«Έκρηξη» 137% στα έσοδα από Airbnb, μέτρα ζητούν οι ξενοδόχοι

Σχεδόν στο 15% των τουριστικών εσόδων της χώρας έχουν ανέλθει τα έσοδα της οικονομίας διαμοιρασμού (βραχυχρόνιες μισθώσεις - Airbnb), καθώς αυξήθηκε φέτος σε 130.000 ο αριθμός των κατοικιών σε βραχυχρόνια μίσθωση, με αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, να υπολογίζεται ότι το Δημόσιο θα χάσει φέτος έσοδα από φόρους της τάξεως των 317 εκατ. ευρώ. Παράλληλα, η μέση τιμή βραχυχρόνιων μισθώσεων είναι πενταπλάσια από την αντίστοιχη των μακροχρόνιων, με αποτέλεσμα όλο και περισσότεροι ιδιοκτήτες να στρέφονται σε βραχυχρόνιες μισθώσεις και να εντείνεται το πρόβλημα στέγασης στη χώρα.

Αυτά είναι τα βασικά συμπεράσματα ειδικής μελέτης της Grant Thornton, για λογαριασμό του Ξενοδοχειακού Επιμελητηρίου Ελλάδος (ΞΕΕ), στη βάση της οποίας οι εκπρόσωποι του ξενοδοχειακού κλάδου επανέλαβαν τις προτάσεις τους για επιβολή φόρων και αυστηρή ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Πάντως, ο υπουργός Τουρισμού, Βασίλης Κικίλιας, ξεκαθάρισε στη διάρκεια χθεσινής εκδήλωσης ότι τα μέτρα που σχεδιάζει η κυβέρνηση θα αφορούν όσους μισθώνουν μαζικά ακίνητα και όχι ιδιοκτήτες που μισθώνουν ένα - δύο ακίνητα.

Σύμφωνα με την έρευνα της Grant Thornton, η ανάπτυξη της οικονομίας διαμοιρασμού είναι εξαιρετικά δυναμική τα τελευταία χρόνια. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα συνολικά έσοδα της οικονομίας διαμοιρασμού εκτιμάται ότι το 2022 θα είναι αυξημένα στα 3,37 δισ. ευρώ, από 1,42 δισ. ευρώ το 2016, μια αύξηση κατά 137%. Στα έσοδα αυτά, η έρευνα υπολογίζει τα μισθώματα και τα λοιπά έσοδα. Έτσι, με βάση την εκτίμηση ότι τα συνολικά τουριστικά έσοδα της χώρας θα αυξηθούν φέτος στα 23,397 δισ. ευρώ, τα έσοδα από την οικονομία διαμοιρασμού θα αντιστοιχούν στο 14,4% των συνολικών εσόδων, από 8,90% τοι 2016, με τους ξενοδόχους να κάνουν λόγο για έναν ανταγωνισμό που αυξάνεται ραγδαία στον κλάδο, χωρίς όμως να εφαρμόζονται κοινοί κανόνες για ξενοδοχεία και βραχυχρόνιες μισθώσεις.

Τα έσοδα της οικονομίας διαμοιρασμού

Υπολογίζοντας τους φόρους που χάνει το Δημόσιο λόγω της διαφοράς φορολογικής μεταχείρισης της οικονομίας διαμοιρασμού σε σχέση με τα ξενοδοχεία, η Grant Thornon καταλήγει στην εκτίμηση ότι οι απώλειες φέτος θα πλησιάσουν τα 317 εκατ. ευρώ και θα προέλθουν κυρίως από απώλεια ΦΠΑ (155 εκατ. ευρώ). Το ποσό αυτό είναι σχεδόν διπλάσιο από την αντίστοιχη εκτιμώμενη απώλεια φόρων και εισφορών για το 2016.

Η έρευνα προσεγγίζει και το ζήτημα των εξαιρετικά υψηλών τιμών που λαμβάνουν οι ιδιοκτήτες ακινήτων από βραχυχρόνια μίσθωση, με αποτέλεσμα να επιτείνεται το στεγαστικό πρόβλημα στη χώρα, καθώς όλο και περισσότεροι εγκαταλείπουν τη μακροχρόνια μίσθωση των κατοικιών και προκαλείται πίεση αύξησης στα ενοίκια. Ειδικότερα, διαπιστώνεται ότι οι τιμές για τη βραχυχρόνια μίσθωση είναι πενταπλάσιες, κατά μέσο όρο, σε σχέση με τις μακροχρόνιες μισθώσεις. Στις περιοχές της Αθήνας, οι τιμές είναι 3,25 έως 5,48 φορές μεγαλύτερες από τις μακροχρόνιες μισθώσεις, ενώ η μεγαλύτερη διαφορά παρατηρείται στη Ρόδο, όπου οι βραχυχρόνιες μισθώσεις έχουν 8,21 φορές μεγαλύτερη τιμή από τις μακροχρόνιες.

Επιπλέον, εκτιμάται στην έρευνα ότι οι βραχυχρόνιες μισθώσεις εμποδίζουν την ανάπτυξη του τουριστικού κλάδου και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας. Οι βραχυχρόνιες μισθώσεις, σύμφωνα με τους υπολογισμούς της Grant Thornton, εμπόδισαν το 2022 τη δημιουργία πρόσθετων 39.000 θέσεων εργασίας σε ετήσια βάση στον ξενοδοχειακό κλάδο.

Σε ό,τι αφορά τις κοινωνικές επιπτώσεις, η μελέτη σημειώνει την αλλοίωση αστικών χαρακτηριστικών, τοπικής φυσιογνωμίας και πολιτιστικής ταυτότητας, δημιουργία ζητημάτων δημόσιας ασφάλειας, αλλά και σημαντική επιβάρυνση στη διαχείριση των απορριμμάτων στα αστικά κέντρα και σε επίπεδο κατανάλωσης ενέργειας. Η έρευνα της GT συνέλεξε δεδομένα από εφτά κοινότητες του Δήμου Αθηναίων και από ακόμη τέσσερις αντιπροσωπευτικές περιοχές της υπόλοιπης Ελλάδας και αφορά την περίοδο 2019-2022.

Παρουσιάζοντας τα ευρήματα της έρευνας, ο Παναγιώτης Πρόντζας, Partner και επικεφαλής του τμήματος Strategy and Investments της Grant Thornton στην Ελλάδα, τόνισε τη μεγάλη αύξηση αύξηση του αριθμού των ακινήτων που έχουν τεθεί σε βραχυχρόνια μίσθωση: το 2016 τα ακίνητα που απασχολούσε ο τομέας του Airbnb ήταν 60 χιλιάδες, το 2019 ανήλθαν στα 117 χιλ. και η εκτίμηση για το 2022 είναι ότι ανέρχονται στα 130.000.

Η δέσμη μέτρων που προτείνει το ΞΕΕ

Στη χθεσινή ημερίδα όπου παρουσιάστηκε η μελέτη της Grant Thornton διοργάνωσε το ΞΕΕ και παρευρέθηκαν εκπρόσωποι από τους δήμους του Πόρτο και του Παρισιού που κατέθεσαν τις απόψεις τους για το πως αντιμετωπίζουν οι πόλεις τους, που αποτελούν κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς, το φαινόμενο του Airbnb. Το «παρών» έδωσαν ο υπουργός Τουρισμού Β. Κικίλιας, η τομεάρχης Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ Κατερίνα Νοτοπούλου και ο Δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης.

Οι επαγγελματίες του κλάδου τουρισμού, σημειώνουν πως το ζήτημα της βραχυχρόνιας μίσθωσης που ξεκίνησε ως συμπλήρωμα στο εισόδημα ορισμένων πολιτών έχει καταλήξει σε μια μεγάλη επιχειρηματική δραστηριότητα με τζίρο πολλών εκατομμυρίων ευρώ, που θα πρέπει να φορολογηθεί και να ρυθμιστεί από την πολιτεία.

Ο πρόεδρος του ΞΕΕ Αλέξανδρος Βασιλικός επισήμανε πως «δέκα χρόνια αφότου το ΞΕΕ άνοιξε για πρώτη φορά το ζήτημα, το φαινόμενο γιγαντώθηκε μέσα σε μια γκρίζα ζώνη, χωρίς κανόνες, χωρίς ελέγχους, χωρίς πιστοποιήσεις, με μαύρη εργασία και πρακτικές παραοικονομίας. Τα αποτελέσματα είναι ορατά δια γυμνού οφθαλμού. Στα ύψη τα ενοίκια για τις οικογένειες, γιατροί που φεύγουν από τα νησιά γιατί δεν βρίσκουν σπίτι, καθηγητές και δάσκαλοι που κοιμούνται στα αυτοκίνητα.

Ολόκληρες περιοχές χάνουν τη φυσιογνωμία και το χαρακτήρα τους, ενώ οι μόνιμοι κάτοικοι βιώνουν καθημερινά την ανασφάλεια, αφού κανένας δεν ελέγχει κανέναν. Έχουμε καθυστερήσει πάρα πολύ στην αντιμετώπιση του φαινομένου σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρώπη και το κοινωνικό κόστος γίνεται πραγματικά δυσβάσταχτο για τους πολίτες. Δεν υπάρχουν περιθώρια παράτασης αυτής της κατάστασης. Είναι επιβεβλημένη η άμεση παρέμβαση της Πολιτείας για μια δίκαιη ρύθμιση στις βραχυχρόνιες μισθώσεις, με ευαισθησία απέναντι στις ανάγκες της κοινωνίας και των πολιτών.».

Ο κ. Βασιλικός παρουσίασε δέσμη επτά προτάσεων ρύθμισης της δραστηριότητας της οικονομίας διαμοιρασμού. Αναλυτικά:

1. Χρονικοί περιορισμοί

Θέσπιση ανώτατου ορίου 90 ημερών ετησίως για βραχυχρόνιες μισθώσεις, για όλη τη χώρα

2. Χωρικοί περιορισμοί

Το οριζόντιο όριο των 90 ημερών να μειώνεται σε 60 σε περιπτώσεις όπως των νησιών κάτω των 10.000 κατοίκων ή σε περιοχές με χαμηλή μέση πληρότητα των κύριων ξενοδοχειακών καταλυμάτων. Επίσης, με απόφαση του Δήμου να μην επιτρέπεται η εγγραφή στο Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής νέων ακινήτων που βρίσκονται σε οριοθετημένα τμήματα των αστικών κέντρων, όταν διαπιστώνεται πως οι κατοικίες προς βραχυχρόνια μίσθωση υπερβαίνουν το 50% των κατοικιών που ιδιοκατοικούνται ή μισθώνονται για μακροχρόνια μίσθωση.

3. Όριο στον αριθμό ακινήτων ανά εκμισθωτή/υπεκμισθωτή. Δύο ακίνητα κατ’ ανώτατο όριο ανά εκμισθωτή/υπεκμισθωτή, ο οποίος είναι φυσικό και όχι νομικό πρόσωπο. Το νομικό πρόσωπο θα θεωρείται επαγγελματίας όταν προβαίνει σε βραχυχρόνια μίσθωση.

4. Θεσμοθέτηση ελάχιστων τεχνικών και λειτουργικών προδιαγραφών

Να υπάρχει πρόβλεψη μεταξύ άλλων για εμβαδόν τουλάχιστον 10 τ.μ. για το δωμάτιο και 18 τ.μ. για το διαμέρισμα, να διαθέτει φυσικό φωτισμό, αερισμό και θέρμανση, με ανώτατο αριθμό δωματίων (10 δωμάτια ), με πιιστοποίηση υγιεινής και πυρασφάλειας, με ασφάλιση αστικής ευθύνης και υποχρέωση συμμόρφωσης με ειδικά υγειονομικά πρωτόκολλα, όταν συντρέχουν λόγοι όπως στην περίπτωση της πανδημίας.

5. Φορολόγηση

Προτείνονται τέλη διαμονής παρεπιδημούντων υπέρ ΟΤΑ, τέλη καθαριότητας και φόρος διαμονής. Σημαντικό είναι να προβλέπεται υψηλότερος φόρος εισοδήματος για τη βραχυχρόνια μίσθωση σε σχέση με τη μακροχρόνια και η επιβολή ΦΠΑ για τα ακίνητα που πάνω από τρία συνεχή χρόνια διατίθενται για τουριστική διαμονή.

6. Δικαιώματα των συνιδιοκτητών

Υποχρέωση ενημέρωσης των συνιδιοκτητών για τη διάθεση του ακινήτου για βραχυχρόνια μίσθωση και αύξηση των κοινοχρήστων κατά 25%. Σημαντικό να λαμβάνεται απόφαση από τη Γενική Συνέλευση των ιδιοκτητών (51% των μεριδίων) της πολυκατοικίας/ συγκροτήματος/ παραθεριστικού οικισμού αν θα επιτρέπεται η βραχυχρόνια μίσθωση στα εν λόγω ακίνητα ή/ και καθορισμός του μέγιστου αριθμού κατοικιών που μπορεί να διατίθενται για βραχυχρόνια διαμονή.

7. Εφαρμογή συστήματος ελέγχων και επιβολής κυρώσεων.

Εφαρμογή συστήματος ελέγχου καταγγελιών κατά του ιδιοκτήτη ακινήτου βραχυχρόνιας διαμονής εκ μέρους συνιδιοκτητών και πελατών, με αυστηροποίηση των κυρώσεων και των προστίμων.

Τι ετοιμάζει η κυβέρνηση, τι προτείνει ο ΣΥΡΙΖΑ

Μιλώντας στην ημερίδα ο υπουργός Τουρισμού Βασίλης Κικίλιας, γνωστοποίησε πως η κυβέρνηση σκοπεύει να παρέμβει, ιδιαίτερα για το φαινόμενο των μαζικών βραχυχρόνιων μισθώσεων. «Για την εύρυθμη λειτουργία του υγιούς ανταγωνισμού», τόνισε, αλλά και για την εύρυθμη λειτουργία των αστικών μας κέντρων, η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα πλαίσιο για την αγορά των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Το πλαίσιο αυτό θα διαχωρίζει αυτούς οι οποίοι εκμισθώνουν μαζικά ακίνητα έναντι της πλειοψηφίας που εκμισθώνουν ένα ή δύο ακίνητα. Είναι το κατάλληλο timing για μέτρα».

Από την πλευρά της, η Τομεάρχης Τουρισμού του ΣΥΡΙΖΑ, Κατερίνα Νοτοπούλου επισήμανε πως «αντιμετωπίζουμε στεγαστική κρίση, αύξηση των ενοικίων και ταυτόχρονα αθέμιτο ανταγωνισμό. Τώρα είναι η ώρα να θέσουμε το πλαίσιο για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Αυτό απαιτεί πολιτική βούληση αλλά ταυτόχρονα και πολυεπίπεδη γνώση του φαινομένου, έτσι ώστε να μπουν κανόνες δίκαιοι αλλά και χωρικά προσδιορισμένοι. Οι ΟΤΑ να σηκώσουν μεγάλο βάρος, να απαγορευτούν τα νομικά πρόσωπα, να υπάρξει απελευθέρωση στα φυσικά πρόσωπα έως τρία ακίνητα ανά άτομο ή ιδιοκτήτη και η βραχυχρόνια μίσθωση να είναι για 3-4 μήνες».

Ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης τόνισε ότι θα πρέπει: «Να συμφωνήσουμε σε τρία πράγματα. Νούμερο ένα: Απαιτείται ρυθμιστικό πλαίσιο και να υπάρξουν κανόνες. Νούμερο δύο: Το ρυθμιστικό αυτό πλαίσιο θα πρέπει να είναι αρμοδιότητα και ευθύνη της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Θα ήταν πάρα πολύ εύκολο πολιτικά να «σπρώξουμε» το ζήτημα στην εκάστοτε κυβέρνηση. Όμως, δεν είναι σύμπτωση ότι στις περισσότερες μεγάλες πόλεις του πλανήτη -για να είμαι ακριβής, σε όλες εκτός από μία- την ευθύνη και την αρμοδιότητα την έχει ο δήμος. Νούμερο τρία: Να φύγουμε από τη λογική των οριζόντων λύσεων και των οριζόντιων πολιτικών. Το αντίθετο. Αντί να δουλεύουμε από πάνω προς τα κάτω, να δουλέψουμε από κάτω προς τα πάνω, δηλαδή γειτονιά - γειτονιά».

Τι κάνουν στο Πόρτο και στο Παρίσι

Ο εκπρόσωπος του δήμου Πόρτο, Ricardo Valente, ανέφερε μεταξύ άλλων πως «έχουμε το ίδιο πρόβλημα. Αν οι κυβερνήσεις κάνουν τα σωστά, θα συνυπάρξουμε. Στο Πόρτο σταματήσαμε τις άδειες για βραχυχρόνια μίσθωση. Υπάρχει και εθνική νομοθεσία από το 2018, πλατφόρμα για να γνωρίζουμε ποιες κατοικίες υπάρχουν και να αντιστοιχούν με τη φορολογία. Διαθέτουμε και πλατφόρμα που παίρνουμε το 60% φόρο τουρισμού από βραχυχρόνια μίσθωση και 40% από ξενοδοχεία. Έχουμε 1.500 παράνομες ιδιοκτησίες αλλά ξέρουμε ποιοι είναι. Θα θεσπίσουμε κανόνες για κτήρια. Αν είναι 20 διαμερίσματα, θα δώσουμε άδεια στα μισά για βραχυχρόνια και στα μισά για κανονική ενοικίαση.»

Η Γαλλία είναι το κορυφαίο τουριστικό brand παγκοσμίως με 84 εκατ. επισκέπτες τη χρονιά – ρεκόρ του 2019, ενώ η πρωτεύουσα, το Παρίσι, έχει εγγεγραμμένους περίπου 2,2 εκατ. μόνιμους κατοίκους, ενώ το 2019 δέχτηκε την «επιδρομή» 28 εκατ. τουριστών (κάτι λιγότερο από το σύνολο των τουριστών που έρχονται στην Ελλάδα). Έτσι λοιπόν, το Παρίσι είναι μια πόλη – τρανταχτό παράδειγμα, καθώς εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι προσπαθούν μάταια να βρουν στέγαση.

Σύμφωνα με την εκπρόσωπο του δήμου, Amandine Zancanaro, «αν είναι πρώτη κατοικία δίνεται η δυνατότητα βραχυχρόνιας μίσθωσης έως 219 διανυκτερεύσεις ανά έτος. Αν δεν είναι, σε πόλεις πάνω από 200.000 κατοίκους, χρειάζεται αλλαγή χρήσης και χρηματική αποζημίωση. Το Παρίσι χάνει κατοίκους και βλέπουμε μόνο ξένους σε κάποιες περιοχές. Κλείνουν σχολεία. Από το 2017 υπάρχει μητρώο καταγραφής και όσοι δεν συμμορφώνονται, κινούμαστε δικαστικά. Ο δήμος Παρισιού πήρε αποζημίωση από όσους δεν ήταν συνεπείς και αφαιρέθηκαν 10.000 καταχωρήσεις από τον ιστότοπο. Η Airbnb δεν δίνει τις πραγματικές διευθύνσεις, ούτε αλλά στοιχεία. Μας δίνουν ονόματα μόνο κατά δήλωση. Διαθέτουμε 15 άτομα, μόνο για τους ελέγχους και δεν φθάνουν οι αποδείξεις που συγκεντρώνουμε».