιασμό δημοσίων υπηρεσιών για την απρόσκοπτη λειτουργία σε όλη την Ενιαία Αγορά και σε οργανωσιακά σιλό, στη βάση της ελεύθερης μετακίνησης δεδομένων και ψηφιακών υπηρεσιών στην ΕΕ.
7. Ανοιχτότητα και διαφάνεια (openness/transparency by default), με το σχεδιασμό των έργων με ανοιχτά πρότυπα και ανοιχτό λογισμικό και το διαμοιρασμό δεδομένων ανάμεσα σε δημόσιους φορείς, την παροχή δυνατότητας σε πολίτες και επιχειρήσεις για έλεγχο πρόσβασης των δεδομένων τους και διόρθωση τους, παρακολούθηση διοικητικών διαδικασιών που τους αφορούν, και εμπλοκή ενδιαφερομένων μερών στη σχεδίαση και την παροχή υπηρεσιών.
8.  Έμφαση στην εξυπηρέτηση του πολίτη: σχεδιασμός των υπηρεσιών, συστημάτων και των διεπαφών τους με βάση τις ανάγκες του πολίτη (πολιτο-κεντρική προσέγγιση).
9. Έμφαση στην ευχρηστία των υπηρεσιών, διαθεσιμότητα τους σε βάση 24/7.
10. Θεσμοθέτηση και υλοποίηση δίγλωσσης πρόσβασης στις εξωστρεφείς διεπαφές πληροφοριακών συστημάτων (πιθανώς με τη χρήση συστημάτων και υποδομών αυτόματης μετάφρασης).
11. Συλλογή στοιχείων από τη βάση ή την πηγή, αντί για εκ των υστέρων καταχώρησή τους.
12. Μια μοναδική πηγή για κάθε στοιχείο (αρχή DRY—Don’t Repeat Yourself).
13. Συλλογή μόνο κωδικοποιημένων δεδομένων.
14. Μοναδικό σημείο εισόδου και πολυκαναλικές υπηρεσίες.
15. Υιοθέτηση ανοιχτών προτύπων.
16. Υλοποίηση πληροφοριακών συστημάτων αποκλειστικά πάνω σε νεφοϋπολογιστικές υποδομές υπηρεσίες.
17. Υιοθέτηση οριζόντιου σχεδίου αποτύπωσης, διαχείρισης, αξιοποίησης και διασύνδεσης των βασικών και άλλων μητρώων των φορέων του δημοσίου.
18. Συνεχής αξιολόγηση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών, από αρμόδια υπηρεσία του κάθε φορέα, όπως και από τους χρήστες των υπηρεσιών (πολίτες ή/ και άλλους φορείς).

Ποιες υπηρεσίες σχεδιάζονται για τις επιχειρήσεις

Ειδικά για τις επιχειρήσεις, σύμφωνα και με όσα έχει δηλώσει ο κ. Πιερρακάκης, προωθείται σειρά ηλεκτρονικών υπηρεσιών ή αναβάθμιση υφιστάμενων υπηρεσιών με στόχο την καλύτερη εξυπηρέτηση των συναλλασσομένων με το δημόσιο. Για παράδειγμα «οι τράπεζες, οι εταιρείες τηλεφωνίας και άλλοι ιδιωτικοί φορείς θα μπορούν να λαμβάνουν αυτόματα τα στοιχεία που τους επιβάλλει η νομοθεσία και σήμερα τα ζητούν από τους πολίτες».

Επιπλέον, «η καθολική εφαρμογή των ηλεκτρονικών τιμολογίων θα φέρει σημαντική μείωση κόστους για τις επιχειρήσεις και τη δημόσια διοίκηση, θα διευκολύνει συνεργασίες με το εξωτερικό (εξαγωγές) και προοπτικές μεγάλης αύξησης των φορολογικών εσόδων». Επίσης, «οι επιχειρήσεις θα καταχωρούν αυτόματα τα στοιχεία που τους επιβάλλει η νομοθεσία, από τα δικά τους πληροφοριακά συστήματα, στα πληροφοριακά συστήματα της δημόσιας διοίκησης μόνο μία φορά, χωρίς επιπλέον να απαιτείται η καταχώρηση όμοιων στοιχείων σε πολλαπλά συστήματα».

Τα δικαιολογητικά που απαιτούνται από επιχειρήσεις σε συναλλαγές και προμήθειες του δημοσίου, προκειμένου να μην επανυποβάλλονται κάθε φορά (αρχή once only και στις επιχειρήσεις) θα αντλούνται απευθείας από την πηγή.

Επίσης, με τη συνεργασία των συστημάτων της δημόσιας διοίκησης, θα αντιμετωπιστεί η αδήλωτη εργασία, και θα βελτιωθεί η εισπραξιμότητα των εισφορών ασφάλισης με στόχο την ενίσχυση του ασφαλιστικού συστήματος και την εξασφάλιση της βιωσιμότητάς του. Προτεραιότητα θα δοθεί, επίσης, στην «επιτάχυνση της επέκτασης της ψηφιακής σύστασης εταιρείας για όλους τους τύπους των επιχειρήσεων (και των ελεύθερων επαγγελματιών) με πρόσθετες υπηρεσίες».

Προωθείται και η άμεση εφαρμογή του νόμου για Ανοιχτά Δεδομένα στα βασικά μητρώα. Για παράδειγμα, από την ΕΡΓΑΝΗ να δημοσιεύεται ο αριθμός των εργαζομένων στο προφίλ κάθε εταιρείας στο ΓΕΜΗ και από το υπουργείο Ανάπτυξης όλοι οι έλεγχοι και τα πρόστιμα. Στην κυβέρνηση προωθούν, επίσης, επανενεργοποίηση του Παρατηρητηρίου Τιμών με αυτόματη μετάδοση των τιμών από τα συστήματα των επιχειρήσεων για τα είδη βασικής ανάγκης καθώς και τους κλάδους με υψηλή συγκέντρωση και χαμηλό ανταγωνισμό.

Τέλος, σε συνεργασία με τους συλλογικούς φορείς των επιχειρήσεων θα καταγραφούν οι απλοποιήσεις που απαιτούν επιπλέον θεσμικές ρυθμίσεις, ώστε να μειωθεί το διοικητικό κόστος επιχειρήσεων και δημόσιου τομέα με τη σταδιακή ψηφιοποίηση των πιο κοστοβόρων διαδικασιών.