Καθυστέρηση και αδράνεια στη λήψη αποφάσεων χαρακτήρισαν την αντίδραση της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην αντιμετώπιση της ενεργειακής κρίσης, σημειώνει ο Ορέστης Ομράν σε συνέντευξη στο Business Daily, σχολιάζοντας, ωστόσο, θετικά την απόφαση για την επιβολή πλαφόν στη χονδρική αγορά τον περασμένο Δεκέμβριο. Οι συζητήσεις για τη δημιουργία πλατφόρμας κοινών προμηθειών φυσικού αερίου ίσως σηματοδοτούν, επισημαίνει, τη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας για αλλαγή πλεύσης και ενίσχυση της αποφασιστικότητας της Ένωσης.
Ο Ορέστης Ομράν, διεθνής δικηγόρος και διδάκτωρ Συγκριτικού Συνταγματικού Δικαίου που ζει και εργάζεται ως εταίρος σε διεθνή δικηγορική εταιρεία στις Βρυξέλλες, έχει συμμετάσχει ως εξωτερικός νομικός σύμβουλος σε ορισμένες από τις πιο σημαντικές συναλλαγές στον κλάδο της ενέργειας στην Ελλάδα τα τελευταία χρόνια, συμπεριλαμβανομένων ιδιωτικοποιήσεων, εξαγορών και συγχωνεύσεων, σύνθετων χρηματοδοτήσεων, έργων ΑΠΕ και ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Παράλληλα, συμβουλεύει την Ελλάδα και άλλα κράτη - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ζητήματα κρατικών ενισχύσεων ενώπιον της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Εθνικών Αρχών και σε συναφείς δικαστικές διαδικασίες ενώπιον των Δικαστηρίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αξιοποιώντας τη βαθιά γνώση της αγοράς και των ζητημάτων που αφορούν στον κλάδο της ενέργειας σε ελληνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, ερμηνεύει στο νέο του βιβλίο, «25+1 ερωτήσεις για την ενεργειακή κρίση», με εύληπτο τρόπο σύνθετους τεχνικούς όρους, αποκωδικοποιεί την ενεργειακή κρίση εντοπίζοντας τα σημεία - κλειδιά για την κατανόηση των αιτιών για τις σημερινές συνθήκες και υπογραμμίζει τη σημασία της «πράσινης» μετάβασης.
Ερωτώμενος για τις υψηλές τιμές της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικού ρεύματος που φέρνουν την Ελλάδα ανάμεσα στις ακριβότερες χώρες της ΕΕ σημειώνει ως λόγους την υπερεξάρτηση της χώρας από τις εισαγωγές, τον μεγάλο διεθνή ανταγωνισμό για την εξασφάλιση φορτίων από εναλλακτικούς παρόχους, την καθυστέρηση στην απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, λιανικής και χονδρικής, την υπολειτουργία του χρηματιστηρίου ενέργειας και τη μη ολοκληρωμένη διασύνδεση με τις άλλες ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας.
Τονίζει, επίσης, πως εκτός των παροδικών μέτρων, όπως οι επιδοτήσεις στα τιμολόγια του ηλεκτρικού ρεύματος είναι απαραίτητες και διαρκέστερες πολιτικές που θα προστατεύουν τους ευάλωτους καταναλωτές, θα προβλέπουν ενεργειακή ευελιξία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα εγκαθιδρύουν μόνιμο μηχανισμό εξασφάλισης βιωσιμότητας των τιμών για τη βιομηχανία της χώρας, θα εξασφαλίζουν τη συνδεσιμότητα με το σύστημα των μεγάλων έργων ΑΠΕ και θα ενισχύουν το διεθνή ρόλο της χώρας στη μεταφορά ενέργειας προς όφελος των πολιτών της.
Αναφερόμενος στις καλές επιδόσεις της χώρας στον τομέα της εξοικονόμησης ενέργειας, σημειώνει πως για να επιτευχθεί η πράσινη μετάβαση είναι απαραίτητη η συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα, ενώ μιλώντας για την επόμενη ημέρα της ενέργειας στη χώρα τονίζει πως η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ στο μείγμα του ενεργειακού εφοδιασμού θα φέρει σημαντικά οφέλη, αρκεί να ξεκαθαρίσει το ρυθμιστικό τοπίο και να διευκολυνθεί η σύνδεση στη σύστημα των έργων ΑΠΕ. Παράλληλα, σημειώνει πως οι έρευνες για υδρογονάνθρακες μπορεί να εντείνονται, ωστόσο απαιτείται ρεαλισμός στις προσδοκίες.
- Ποιες οι μεγαλύτερες προκλήσεις και ευκαιρίες που αντιμετωπίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση αλλά και η Ελλάδα στην πορεία προς τη μετάβαση προς ένα «πράσινο» ενεργειακό μοντέλο και μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία;
Η υπερεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, η εξασφάλιση επάρκειας μέσω εναλλακτικών παρόχων, η ανάγκη επιτάχυνσης της ενεργειακής μετάβασης αλλά και το αυξημένο κόστος αυτής, η μείωση των υψηλών τιμών ενέργειας που πληρώνουν οι ευρωπαίοι καταναλωτές είναι ορισμένες από τις σημαντικότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει σήμερα η Ευρώπη στον τομέα της ενέργειας και τις οποίες ανέδειξε η ουκρανική κρίση. Η μετατροπή των προκλήσεων σε ευκαιρίες αποτελεί το μεγαλύτερο στοίχημα της Ένωσης σήμερα. Η ανάγκη εξισορρόπησης της προστασίας του περιβάλλοντος με την εξασφάλιση ενεργειακής επάρκειας δημιουργεί επενδυτικές ευκαιρίες και επιταχύνει έργα τα οποία, κανονικά, θα ολοκληρώνονταν την επόμενη δεκαετία. Οι Ανανεώσιμες Πηγές καλούνται να καλύψουν μεγαλύτερο μέρος του ευρωπαϊκού ενεργειακού μείγματος, πράγμα που αποτελεί και μεγάλη επενδυτική ευκαιρία για τη χώρα μας, η οποία καλείται να μετατραπεί σε κόμβο μεταφοράς ενέργειας από την Ασία και την Αφρική, αυξάνοντας το ρόλο της παράλληλα στη διεθνή αγορά LNG και μετατρεπόμενη σταδιακά και σε εξαγωγό χώρα.
- Πώς αξιολογείτε τις κινήσεις που έχει κάνει η ΕΕ για την αντιμετώπιση των υψηλών τιμών ενέργειας αλλά και την διασφάλιση της ενεργειακής της επάρκειας; Έχει καταφέρει η Ευρώπη να σταθεί σαν Ένωση στην ενεργειακή κρίση;
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, παρ' ότι συνειδητοποίησε σχετικά γρήγορα τους κινδύνους από την ουκρανική κρίση στον τομέα ενέργειας, αδράνησε και καθυστέρησε σημαντικά στη λήψη των αποφάσεων εκείνων που θα προορίζονταν για την αντιμετώπισης της ενεργειακής κρίσης που ακολούθησε. Αυτό οφείλεται στις διαφορετικές, πραγματικότητες και εθνικές πολιτικές προτεραιότητες των Κρατών Μελών και στην αναποτελεσματικότητα των μηχανισμών λήψης αποφάσεων, όπως προβλέπονται από τις Συνθήκες. Η Ένωση έδρασε αναποτελεσματικά και αποσπασματικά μέχρι το τέλος του προηγούμενου έτους, ωστόσο η απόφαση για την επιβολή πλαφόν στη χονδρική αγορά τον περασμένο Δεκέμβριο και οι παρούσες συζητήσεις για τη δημιουργία πλατφόρμας κοινών προμηθειών φυσικού αερίου είναι προς τη σωστή κατεύθυνση και ίσως σηματοδοτούν τη συνειδητοποίηση της αναγκαιότητας για αλλαγή πλεύσης και ενίσχυση της αποφασιστικότητας της Ένωσης σε αυτό και άλλα ζητήματα υπερεθνικού χαρακτήρα.
- Στο βιβλίο απαντάτε και σε ένα ερώτημα που συζητείται πολύ τον τελευταίο καιρό, σχετικά με το εάν η Ρωσία συνεχίζει να «πλουτίζει» από τις εξαγωγές φυσικού αερίου και πετρελαίου παρά το ευρωπαϊκό εμπάργκο. Τελικά, στον «ενεργειακό πόλεμο» ανάμεσα στις Βρυξέλλες και τη Μόσχα ποιος βγαίνει κερδισμένος;
Πράγματι, έχει παρατηρηθεί πως η οικονομία της Ρωσίας έχει ωφεληθεί κατά την περίοδο της ενεργειακής κρίσης και οι εισροές κεφαλαίων από τις εξαγωγές ενέργειας δεν είναι αμελητέες. Είναι αξιοσημείωτο το γεγονός, πως αν και αναμενόταν αρχικά μεγαλύτερη ύφεση στη ρωσική οικονομία, υπάρχουν ενδείξεις πως βραχυπρόθεσμα αυτή ενισχύθηκε και το εθνικό της νόμισμα ανέκαμψε. Εάν αυτές οι ενδείξεις είναι αληθείς, τότε καταδεικνύεται η σχετική αδυναμία των ευρωπαϊκών κυρώσεων να αποδυναμώσουν οικονομικά τη Ρωσία, τουλάχιστον όσο συνεχίζονται οι εισαγωγές. Στον ενεργειακό πόλεμο, μέχρι σήμερα, τόσο η Ε.Ε. όσο και η Ρωσία παραμένουν χαμένες. Η μεν Ένωση γιατί αντιμετωπίζει σοβαρό ζήτημα επάρκειας, τη στιγμή που οι απότομες αυξήσεις των τιμών δημιουργούν πολιτικά προβλήματα σε πολλές κυβερνήσεις, η δε Ρωσία γιατί χάνει το πιο αξιόπιστο εμπορικό της εταίρο.
- Η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη το τελευταίο διάστημα με σημαντικά υψηλές τιμές ηλεκτρικού ρεύματος που την κρατούν και σε απόσταση από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Πού αποδίδετε την εικόνα αυτή και πόσο αποτελεσματική είναι η πολιτική που έχει ακολουθηθεί έως σήμερα;
Οι αυξημένες μέσες τιμές που παρατηρούνται κατά περιόδους από τον προηγούμενο Μάρτιο και μετά στην Ελλάδα εν σχέσει προς άλλα Κράτη Μέλη της Ένωσης μπορεί να αποδοθούν σε σειρά λόγων. Ενδεικτικά, η υπερεξάρτηση από τις εισαγωγές, ο μεγάλος διεθνής ανταγωνισμός για την εξασφάλιση φορτίων από εναλλακτικούς παρόχους, η καθυστέρηση στην απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας, λιανικής και χονδρικής, η υπολειτουργία του χρηματιστηρίου ενέργειας, οι υψηλοί φόροι και τέλη που προστίθενται στα τιμολόγια των καταναλωτών, η μη ολοκληρωμένη διασύνδεση με τις άλλες ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας είναι μερικοί από αυτούς. Όσον αφορά την πολιτική που υιοθετήθηκε μέχρι σήμερα, το Ταμείο Ενεργειακής Μετάβασης για τη συγκράτηση των τιμών και η φορολόγηση των υπερκερδών των παραγωγών είναι προς τη σωστή κατεύθυνση. Ο εκ φύσεως παρωδικός χαρακτήρας των μέτρων αυτών αναδεικνύει την αναγκαιότητα διαρκέστερων πολιτικών που θα προστατεύουν τους ευάλωτους καταναλωτές, θα προβλέπουν ενεργειακή ευελιξία για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, θα εγκαθιδρύουν μόνιμο μηχανισμό εξασφάλισης βιωσιμότητας των τιμών για τη βιομηχανία της χώρας, θα εξασφαλίζουν τη συνδεσιμότητα με το σύστημα των μεγάλων έργων ΑΠΕ και θα ενισχύουν το διεθνή ρόλο της χώρας στη μεταφορά ενέργειας και προς όφελος των πολιτών της.
- Σε ποιο σημείο βρίσκεται η χώρα σε σχέση με τις προσπάθειες εξοικονόμησης ενέργειας και ποια η εικόνα της αγοράς έργων εξοικονόμησης ενέργειας; Υπάρχουν χρηματοδοτικά εργαλεία που μπορούν να ενισχύσουν σχετικές δράσεις;
Η χώρα μας τα πηγαίνει σχετικά καλά στην εξοικονόμηση ενέργειας, έχοντας επιτύχει σημαντικά επίπεδα μείωσης της κατανάλωσης, πάνω και από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο πολλές φορές. Περαιτέρω εξοικονόμηση μπορεί να επιτευχθεί με την επιτάχυνση της διείσδυσης των ΑΠΕ, την ανακαίνιση των κτηρίων, την εφαρμογή πρακτικών ενεργειακής απόδοσης και την δημιουργία οικονομικών και άλλων κινήτρων για περαιτέρω μείωσης της κατανάλωσης. Παραδοσιακός δανεισμός, κρατικές επιδοτήσεις και ευρωπαϊκή χρηματοδότησή, όπως αυτή του RRF είναι τα σημαντικότερα εργαλεία για τη χρηματοδότηση έργων εξοικονόμησης. Εξάλλου, η ενεργειακή μετάβαση δεν μπορεί να επιτευχθεί παρά μόνο με τη συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα.
- Φιλόδοξοι νέοι εθνικοί στόχοι για την πράσινη μετάβαση που προβλέπουν σημαντικές αυξήσεις σε έργα ΑΠΕ, άνοιγμα της αγοράς των υπεράκτιων αιολικών, στόχευση στην προώθηση έργων αποθήκευσης, και έμφαση στις έρευνες για υδρογονάνθρακες και το φυσικό αέριο βρίσκονται ψηλά στις κυβερνητικές προθέσεις. Πώς πιστεύετε ότι διαμορφώνεται το ενεργειακό μέλλον της χώρας;
Η ταχεία διείσδυση των ΑΠΕ στο μείγμα του ενεργειακού εφοδιασμού και αδιαμφισβήτητα τα οφέλη που θα φέρει στον υπό διαμόρφωση ενεργειακό χάρτη της Ελλάδας θα είναι σημαντικά, αρκεί να ξεκαθαρίσει το ρυθμιστικό τοπίο και να διευκολυνθεί η σύνδεση στη σύστημα των έργων ΑΠΕ. Στα υπεράκτια αιολικά πρέπει να περάσουμε από την περίοδο της ρύθμισης σε αυτήν της υλοποίησης ενώ η αποθήκευσή πρέπει να ενισχυθεί με έργα μπαταριών και πιθανόν υδρογόνου εντός της δεκαετίας. Οι έρευνες για υδρογονάνθρακες μπορεί να εντείνονται, ωστόσο απαιτείται ρεαλισμός στις προσδοκίες και συμπράξεις με διεθνείς εταιρείες για να περάσουμε στην εκμετάλλευση των όποιων κοιτασμάτων. Όσο προχωρούν αυτές οι κομβικές μεταρρυθμίσεις για την αγορά ενέργειας και προωθούνται διεθνή έργα προς υλοποίηση τους στην περιοχή, τόσο ασφαλέστερο ενεργειακά θα είναι το μέλλον της χώρας.
- Μπορεί η Ελλάδα να καταστεί ενεργειακός κόμβος για την ευρύτερη περιοχή; Ποια τα βήματα για να φτάσουμε εκεί και ποιος θα είναι ο αντίκτυπος γεωστρατηγικά και οικονομικά για τη χώρα;
Ο μετασχηματισμός της Ελλάδας σε ενεργειακό κόμβο έχει αρχίσει να υλοποιείται. Η Ελλάδα αξιοποιεί τις ενεργειακές της δυνατότητες και τη γεωστρατηγική της θέση και γνωρίζει μεγάλη πρόοδο ως διαμετακομιστικό κέντρο της Νοτιοανατολικης Μεσογείου, των Δυτικών Βαλκανίων και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Πρωταγωνιστεί ήδη σε ανάπτυξη έργων στρατηγικής σημασίας όπως είναι ο TAP, το έργο του Διασυνδετήριου Αγωγού Φυσικού Αερίου Ελλάδας Βουλγαρίας (IGB) κ.α. Η ανάπτυξη έργων τέτοιας στρατηγικής σημασίας, μόνο θετικά μπορεί να επηρέασει τον ενεργειακό μετασχηματισμό της χώρας.Τα γεωπολιτικά και οικονομικά οφέλη είναι σημαντικά και ενδεικτικά αναφέρομαι στην ενίσχυση της ενεργειακής επάρκειας και ασφάλειας, στη διαφοροποίηση των οδών εφοδιασμού, στην απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο καθώς και στη διασφάλιση καλών όρων γειτνίασης με τις χώρες της ευρύτερης περιοχής. Οι επενδυτικές ευκαιρίες που θα εμφανισθούν στα πλαίσια αυτά θα είναι σημαντικές και δεν πρέπει να χαθούν αν θέλουμε η Ελλάδα να συνεχίσει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στις διεθνείς εξελίξεις.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
