Attica Bank: Σημάδια ανθεκτικότητας, εν μέσω κινδύνων και επίμονου πληθωρισμού

Ο παγκόσμιος ρυθμός οικονομικής ανάπτυξης επιβραδύνθηκε αισθητά το δεύτερο τρίμηνο του 2022, υπό την επίδραση της εντεινόμενης ενεργειακής κρίσης και των γενικευμένων πληθωριστικών πιέσεων, σύμφωνα με το Attica Economic Review Αυγούστου 2022.

Στο μηνιαίο report της Attica Bank που συντάσσεται σε συνεργασία με το ΙΟΒΕ με τίτλο «Σημάδια ανθεκτικότητας, εν μέσω κινδύνων και επίμονου πληθωρισμού», επισημαίνεται ότι το νομισματικό περιβάλλον καθίσταται σταδιακά αλλά και συστηματικά πιο σφιχτό, με τις κεντρικές τράπεζες να αυξάνουν τα επιτόκια στοχεύοντας στην επαναφορά των μεσοπρόθεσμων προσδοκιών κοντά στον στόχο πληθωρισμού, με όσο το δυνατόν μικρότερο κόστος για την οικονομική δραστηριότητα. 

Ο συνεχιζόμενος πόλεμος στην Ουκρανία διατηρεί την υψηλή αβεβαιότητα που δρα αρνητικά στις μεσοπρόθεσμες προοπτικές, μεταξύ άλλων κάνοντας ορατό το ενδεχόμενο μερικής ανεπάρκειας προμήθειας ενέργειας, ειδικά για τις οικονομίες με ενεργειακή εξάρτηση από τις χώρες σε σύρραξη. 

Το οικονομικό κλίμα επιδεινώθηκε περαιτέρω στην Ευρώπη τον Αύγουστο, ενώ ο δείκτης παγκόσμιας καταναλωτικής εμπιστοσύνης κατέγραψε ιστορικό χαμηλό τον Ιούλιο. Πρόδρομοι δείκτες της παγκόσμιας οικονομικής δραστηριότητας υποχωρούν συστηματικά από τις αρχές του έτους, ενώ ο όγκος διεθνούς εμπορίου κατέγραψε για πρώτη φορά κάμψη τον Ιούνιο, έπειτα από ιστορικά υψηλά επίπεδα στις αρχές του έτους. 

Οι διεθνείς τιμές ενεργειακών αγαθών συνεχίζουν να κυμαίνονται σε πολύ υψηλά επίπεδα. Η τιμή του πετρελαίου σημείωσε διόρθωση τον Αύγουστο, ωστόσο η τιμή του φυσικού αερίου εκτινάχθηκε σε νέο ιστορικά υψηλό επίπεδο. Οι τιμές στα λοιπά εμπορεύματα και το χρυσό κατέγραψαν μείωση τον Ιούλιο. Το ευρώ σημείωσε σημαντική περαιτέρω πτώση έναντι του δολαρίου τον Αύγουστο, σε χαμηλά επίπεδα εικοσαετίας. Οι διεθνείς κεφαλαιαγορές κατέγραψαν μεικτή εικόνα τον Αύγουστο, με μερική ανάκαμψη σε ΗΠΑ και Ευρώπη, σε αντιδιαστολή με μικρή πτώση στην Κίνα.

Μεταξύ των προκλήσεων, ξεχωρίζουν ο ισχυρός και επίμονος πληθωρισμός, το αυξανόμενο κόστος χρήματος και ο ρόλος της δημοσιονομικής πολιτικής. Σε αυτό το πλαίσιο, καθώς ο κίνδυνος ύφεσης της οικονομικής δραστηριότητας καθίσταται πλέον ορατός στις ανεπτυγμένες οικονομίες, όπου και ο δημοσιονομικός χώρος είναι σχετικά περιορισμένος, λόγω του υψηλού επιπέδου δημοσίου χρέους, οι ασκούντες πολιτική καλούνται να λάβουν στοχευμένα και αποτελεσματικά μέτρα πολιτικής. 

Ελληνική οικονομία: Ισχυρή ανάκαμψη στο β’ τρίμηνο 2002

Συνεχίστηκε ισχυρή ανάκαμψη στην Ελλάδα το β’ τρίμηνο του 2022, στο 7,7% ετησίως, έναντι 8% στο προηγούμενο τρίμηνο, με σημαντική θετική επίδραση από την κατανάλωση και τις εξαγωγές, κυρίως υπηρεσιών. Οι σημαντικές επιπτώσεις στην ελληνική οικονομία από την ενεργειακή κρίση και τον υψηλό πληθωρισμό, σε υψηλά επίπεδα 27ετίας, συνεχίστηκαν τον Αύγουστο, αν και μετριάστηκαν από την πολύ καλή επίδοση κλάδων σχετιζόμενων με την τουριστική δραστηριότητα. 

Το εγχώριο οικονομικό κλίμα ανέκαμψε ελαφρά, υπό τη βελτίωση των προσδοκιών στις Υπηρεσίες και την ενίσχυση της Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης, τάσεις οι οποίες αντιστάθμισαν την επιδείνωση των προσδοκιών στη Βιομηχανία και το Λιανικό Εμπόριο.

Ο πόλεμος παραμένει καθοριστικός παράγοντας των συνθηκών στην ελληνική οικονομία, κυρίως μέσω των πληθωριστικών πιέσεων, του κινδύνου μερικής ενεργειακής ανεπάρκειας και των ευρύτερων διαταραχών στις εφοδιαστικές αλυσίδες. Η αγοραστική δύναμη των νοικοκυριών εξασθενεί με αρνητικές συνέπειες για τις καταναλωτικές προοπτικές, ενώ η αβεβαιότητα δρα ανασχετικά για τις επενδύσεις. Στις θετικές εξελίξεις, η αγορά εργασίας εξακολουθεί να παρουσιάζει σταδιακή βελτίωση, αν και με βραδύτερο ρυθμό. Παραμένουν μειωμένοι κίνδυνοι για την οικονομία από ενδεχόμενη έξαρση το υγειονομικό ζήτημα, αν και έχουν εξασθενίσει σημαντικά. 

Η ενίσχυση του τουρισμού και τα έσοδα από ναυτιλία επιδρούν ανασχετικά στο αυξανόμενα έλλειμμα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών. Η δυναμική στον κλάδο του Τουρισμού παραμένει ιδιαίτερα θετική, με προσδοκίες για ετήσια ονομαστικά έσοδα που δύνανται να υπερβούν το ιστορικά υψηλό επίπεδο του 2019. 

Τάσεις σε απασχόληση και οικονομική δραστηριότητα ανά κλάδο στις αρχές του 2022

Το ΑΕΠ και το μισθολογικό κόστος παρουσίασαν αυξομειώσεις, αλλά το ποσοστό ανεργίας κατέγραψε συνεχή μείωση, σύμφωνα με το ειδικό θέμα του Attica Economic Review «Τάσεις σε απασχόληση και οικονομική δραστηριότητα ανά κλάδο στις αρχές του 2022».

To πρώτο τρίμηνο του 2022:

• το ΑΕΠ αυξήθηκε κατά 7,0% ετησίως (εποχικά διορθωμένα στοιχεία), πάρα τις ιδιαίτερα δυσμενείς εξελίξεις στο πρώτο τρίμηνο φέτος, λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία,
• συνεχίστηκε η πτωτική τάση της ανεργίας και διαμορφώθηκε στο 13,8%, από 17,1% ένα χρόνο πριν και
• το μισθολογικό κόστος των επιχειρήσεων περιορίστηκε κατά 4% σε ετήσια βάση.

Το πρώτο τρίμηνο του 2022 σε σχέση με την ίδια περίοδο πέρυσι, η άνοδος του κύκλου εργασιών σε όλους τους εξεταζόμενους κλάδους της ελληνικής οικονομίας συνοδεύτηκε από άνοδο της απασχόλησης. Η σημαντική ετήσια άνοδος του κύκλου εργασιών ένεκα της εξασθένισης των περιοριστικών μέτρων κατά της πανδημίας πιθανά βοήθησε στην κάλυψη σε κάποιο βαθμό του υψηλότερου μισθολογικού κόστους, και οδήγησε έτσι σε διεύρυνση της απασχόλησης. 

Στους περισσότερους κλάδους, η ποσοστιαία αύξηση του κύκλου εργασιών ήταν υψηλότερη από την ποσοστιαία άνοδο της απασχόλησης. Στους μισούς περίπου κλάδους αυτό ισχύει και για τον διορθωμένο κύκλο εργασιών ως προς τον πληθωρισμό. Καταγράφονται ετερόκλητες τάσεις στο μισθολογικό κόστος, καθώς είναι σχεδόν μοιρασμένοι οι κλάδοι όπου παρατηρείται άνοδος του μισθολογικού κόστους και ενίσχυση της απασχόλησης (οκτώ), και κλάδων όπου παρατηρείται μείωση του μισθολογικού κόστους και άνοδος του αριθμού των εργαζομένων (επτά).

Θετική σχέση μεταξύ κύκλου εργασιών και απασχόλησης στο α' τρίμηνο

Το α’ τρίμηνο του 2022 καταγράφηκε ετήσια άνοδος τόσο του κύκλου εργασιών όσο και της απασχόλησης σε όλους κλάδους. Ενδεικτικά:

• Τέχνες-Διασκέδαση-Ψυχαγωγία (κύκλος εργασιών +315,1%, απασχόληση +64,7%),
• Τουρισμός (κύκλος εργασιών +133,9%, απασχόληση +67,3%),
• Διαχείριση ακίνητης περιουσίας (κύκλος εργασιών +73,9%, απασχόληση +37,7%),
• Εκπαίδευση (κύκλος εργασιών +57,6%, απασχόληση +9,3%).

Στην πλειοψηφία των κλάδων η άνοδος στην απασχόληση ήταν μικρότερη της ανόδου του κύκλου εργασιών. Στους μισούς περίπου κλάδους αυτό ισχύει και για τον διορθωμένο κύκλο εργασιών ως προς τον πληθωρισμό. Πιθανώς η μεγάλη άνοδος του κύκλου εργασιών να βοήθησε στην κάλυψη σε κάποιο βαθμό του υψηλότερου μισθολογικού κόστους, και να οδήγησε έτσι σε διεύρυνση της απασχόλησης.

Η πορεία του μισθολογικού κόστους και της απασχόλησης

Αύξηση απασχόλησης και μισθολογικού κόστους σε 8 από τους εξεταζόμενους κλάδους, μείωση μισθολογικού κόστους και αύξηση απασχόλησης σε 7 κλάδους. Ενδεικτικά:

• Τουρισμός (μισθολογικό κόστος +12,7%, απασχόληση +67,3%),
• Επαγγελματικές-Επιστημονικές-Τεχνικές δραστηριότητες (μισθολογικό κόστος +10,9%, απασχόληση +5,3%),
• Κατασκευές (μισθολογικό κόστος +1,1%, απασχόληση +9,5%),
• Μεταποίηση (μισθολογικό κόστος +0,5%, απασχόληση +11,2%),
• Χονδρικό-Λιανικό (μισθολογικό κόστος -6,5%, απασχόληση +13,0%),
• Τέχνες-Διασκέδαση-Ψυχαγωγία (μισθολογικό κόστος -11,1%, απασχόληση +64,7%),
• Εκπαίδευση (μισθολογικό κόστος -11,9%, απασχόληση +9,3%).

Σύγκριση κύκλου εργασιών και απασχόλησης

Θετική παραμένει η σχέση μεταξύ κύκλου εργασιών και απασχόλησης συγκρίνοντας με την προ-πανδημίας εποχή, στους περισσότερους κλάδους. Σε 10 κλάδους παρατηρείται αύξηση του κύκλου εργασιών και αύξηση της απασχόλησης, σε 4 αύξηση του κύκλου εργασιών και μείωση της απασχόλησης και σε έναν μείωση του κύκλου εργασιών και αύξηση της απασχόλησης. Ενδεικτικά:

• Μεταποίηση (κύκλος εργασιών +40,7%, απασχόληση +12,5%),
• Χονδρικό-Λιανικό εμπόριο (κύκλος εργασιών +22,7%, απασχόληση +9,1%),
• Τουρισμός (κύκλος εργασιών +4,0%, απασχόληση +0,3%),
• Κατασκευές (κύκλος εργασιών +15,2%, απασχόληση -1,2%),
• Ενημέρωση-Επικοινωνία (κύκλος εργασιών +8,8%, απασχόληση -3,4%),
• Διοικητικές-Υποστηρικτικές (κύκλος εργασιών +1,0%, απασχόληση -5,0%),
• Ακίνητη περιουσία (κύκλος εργασιών -66,3%, απασχόληση +42,4%).