Καλό καλοκαίρι και… βλέπουμε για τα placement των μετοχών του ΤΧΣ στις τράπεζες

Μπορεί η δυναμική επιστροφή των τραπεζικών μετοχών στο ξεκίνημα της νέας χρονιάς να τροφοδοτεί μεγάλες προσδοκίες για τον κλάδο και το ενδιαφέρον ξένων επενδυτών, ωστόσο η διάθεση, μέσω placement, των μετοχών των συστημικών τραπεζών που έχει στο χαρτοφυλάκιό του το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) θα απαιτήσει χρόνο.

Οι αισιόδοξοι θεωρούν ότι θα μπορούσαν τα πρώτα placement τραπεζικών μετοχών του ΤΧΣ να «τρέξουν» τον προσεχή Ιούνιο, ωστόσο, οι πιο απαισιόδοξοι «βλέπουν» τη σχετική διαδικασία να υλοποιείται είτε το φθινόπωρο ή ακόμα και προς το τέλος του έτους. Προς την κατεύθυνση αυτή, δηλαδή ότι θα απαιτηθεί χρόνος, δείχνει και η στάση του ΤΧΣ και των Θεσμών οι οποίοι φαίνεται ότι δεν θέλουν να χάσουν τα αυξημένα δικαιώματα ελέγχου που διατηρούν στο εγχώριο τραπεζικό σύστημα. Είναι βέβαιο πως μια γρήγορη και δραστική αποεπένδυση του ΤΧΣ από τις τράπεζες θα τις οδηγούσε σε αμιγώς ιδιωτικά χέρια, κάτι που θα στερούσε το ΤΧΣ από κάθε επιχειρηματολογία για την ανάγκη διατήρησης αυξημένων δικαιωμάτων επιτήρησης στις συστημικές τράπεζες.

Σημειώνεται ότι, για να «τρέξουν», θα πρέπει πρώτα να ψηφιστεί ο νέος νόμος για το ΤΧΣ, νόμος που ακόμα βρίσκεται υπό διαβούλευση μεταξύ κυβέρνησης και Θεσμών, κάτι που αναμένεται να γίνει τον προσεχή Μάρτιο. Κατόπιν, το ΤΧΣ σχεδιάζει να αναθέσει σε ειδικό σύμβουλο την εξέταση της κατάστασης και των δεδομένων και να προτείνει τη βέλτιστη στρατηγική αποεπένδυσης. Σημειώνεται ότι το ΤΧΣ ελέγχει το 40,3% της Εθνικής Τράπεζας, το 27% της Τράπεζας Πειραιώς, το 9% της Alpha Bank και το 1,4% της Eurobank. 

Σε ό,τι αφορά τον νέο νόμο για τη λειτουργία του ΤΧΣ, ο οποίος έχει ήδη καθυστερήσει πολλούς μήνες, πληροφορίες αναφέρουν ότι κυβέρνηση και Θεσμοί βρίσκονται κοντά σε συμφωνία. Η κυβέρνηση επεδίωξε να περιορίσει σημαντικά τα ειδικά δικαιώματα του ΤΧΣ και να πάρει τον έλεγχο του Ταμείου, κάτι που προκάλεσε την αντίδραση των ξένων, οι οποίοι δεν θέλουν να απολέσουν τον ημι-εποπτικό ρόλο που έχουν αναθέσει στο ΤΧΣ. Είναι βέβαιο, πάντως, ότι πολλές από τις εξουσίες του ταμείου θα περιοριστούν και η κυβέρνηση θα πρέπει να συμφωνεί σε στρατηγικές αποφάσεις, όπως την αποεπένδυση από τις τράπεζες.

Επιπλέον, είναι σαφές ότι, σε μια περίοδο που η οικονομία της χώρας απογειώνεται, οι τράπεζες επανέρχονται σε πορεία δυναμικής ανάπτυξης και το επενδυτικό ενδιαφέρον για τις τραπεζικές μετοχές επανακάμπτει, ο κλάδος δεν μπορεί να είναι «δεμένος» με μια σειρά ειδικών δικαιωμάτων (που περιλαμβάνουν και δικαίωμα βέτο) του ΤΧΣ τα οποία είναι κατάλοιπα μιας εποχής που έχει παρέλθει. Δεδομένου μάλιστα ότι οι συστημικές τράπεζες βρίσκονται κάτω από τον αυστηρό εποπτικό έλεγχο της ΕΚΤ.  

Τα ποσοστά συμμετοχής του ΤΧΣ στις συστημικές τράπεζες

Οι τράπεζες, το ΤΧΣ και η αγορά

Το ΤΧΣ είχε δημιουργηθεί σε μια πολύ διαφορετική συγκυρία για τη χώρα και το τραπεζικό σύστημα με συγκεκριμένη αποστολή: την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών και την γρήγορη επιστροφή τους σε ιδιωτικά χέρια με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα (που προέβλεπε την επαναγορά των μετοχών του ΤΧΣ από τους επενδυτές μέσω warrants). Το σχέδιο αυτό ακυρώθηκε λόγω των δυσμενών εξελίξεων στη χώρα και την οικονομία που οδήγησαν σε νέες ανακεφαλαιοποιήσεις των τραπεζών, ενώ το 2015 η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ συμφώνησε σε ένα λεόντειο, υπέρ των δανειστών, πλαίσιο για τη λειτουργία του ΤΧΣ.

Σύμφωνα με αναλυτές, είναι εξαιρετικά κρίσιμο ο κλάδος να επιστρέψει το συντομότερο σε ιδιωτικά χέρια, καθώς, αυτό αποτελεί προϋπόθεση για την επιστροφή στην κανονικότητα: δεν υπάρχει καμία άλλη ευρωπαϊκή χώρα με τόσο μεγάλη κρατική συμμετοχή στις τράπεζες.

Στο ΤΧΣ υπάρχει μια λογιστική προσέγγιση του θέματος (να πουλήσουμε αργότερα ώστε να μεγιστοποιήσουμε το έσοδο) όταν το ζητούμενο είναι η μεγάλη εικόνα και πώς η Ελλάδα και οι τράπεζες θα επανέλθουν το γρηγορότερο σε πλήρη κανονικότητα, κάτι που θα σφραγιστεί με την ανάκτηση του investment grade. Η λογιστική αυτή προσέγγιση φάνηκε καθαρά με την αντίθετη στάση, αρχικά, του ΤΧΣ τόσο στο Σχέδιο Επιτάχυνση της Eurobank (το ΤΧΣ είχε προσπαθήσει να εμποδίσει το σχέδιο εξυγίανσης της Eurobank για να μην… απομειωθεί η συμμετοχή του) όσο και στις αυξήσεις κεφαλαίου της Τράπεζας Πειραιώς και της Alpha Bank, με το ΤΧΣ να πιέζει να περιορίσει την απομείωσή της συμμετοχής του, βάζοντας σε δεύτερη μοίρα τη σπουδαία θετική επίδραση των αυξήσεων κεφαλαίου στις δύο τράπεζες αλλά και ευρύτερα στην εγχώρια οικονομία.    

Ο νέος νόμος του ΤΧΣ θα αποτελέσει ένα κρίσιμο τεστ καθώς θα πρέπει να περιλαμβάνει τον οδικό χάρτη επιστροφής των τραπεζών στην μετοχική κανονικότητα. Η προσέγγισή του θα πρέπει να είναι προσέγγιση αγοράς, περιγράφοντας μια αποτελεσματική, και με συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, στρατηγική αποεπένδυσης και να περιλαμβάνει τη χαλάρωση του στενού κορσέ που επιβλήθηκε το 2015 με άρση του βέτο σε θέματα διοίκησης αλλά και σε θέματα αμοιβών. Οι αυστηροί περιορισμοί που έχουν τεθεί στις τράπεζες έχουν ως αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να χάνουν έμπειρα στελέχη και να αδυνατούν να προσεγγίσουν νέα ταλέντα: οι τράπεζες έχουν φτάσει σε σημείο να μην μπορούν να ανταγωνιστούν στην προσέλκυση στελεχών όχι εταιρείες τεχνολογίας αλλά ούτε τις μεγάλες ελεγκτικές εταιρείες, δηλαδή την PWC, EY, Deloitte, KPMG, Grant Thornton.

Οι ξένοι ασφαλώς κατανοούν τα ζητήματα αυτά, ωστόσο, φαίνεται ότι δεν θέλουν να απολέσουν πολλά από τα ειδικά δικαιώματα για πολιτικούς λόγους, δεδομένου μάλιστα του track record της χώρας.

Ωστόσο η προσέγγιση αυτή ενέχει κινδύνους. Σύμφωνα με αναλυτές αν ο νέος νόμος δεν γέρνει ξεκάθαρα προς την πλευρά της αγοράς, προσπαθώντας να διατηρήσει και δικαιολογήσει έναν έλεγχο στις τράπεζες που είναι εκτός εποχής, τότε είναι πιθανό να χαθεί το θετικό momentum που επικρατεί και να επανέλθουμε σε μια κατάσταση στασιμότητας, ανάλογης των προηγουμένων ετών.