Αργοί ρυθμοί και δυστοκίες στο «κλείσιμο» της χρηματοδότησης λόγω της γραφειοκρατίας και της ανόδου των επιτοκίων φρενάρουν τις υπογραφές των έργων ΣΔΙΤ, με την αναμονή να φτάνει στη χώρα μας τα δύο χρόνια, όταν σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες είναι 9-12 μήνες. Με το τέλος των έργων ΣΔΙΤ μέσω πληρωμών διαθεσιμότητας να έχει προαναγγελθεί, εντός του 2024 μπαίνουν σε τροχιά υπογραφών τέσσερα κτηριακά ΣΔΙΤ, ύψους άνω των 650 εκατ. ευρώ, οι διαγωνιστικές διαδικασίες των οποίων ξεκίνησαν το 2020 και το 2021.
Δεδομένου ότι οι πληρωμές διαθεσιμότητας έχουν ήδη εξαντλήσει το ανώτατο όριο δέσμευσης που έχει θέσει το μεσοπρόθεσμο πρόγραμμα, πιάνοντας το «ταβάνι» του 0,24% του ΑΕΠ το 2029, το οποίο αντιστοιχεί σε 590 εκατ. ευρώ, το υφιστάμενο μοντέλο ΣΔΙΤ ρίχνει αυλαία. Η υπερφόρτωση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων (ΠΔΕ) με πληρωμένες διαθεσιμότητας για τις ΣΔΙΤ, διάρκειας 20 ή και 30 ετών, έφερε την αμφισβήτηση.
Ο υφυπουργός Υποδομών, Νίκος Ταχιάος, έχει επαναλάβει πολλές φορές τους τελευταίους μήνες ότι το υφιστάμενο μοντέλο συμπράξεων δημοσίου – ιδιωτικού τομέα είναι πεπερασμένο, εστιάζοντας στο δημοσιονομικό κόστος, που επιβαρύνει τα κρατικά ταμεία. Έτσι, αναζητείται ένα νέο μοντέλο χρηματοδότησης για τα μεγάλα έργα. Αυτό δεν σημαίνει όμως πως οι συμπράξεις βγαίνουν τελείως από τον χάρτη των έργων υποδομών.
Αυτό που αναμένεται είναι να αλλάξει η φόρμουλα που εφαρμοζόταν μέχρι στιγμής, «ξεχειλώνοντας» ουσιαστικά ένα εργαλείο που ως το 2017 αφορούσε μόνο έργα μερικών δεκάδων εκατομμυρίων. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα δώδεκα ΣΔΙΤ που υπογράφηκαν από το 2009 ως το 2017 άθροιζαν 633 εκατ. ευρώ, όταν οι οκτώ συμβάσεις που τελεσφόρησαν το 2023 ξεπερνούν τα 1,6 δισ. ευρώ!
Ουσιαστικά, τα ΣΔΙΤ θα γυρίσουν σε ανταποδοτικά, όπως φαίνεται από τις δηλώσεις του κ. Ταχιάου, ο οποίος σε πρόσφατο συνέδριο επισήμανε ότι «θα πρέπει ως κοινωνία να καταλάβουμε ότι οι συμπράξεις περιλαμβάνουν και την επιβάρυνση του χρήστη», ώστε να μην πληρώνει το κόστος ο φορολογούμενος μέσω το προϋπολογισμού. Η πιο γνωστή εκδοχή αυτής της επιβάρυνσης είναι τα διόδια ή, για παράδειγμα, η χρέωση ενός λελογισμένου αντιτίμου στους φοιτητές που διαμένουν σε μία εστία, όπως γίνεται στο εξωτερικό.
Τα κτηριακά έργα που βαίνουν προς υπογραφή
Πιο ώριμο προς υπογραφή έργο, επί του παρόντος, είναι το νέο βιοκλιματικό κτήριο της Γενικής Γραμματείας Υποδομών, που αναμένεται να γίνει το νέο τοπόσημο της οδού Πειραιώς. Το καινοτόμο κτηριακό συγκρότημα θα στεγάσει υπηρεσίες που σήμερα είναι διάσπαρτες σε 13 διαφορετικά κτήρια, καθώς και πάνω από 900 εργαζόμενους, με το όφελος για το δημόσιο να ανέρχεται σε 3 εκατ. ευρώ ετησίως. Ο προϋπολογισμός είναι 139,59 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ) και η διάρκεια της σύμβασης 30 έτη. Προσωρινός ανάδοχος έχει αναδειχθεί η ένωση Intrakat – REDEX.
Ακόμα, στην τελική ευθεία μπαίνουν δύο ΣΔΙΤ φοιτητικών εστιών σε Κρήτη και Θεσσαλία, με ανάδοχο και στις δύο περιπτώσεις την Intrakat. Ο συνολικός προϋπολογισμός ανέρχεται σε 371,62 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ). Η τέταρτη σύμβασης που βαίνει προς υπογραφή εντός του έτους αφορά στις 17 σχολικές μονάδες της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, προϋπολογισμού 159,21 εκατ. ευρώ (με ΦΠΑ), με ανάδοχο το σχήμα Μυτιληναίος – ΑΤΕΣΕ.