Τα αόρατα «φέσια», τα έργα ως κεφάλαια κίνησης και οι μικροπιστώσεις

19 Ιουν 2020 06:30

Ο Επίμονος Κηπουρός σκαλίζει, ψάχνει και αναζητά ενδιαφέροντα σημεία από τον κόσμο των επιχειρήσεων, των αγορών, της οικονομίας και της πολιτικής.

Σε μια εξαιρετικά αμφιλεγόμενη κίνηση προχώρησε το υπουργείο Οικονομικών, επιβάλλοντας με νομοθετική ρύθμιση 75 ημέρες αναστολή εγγραφής στον Τειρεσία, από την 1η Ιουνίου, για επιταγές όλου του τομέα τουρισμού, δηλαδή των ξενοδοχείων, των τουριστικών γραφείων και πρακτορείων και των εποχικών καταστημάτων. Αλήθεια, πιστεύουν στο υπουργείο ότι με τον τρόπο αυτό θα διευκολυνθούν οι συναλλαγές στον τουριστικό τομέα; Ή ότι η ρύθμιση θα προστατέψει τις επιχειρήσεις του κλάδου;
Φοβάμαι ότι η ρύθμιση θα βλάψει τα ξενοδοχεία, τα τουριστικά γραφεία και τις λοιπές τουριστικές επιχειρήσεις, καθώς οι τράπεζες (και όχι μόνο…) δεν θα μπορούν να γνωρίζουν την πραγματική οικονομική κατάσταση του οφειλέτη. Και καθώς οι πιθανοί αντισυμβαλλόμενοι δεν θα γνωρίζουν, θα φοβούνται ότι, για παράδειγμα ένα ξενοδοχείο, έχει ήδη κάνει default σε τράπεζα, οπότε δεν θα προχωρούν σε συναλλαγές.
Το βασικό πρόβλημα των ελληνικών κατασκευαστικών εταιρειών είναι τα έργα. Ή, για να το θέσω πιο σωστά, ο τρόπος που αντιμετωπίζουν τα έργα. Εδώ και δεκαετίες, από την ένδοξη εποχή του 1999 και των πακέτων Ντελόρ, μέχρι αργότερα με το Ελντοράντο των Ολυμπιακών Αγώνων, η συντριπτική πλειονότητα των κατασκευαστικών εταιρειών, αν όχι όλες, έβλεπαν τα έργα περισσότερο ως κεφάλαιο κίνησης, παρά ως ένα κατασκευαστικό αντικείμενο από το οποίο θα αποκόμιζαν κέρδος.
Έτσι, τις αμέριμνες εποχές της δεκαετίας του 1990 συγκέντρωναν το ένα μετά το άλλο έργα, με υπερβολικές εκπτώσεις. Οι πάντες διαφήμιζαν τα δισεκατομμύρια ανεκτέλεστων υπολοίπων έργων, τα οποία βέβαια ήταν ζημιογόνα, οι ζημιές συσσωρεύονταν και κάποια στιγμή η πυραμίδα κατέρρεε, οι εταιρείες χρεοκοπούσαν (όχι φυσικά οι μεγαλομέτοχοι – εργολάβοι που είχαν κάνει τα κουμάντα τους...) και τα χρέη φορτώνονταν στο τραπεζικό σύστημα, τους φορολογούμενους. Περιττό να πούμε για την επίπτωση των υπερβολικών εκπτώσεων στην ποιότητα των έργων και για αυτά που δεν ολοκληρώθηκαν ποτέ –πώς να ολοκληρωθούν έργα που κόστιζαν 100 ευρώ και η εταιρεία υποσχόταν να τα φτιάξει με 35 ή 40 ευρώ;
Δυστυχώς η πρακτική των υπερβολικών εκπτώσεων υπάρχει και σήμερα, καθώς η λογική «έργα ως κεφάλαια κίνησης» παραμένει ισχυρή σε πολλές εταιρείες. Και, δυστυχώς, δεν είναι λίγοι αυτοί που ελπίζουν να καλύψουν τις αμαρτίες και τα λάθη του παρελθόντος χωρίς να βάλουν ευρώ, απλά πιέζοντας και ενίοτε απειλώντας ότι αν δεν λάβουν νέα έργα θα προχωρήσουν σε απολύσεις κ.ο.κ.
Μιας και ο λόγος για εκπτώσεις, αξίζουν δυο λόγια και για τη χθεσινή απόφαση της κυβέρνησης για την έναρξη της σχολικής χρονιάς την επόμενη σεζόν. Τα σχολεία θα ανοίξουν στις 7 Σεπτεμβρίου αντί για... τις 11 Σεπτεμβρίου που θα άνοιγαν κανονικά. Η κυβέρνηση στόχευε να αρχίσουν τα μαθήματα την 1η Σεπτεμβρίου, ώστε να καλυφθούν κάποια από τα μεγάλα κενά που προκάλεσε το κλείσιμο των σχολείων εξαιτίας της πανδημίας, ωστόσο δάσκαλοι και καθηγητές αντέδρασαν με σφοδρότητα. Και αντί να τους βγάλει στη σέντρα, να επιμείνει στο αυτονόητο, η κυβέρνηση επέλεξε έναν δήθεν συμβιβασμό.
Ο θεσμός των μικροπιστώσεων γνώρισε μεγάλη επιτυχία σε πολλές χώρες και βοήθησε πολλές και πολλούς να αναπτύξουν επιχειρηματική δραστηριότητα ή να εξελιχθούν επαγγελματικά. Ο θεσμός των μικροπιστώσεων κατάφερε να μεταμορφώσει τοπικές κοινωνίες, σε απομακρυσμένες περιοχές και φτωχές χώρες, όπως το Πακιστάν, η Ινδία και πολλές αφρικανικές, καθώς ήλθε να καλύψει ένα μεγαλό κενό: την απουσία τραπεζικού συστήματος και την αδυναμία πρόσβασης σε ρευστότητα. Μέσω μικροχρηματοδοτήσεων μια φτωχή αγρότισσα σε ένα χωρίο του Πακιστάν μπορούσε να αποκτά π.χ. μπουκάλια προκειμένου να τα γεμίζει με το γάλα από τις λίγες κατσίκες της, το οποίο στη συνέχεια πουλούσε στην πόλη εξασφαλίζοντας τα προς το ζειν.
Στόχος των μικροπιστώσεων είναι να υποστηρίξουν φτωχούς ανθρώπους με όρεξη για δουλειά και να μετατρέψουν την ιδέα ή την δεξιότητά τους σε κανονική δουλειά για να βγάζουν με αξιοπρέπεια τα προς το ζειν. Προσοχή, όμως: Οι μικροπιστώσεις δεν είναι επίδομα ώστε να βγάλουμε κάνα χρόνο και βλέπουμε, όπως πολύ φοβάμαι ότι πολλοί τις αντιμετωπίζουν εδώ στην ανεπτυγμένη Ελλάδα.
Τι πραγματικά συμβαίνει σε τούτη τη μαγική χώρα; Πάνε όλα τόσο καλά στην οικονομία, είμαστε τόσο άνετοι, ώστε το μόνο που έχουμε να περιμένουμε είναι οι φοροελαφρύνσεις και οι μειώσεις ασφαλιστικών εισφορών από Σεπτέμβριο, για τις οποίες κάνει λόγο ο υπουργός Οικονομικών, Χρήστος Σταϊκούρας; Το Ελληνικό Δημοσιονομικό Συμβούλιο μπορεί να μην έχει κληρονομικό χάρισμα στις προβλέψεις, πάντως δίνει μια ελαφρώς διαφορετική εικόνα. Λέει ότι το έλλειμμα φέτος μπορεί να ξεπεράσει και το 8% του ΑΕΠ, το χρέος να εκτιναχθεί στο 204% και ότι υπάρχει ο κίνδυνος, αν δεν κάνουν και για το 2021 «στραβά μάτια» οι Ευρωπαίοι στα ελλείμματα, να υποχρεωθεί η κυβέρνηση να πάρει μέτρα λιτότητας, που θα θέσουν σε κίνδυνο την οικονομική ανάκαμψη.
Οι Έλληνες πολίτες μπορούν να διαλέξουν ποια εκδοχή τους φαίνεται πιο πιθανή. Ένα είναι βέβαιο: ό,τι κι αν λένε οι πολιτικοί, ακόμη και αν πρόκειται για ικανούς τεχνοκράτες, όπως ο Χρ. Σταϊκούρας, δεν παύουν να είναι πολιτικοί, που έχουν κάθε λόγο να «γλυκαίνουν» τους ψηφοφόρους. Το δε Δημοσιονομικό Συμβούλιο -και αυτό δεν πρέπει να το ξεχνάμε- είναι μια ανεξάρτητη αρχή, που δεν έχει σκοπό να ευχαριστήσει κάποιον, αλλά να περιγράφει την κατάσταση και να διατυπώνει προβλέψεις με επιστημονικό τρόπο και όσο πιο κοντά γίνεται στην πραγματικότητα.