Μπορεί να… ξενίζει αρκετούς η φρενίτιδα που καταγράφεται την τελευταία διετία αναφορικά με τις έννοιες βιώσιμη ανάπτυξη, «πράσινες» επενδύσεις, εταιρική υπευθυνότητα, περιβαλλοντικό αποτύπωμα και εταιρική διακυβέρνηση, όμως, όπως τα στοιχεία δείχνουν, οι επιχειρήσεις που εγκολπώνονται τα κριτήρια ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Εταιρική Διακυβέρνηση) είναι αυτές που θα κυριαρχήσουν –επιχειρησιακά και επενδυτικά– στο μέλλον.
Το νέο παγκόσμιο επενδυτικό trend βρίσκεται κάτω από την «ομπρέλα» του ESG, δηλαδή από το τρίπτυχο του δείκτη βιωσιμότητας με Περιβαλλοντικά (Enviromental), Kοινωνικά (Social) και Εταιρικής Διακυβέρνησης (Governance) κριτήρια.
Δεν πρόκειται για μια θεωρητικού τύπου διαφημιστική ή ακαδημαϊκή διαχείριση της εταιρικής εικόνας, αλλά για μια ολιστική μεταστροφή της επιχειρηματικής κουλτούρας, που διαπερνά τις επιχειρήσεις κάθετα και οριζόντια, από το ανώτερο επίπεδο διοίκησης μιας εταιρείας έως τις γραμμές παραγωγής και όλους τους κρίκους της επιχειρησιακής αλυσίδας.
Κανόνες εταιρικής διακυβέρνησης, βιώσιμες πρακτικές περιβαλλοντικής ανάπτυξης, υπεύθυνες δράσεις για την κοινωνία, είναι έννοιες και δράσεις που «παντρεύονται» ολοένα και περισσότερο, αποτελώντας ουσιαστικές επιχειρηματικές πρακτικές. Συνάμα, αυτό που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια συνδυαστικά με την κλιματική αλλαγή και την ευαισθητοποίηση για το περιβάλλον σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι η αλλαγή κουλτούρας και νοοτροπίας και στους διαχειριστές κεφαλαίων, που πλέον δεν εστιάζουν άκριτα στην κερδοφορία, αλλά και στον τρόπο που αυτή επιτυγχάνεται.
Οι επενδυτές ολοένα και περισσότερο στρέφονται προς τις κοινωνικά και περιβαλλοντικά υπεύθυνες εταιρείες και μετοχές, καθώς γνωρίζουν ότι οι εταιρείες με υψηλά στάνταρ σ’ αυτούς τους τομείς, έχουν –συνήθως– και εξαιρετικά ποιοτικά στάνταρ σ’ όλη τη διάρθρωση και λειτουργία τους, ενώ θεωρούνται και ιδιαίτερα ανθεκτικές μετοχές.
Δεν είναι τυχαίο ότι τα τελευταία χρόνια δημιουργούνται δείκτες στα χρηματιστήρια που αφορούν την εταιρική διακυβέρνηση αλλά και την εταιρική κοινωνική ευθύνη, καθώς επίσης και εργαλεία όπως τα «πράσινα ομόλογα» και τα TCFDs (Task Force on Climate Related Financial Disclosures).
Φρενίτιδα από επενδύσεις
Την τελευταία τριετία, οι επενδύσεις με γνώμονα τις πρακτικές περιβαλλοντικής ανάπτυξης, κοινωνικής ευημερίας και εταιρικής διακυβέρνησης έχουν σημειώσει κατακόρυφη αύξηση, παρ’ ότι στην Ελλάδα ακόμη αυτή η κατηγορία επενδύσεων είναι σε… νηπιακό στάδιο.
Σύμφωνα με το την παγκόσμια ανασκόπηση βιώσιμων επενδύσεων του Global Sustainable Investment Alliance, τα κεφάλαια που το 2018 βρίσκονταν υπό διαχείριση παγκοσμίως και που αφορούσαν στις λεγόμενες βιώσιμες, υπεύθυνες ή ηθικές επενδύσεις, έφταναν τα 30,7 τρισ. δολάρια, καταγράφοντας άνοδο σε ποσοστό 34% μόλις σε μια διετία!
Η τάση δείχνει ότι υπάρχει σημαντική μετατόπιση του ενδιαφέροντος των επενδυτών σε κοινωνικά υπεύθυνες εταιρείες, καθώς αναγνωρίζεται ότι έχουν χαμηλότερη έκθεση σε κινδύνους και ταυτόχρονα καλύτερες προοπτικές ανάπτυξης.
Έτσι, εταιρείες – κολοσσοί, έχουν αρχίσει και αλλάζουν όλη την κουλτούρα τους, αντιλαμβανόμενες ότι οι ροές κεφαλαίων προς τις βιώσιμες επενδύσεις (sustainable funds) έχουν λαμπρό μέλλον. Ευρωπαϊκά funds που διαχειρίζονται κεφάλαια 2 τρισ. δολ. πιέζουν μεγάλους παίκτες διαφόρων ενεργοβόρων κλάδων να περιορίσουν το περιβαλλοντικό τους αποτύπωμα, ώστε να μη θέσουν σε κίνδυνο το επιχειρηματικό τους μοντέλο.
Ρεκόρ κεφαλαίων
Στα 120 δισ. ευρώ έφτασαν τα κεφάλαια που κατάφεραν να προσελκύσουν το 2019 ευρωπαϊκά funds, οι επενδυτικές επιλογές των οποίων πραγματοποιούνται με κριτήρια ESG. Μάλιστα, από τα 360 νέα επενδυτικά funds που ιδρύθηκαν το 2019, τα 50 ήταν «ταγμένα» σε τέτοιου είδους επενδύσεις, ενώ ο συνολικός αριθμός των funds στην Ευρώπη που ειδικεύονται σε βιώσιμες επενδύσεις ανήλθαν το 2019 στα 2.405!
Η πανδημία εκτόξευσε τη φρενίτιδα για «πράσινες» και βιώσιμες επενδύσεις, καθώς ολοένα και περισσότερα επενδυτικά σχήματα επιλέγουν να χρηματοδοτούν επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια ESG.
Τα κεφάλαια που επενδύονται σε εταιρείες που πληρούν τα ESG έχουν αυξηθεί κατά 170% από το 2015, ενώ οργανισμοί όπως η Moody’s, η Fitch, o MSCI και το Bloomberg στοχεύουν στη θέσπιση προτύπων (και δεικτών) αξιολόγησης για τα κριτήρια ESG. Στο σύνολο του 2020, υπολογίζεται ότι τα νέα κεφάλαια των ESG funds έφτασαν παγκοσμίως στο ποσό –ρεκόρ των 1,7 τρισ. δολαρίων, παρουσιάζοντας αύξηση 50% έναντι του 2019!
Με βάση διεθνή δημοσιεύματα, η Ευρώπη το 2020 είχε 184 δισ. ευρώ εισροές κεφαλαίων προς επενδύσεις ESG και οι ΗΠΑ 50 δισ. δολάρια, αντίστοιχα. Στην Ευρώπη, τα κεφάλαια ESG αντιπροσωπεύουν περίπου το 10% των συνολικών επενδεδυμένων κεφαλαίων με ταχύτατο ρυθμό αύξησης, ενώ προ 5ετίας ήταν μόλις στο 2%.
Δείκτη βιωσιμότητας το φθινόπωρο θα παρουσιάσει το Χ.Α.
Δείκτη βιωσιμότητας με κριτήρια ESG προανήγγειλε την περασμένη εβδομάδα ο διευθύνων σύμβουλος της ΕΧΑΕ, Σωκράτης Λαζαρίδης, στη διάρκεια της εκδήλωσης που διοργάνωσε το χρηματιστήριο για τη νέα εποχή των ESG.
Ο δείκτης βιωσιμότητας αναμένεται να είναι έτοιμος το φθινόπωρο του 2021, ενώ, όπως τόνισε ο κ. Λαζαρίδης, «υπάρχει ένας αριθμός εταιρειών που μπορούν να υποστηρίξουν ένα τέτοιο δείκτη. Στόχος είναι να εμπνεύσουμε όσες περισσότερες εταιρείες γίνεται πως αυτή την κατεύθυνση. Είναι σημαντικό ότι έχουμε τον οδηγό για να βγούμε μπροστά και να δείξουμε ότι η ελληνική αγορά ακολουθεί».
Από την πλευρά του, ο νέος πρόεδρος της Ένωσης Θεσμικών Επενδυτών, Θεοφάνης Μυλωνάς επισήμανε πως το ESG είναι mega trend διεθνώς, όμως έχει και ουσία, δεν είναι απλώς ένα «ρεύμα» της εποχής. Ο ίδιος είπε πως παραπάνω από το 50% των επενδυτικών κεφαλαίων τα επόμενα τρία χρόνια, σύμφωνα με τη MiFID, θα συνδέονται με τα ESG κριτήρια.
Η Ελλάδα υστερεί
Η Ελλάδα είναι ακόμη πολύ χαμηλά σ’ ότι αφορά την εναρμόνιση της επιχειρηματικότητας σύμφωνα με τους περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς δείκτες καθώς και με τους δείκτες εταιρικής διακυβέρνησης. Πολύ λίγες εισηγμένες έχουν εντάξει ολιστικά τέτοια πρότυπα στη φιλοσοφία τους και ακόμη λιγότερες εκείνες που έχουν βαθμολογία. Μόλις 11 εταιρείες από τον FTSE-25 έχουν στην πλατφόρμα του Bloomberg ανακοινωμένη βαθμολογία, όταν το σύνολο των εταιρειών που περιλαμβάνονται στον πληθυσμό προσεγγίζει τις 10.000 από 60 χώρες.
Στον FTSE4Good συμμετέχουν επτά ελληνικές εταιρείες, ενώ για τον MSCI υπάρχει βαθμολογία μόνο για τις εταιρείες που εντάσσονται στους βασικούς δείκτες παγκόσμιου ενδιαφέροντος.
Σύμφωνα με έρευνα του Παρατηρητηρίου του Κέντρου Αειφορίας (Center for Sustainability and Excellence) υπάρχουν 60 περίπου ελληνικές εταιρείες που λαμβάνουν ESG ratings. Πρόκειται για κάποιες από τις εισηγμένες αλλά και πολλές μη εισηγμένες μεγάλες επιχειρήσεις της χώρας, κυρίως τράπεζες, ασφαλιστικές και εταιρείες ενέργειας.
Η προβληματική εταιρική διακυβέρνηση
Μια από τις τρεις παραμέτρους των κριτηρίων ESG, είναι και η εταιρική διακυβέρνηση, τομέας που στην Ελλάδα έχει τεράστια περιθώρια βελτίωσης, κάτι που δείχνει και τη χρησιμότητα – αλλά και τη σοβαρότητα – των διαδικασιών αυτών.
Η ελληνική χρηματιστηριακή και επιχειρηματική αγορά, έχει καθυστερήσει πολύ στο να εμφυσήσει (και να επιβάλει) τη σοβαρότητα της εφαρμογής κανόνων εταιρικής διακυβέρνησης, όπως έχει αργήσει στο να δημιουργήσει «μετρήσιμους» δείκτες για αυτές τις διαδικασίες.
Οι περιπτώσεις Folli Follie και Creta Farm έβγαλαν με τρανταχτό τρόπο στην επιφάνεια τη μεγάλη παθογένεια της ελληνικής επιχειρηματικότητας: Το τεράστιο έλλειμμα εταιρικής διακυβέρνησης. Ειδικά η περίπτωση της Folli Follie, ενός ομίλου από τους πλέον προβεβλημένους, που εντασσόταν σε διεθνή επενδυτικά χαρτοφυλάκια και είχε εξωστρέφεια στις δραστηριότητες της, ενώ ήταν μέλος δεικτών όπως του MSCI, ανέδειξε με έντονο τρόπο τα προβλήματα στην εταιρική διακυβέρνηση.
Η ελληνική επιχειρηματικότητα έχει πληρώσει πολύ ακριβά την οικογενειοκρατία στον τρόπο διοίκησης, τόσο σε δεκάδες εισηγμένες αλλά και σε χιλιάδες μη εισηγμένες εταιρείες. Από την περίοδο της χρηματιστηριακής φούσκας του '99, είχε διαφανεί πως ένας κυρίαρχος λόγος που φτάσαμε εκεί, ήταν η απουσία σύγχρονων μορφών διοίκησης και απουσίας δομών διαφανούς οργανωτικής λειτουργίας.
Είναι κοινή κουλτούρα στην Ελλάδα το... one man show, όπου ο ιδρυτής και βασικός μέτοχος δεν δίνει λογαριασμό πουθενά, διατηρεί απολύτως ελεγχόμενο διοικητικό συμβούλιο, χειραγωγώντας και όλες τις άλλες δομές, όπως την επιτροπή ελέγχου, όπου συχνά «παρκάρονται» συγγενικά πρόσωπα! Οι οικογενειακές επιχειρήσεις, όπως είναι η συντριπτική πλειονότητα των επιχειρήσεων στην Ελλάδα, έχουν το μεγαλύτερο πρόβλημα, χωρίς αυτό να σημαίνει πως δεν υπάρχουν οικογενειακές επιχειρήσεις με άριστη εταιρική διακυβέρνηση, υψηλότατη διαφάνεια και άριστες δομές λειτουργίας.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
