Ο τίτλος του άρθρου στο MIT News ήταν «Πώς η διδακτέα ύλη ενός μαθήματος λειτούργησε ως εκκολαπτήριο για τον καινοτόμο σχεδιασμό αντιδραστήρα σύντηξης». Την προσοχή μου τράβηξε η αναφορά στην πυρηνική σύντηξη, αυτό το «ιερό δισκοπότηρο της τεχνολογίας» όπως γράφαμε πρόσφατα στο Business Daily, που μπορεί, αν εξελιχθεί σε πηγή παραγωγής ηλεκτρισμού, να διαδραματίσει καθοριστικό ρόλο για την αποτροπή της κλιματικής αλλαγής.
Δεν είναι όμως η σύντηξη το κύριο θέμα που προβάλλει αυτή τη φορά το δημοσίευμα αλλά η συμμετοχή των φοιτητών στη συγκρότηση ενός μεταπτυχιακού μαθήματος και η συμβολή τους στην όλη ερευνητική προσπάθεια του Ινστιτούτου. «Δεν υπάρχει στον κόσμο μια μοναχική ιδιοφυία που είναι ικανή να λύνει όλα τα προβλήματα», λέει ο καθηγητής Dennis Whyte, διευθυντής του Κέντρου Επιστήμης Πλάσματος και Σύντηξης του Ινστιτούτου, που γνωρίζει ότι για να υπάρξει επιτυχής κατάληξη σε μια προσπάθεια που συνεχίζεται εδώ και αρκετά χρόνια, χρειάζεται μια νέα επαναστατική προσέγγιση και ότι κάτι τέτοιο, μόνο από πολύ ελεύθερα και φρέσκα μυαλά μπορεί να προκύψει.
Οι φοιτητές του μαθήματος «Αρχές Μηχανικής της Σύντηξης» είναι, κατά τον καθηγητή, δημιουργοί της εξελικτικής πορείας της διδακτέας ύλης από εξάμηνο σε εξάμηνο και από χρόνο σε χρόνο. Παράλληλα και ενώ αναπτύσσεται η αντίληψή τους για το θεωρητικό υπόβαθρο της επιστήμης, καλούνται να απασχοληθούν ανά ομάδες, για την πρόταση λύσεων σε πραγματικά προβλήματα που σήμερα αντιμετωπίζει η βιομηχανία και η τεχνολογική εξέλιξη. «Να προτείνετε τρόπους χρησιμοποίησης της τεχνολογίας σύντηξης για τη δημιουργία καύσιμου για πλοία απαλλαγμένου από εκπομπές καυσαερίων», είναι ένα πρόσφατο παράδειγμα. «Να σχεδιάσετε μια μηχανή που να προωθεί την ηλεκτροπαραγωγή με σύντηξη χρησιμοποιώντας μια υπεραγωγό ταινία που πρόσφατα ανακαλύφθηκε» είναι ένα άλλο. «Να εκτιμήσετε τις οικονομικές διαστάσεις της προηγούμενης πρότασης» είναι ακόμη ένα.
Τα εργαστήρια και οι ερευνητικές διαδικασίες είναι ανοικτές όχι μόνο στους φοιτητές του μαθήματος αλλά και σε επιστήμονες τεχνικούς από τη βιομηχανία, από διάφορα ερευνητικά κέντρα και σε φοιτητές από άλλα Πανεπιστήμια, οι οποίοι καλούνται σε ανοικτό διάλογο και ανταλλαγή απόψεων και πληροφοριών.
Αυτή η προσέγγιση είναι, πιστεύω, δηλωτική μιας εξαιρετικά ενδιαφέρουσας πανεπιστημιακής κουλτούρας όπου ο φοιτητής, κυρίως ο μεταπτυχιακός και ο υποψήφιος διδάκτορας, δεν αντιμετωπίζονται απλά ως ο «αποδέκτης» προς τον οποίο το Ίδρυμα παρέχει τη σοφία του, αλλά παράλληλα ως μια πηγή έμπνευσης για τα πανεπιστημιακά ερευνητικά εγχειρήματα. Γιατί δεν υπάρχει αμφιβολία ότι το φρέσκο, ανήσυχο, καμιά φορά απείθαρχο εικοσάχρονο μυαλό, είναι η πιο πλούσια πηγή για καινοτόμο σκέψη και εφευρετικότητα. Και ο έμπειρος καθηγητής ή ερευνητής ψάχνει για κάθε ευκαιρία για να την αναζητήσει και να την αξιοποιήσει, μαζί με το πρόσωπο που είχε την ιδέα.
«Αν δώσετε στους νέους το χρόνο, τα εργαλεία και τον ευφάνταστο χώρο για να συνεργαστούν για την επίτευξη ουσιαστικών στόχων,-- είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς μια πιο ισχυρή δύναμη», υποστηρίζει ο καθηγητής Whyte.
Καταγράφω μια ανάμνηση από τα φοιτητικά μου χρόνια που δείχνει ότι και στη δική μου εποχή, ο καθηγητής προσέφευγε στους φοιτητές σε αναζήτηση καινοτόμου σκέψης: Μπήκε στην τάξη ο καθηγητής J.P. Barger κρατώντας έναν χαρτονένιο κύλινδρο από αυτούς στους οποίους, κατά τη διάρκεια του πολέμου, ο στρατός τοποθετούσε χάρτες ή σχεδιαγράμματα τυλιγμένα σε ρολό.
«Υπάρχουν χιλιάδες τέτοια ρολό σε μια παλιά στρατιωτική αποθήκη και ο στρατός θέλει να τα ξεφορτωθεί... Ποιος μπορεί να σκεφθεί κάποιον τρόπο ώστε αυτά να γίνουν παιγνίδι;», μας ρώτησε, και όταν παρατήρησε ότι τον κοιτούσαμε κατάπληκτοι, εξήγησε: «Πώς νομίζετε ότι έγινε κάποιος δισεκατομμυριούχος με το χούλα χουπ; Υπήρχαν σε παρόμοια αποθήκη διαθέσιμα χιλιάδες μέτρα λεπτοί πλαστικοί σωλήνες και αυτός τους αγόρασε και τους μετέτρεψε σε στεφάνια ρυθμικής γυμναστικής».
Οι πιο παλιοί αναγνώστες θα θυμούνται ότι επί δύο-τρία χρόνια, όχι μόνο στην Αμερική αλλά και εδώ στην Ελλάδα όλη η νεολαία ήταν κυριολεκτικά ξετρελαμένη με αυτήν συνήθεια χορού και άσκησης με το στεφάνι χούλα χουπ στη μέση!
Κλείνω με τον επίλογο ότι ο J.P. Barger ίδρυσε αργότερα επιχείρηση και απέκτησε μεγάλη περιουσία. Όχι βέβαια πουλώντας χαρτονένιους κυλίνδρους.
Η εικόνα δείχνει μια φοιτητικής επινόησης συσκευή σύντηξης ικανής να παράγει εν πλω, καύσιμο αμμωνίας για κινητήρες πλοίων.
* Ο κ. Ραφαήλ Μωυσής είναι ιδρυτής του Συλλόγου Αποφοίτων ΜΙΤ στην Ελλάδα. Έχει εκδώσει δυο βιβλία «Θα γίνει της Δεής» και «ΑΛΗΘΙΝΑ ΚΑΙ ΑΝΕΚΔΟΤΑ. Ιστορίες με 55 πρόσωπα».
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
