Φρένο στην ανάπτυξη, άλμα πληθωρισμού φέρνει ο πόλεμος στην Ουκρανία

Πλήγμα στην ανάπτυξη ακόμα και πάνω από 3,5 δισ. ευρώ, επιτάχυνση του πληθωρισμού κατά 1 - 2 μονάδες και έντονες πιέσεις στα δημοσιονομικά συνιστούν το εκρηκτικό μείγμα των επιπτώσεων στην οικονομία από τον πόλεμο στην Ουκρανία και το κύμα των οικονομικών κυρώσεων στη Ρωσία, σύμφωνα με τις πρώτες εκτιμήσεις του οικονομικού επιτελείου της κυβέρνησης.

Αν και είναι νωρίς για να προσδιοριστούν οι νέες πληγές που ανοίγουν στην οικονομία τα στελέχη του υπουργείου Οικονομικών, εμφανώς προβληματισμένα από τις δραματικές εξελίξεις, εκτιμούν ότι λόγω των πληγμάτων στην εφοδιαστική αλυσίδα και της ανάφλεξης των τιμών στην ενέργεια και σε βασικές πρώτες ύλες, εμπορεύματα και αγαθά το κόστος στο ΑΕΠ θα κυμανθεί σε 1 - 2 ποσοστιαίες μονάδες, πράγμα που σημαίνει ότι ο πήχης της ανάπτυξης για το τρέχον έτος χαμηλώνει στην περιοχή του 2,5% - 3,5% χωρίς κανείς να μπορεί να προβλέψει με ασφάλεια και ακρίβεια το τελικό κόστος.

Το μεγάλο χτύπημα στη πραγματική οικονομία προέρχεται από την άνευ προηγουμένου εκτίναξη των τιμών το φυσικό αέριο, το πετρέλαιο και το ηλεκτρικό ρεύμα και από τη διασπορά της ακρίβειας σε πρώτες ύλες και είδη διατροφής που σύμφωνα με τους υπολογισμούς διεθνών οργανισμών και αναλυτών θα ανεβάσουν τη ταχύτητα του πληθωρισμού κατά 1,5 - 2 μονάδες. Τα στοιχεία από τις τιμοληψίες της ΕΛΣΤΑΤ σηματοδοτούν νέο άλμα του πληθωρισμού το Φεβρουάριο στα επίπεδα του 7% από 6,2% που ήταν τον Ιανουάριο, ενώ το συνεχιζόμενο χωρίς φρένα ράλι των τιμών προοιωνίζεται υψηλές πτήσεις και τους επόμενους μήνες, τουλάχιστον έως τον ερχόμενο χειμώνα. Το πρόβλημα γίνεται οξύτερο καθώς οι νέες προβλέψεις κάνουν λόγο όχι μόνο για ένταση των πληθωριστικών πιέσεων αλλά και για επιμήκυνση της διάρκειας της κρίσης, που θα πλήξει με σφοδρότητα τα εισοδήματα των νοικοκυριών και θα επιβαρύνει υπέρμετρα το κόστος για τις επιχειρήσεις  

Σύμφωνα με τον υπουργό Οικονομικών Χ. Σταϊκούρα, ενώ πριν η εκτίμηση ήταν πως οι τιμές θα πέσουν το δεύτερο τρίμηνο του 2022 και μετά θα διατηρηθούν σε αυτά τα επίπεδα για ολόκληρο το έτος με αποτέλεσμα την εξάντληση των επιπτώσεων το τρίτο τρίμηνο, πλέον το βασικό σενάριο είναι πως οι σημερινές τιμές ενέργειας θα παραμείνουν για όλο το 2022 σε αυτά τα επίπεδα.

Η μείωση της αγοραστικής δύναμης λόγω της ξέφρενης ανόδου των τιμών θα συρρικνώσει την ιδιωτική κατανάλωση που αποτελεί τη βασική κινητήρια δύναμη για την ανάπτυξη. Επιπρόσθετα, το κλίμα αβεβαιότητας και ανασφάλειας θα επηρεάσει αρνητικά τις επενδύσεις, που αυξήθηκαν κατά 31% το 2021 και ήταν κινητήρια δύναμη της ανάκαμψης με ρυθμό 8,3%.  

Ένας ακόμα παράγοντας για την επιβράδυνση του ΑΕΠ είναι οι παρενέργειες στο τουρισμό. Εκτός από τις απώλειες από τις αφίξεις Ρώσων τουριστών στην χώρα μας, που το 2021 έφεραν έσοδα 115 εκ. ευρώ και στις εποχές προ πανδημίας το ποσό ανέρχονταν σε 500 - 600 εκατ. ευρώ, φρένο στις εισπράξεις θα βάλει η ραγδαία αύξηση στο κόστος διαβίωσης. Παράγοντες της αγοράς εκτιμούν ότι χιλιάδες θα είναι φέτος τα νοικοκυριά που δεν θα έχουν την πολυτέλεια να ξοδέψουν χρήματα για διακοπές, καθώς οι απώλειες στα εισοδήματα από τη πληθωριστική καταιγίδα «τρώνε» πάνω από το 20% του μέσου μισθού ή της σύνταξης.

Δυσκολίες με τα μέτρα στήριξης

Το σκηνικό επιβάλλει αναδιάταξη των κινήσεων και των προτεραιοτήτων στην οικονομική πολιτική της κυβέρνησης με πλοηγό την επέκταση, την ενίσχυση και τη διεύρυνση των μέτρων στήριξης σε νοικοκυριά και επιχειρήσεις για την αναχαίτιση των απωλειών από την ακρίβεια, τη στιγμή μάλιστα που τα δημοσιονομικά περιθώρια από την υψηλότερη των εκτιμήσεων ανάπτυξη για το 2021 στο 8,3% έναντι 6,9% έχουν εξαντληθεί από το «κούρεμα» του ΕΝΦΙΑ και τις έκτακτες ενισχύσεις των αγροτών.

Σύμφωνα με αρμόδιες πηγές, το κρίσιμο είναι πώς θα εξελιχθεί η εκτέλεση του προϋπολογισμού του 2022 και ποια θα είναι η εξέλιξη στο πολεμικό μέτωπο προκειμένου να υπάρξει καθαρή και σαφής εικόνα για το ύψος της ζημίας στα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις και συνακόλουθα για το επιπλέον πόσο που θα απαιτηθεί για τη χρηματοδότηση μέτρων στήριξης καθώς και για τις πηγές των πόρων, σημειώνοντας την ανάγκη κοινοτικής συνδρομής.

Οι αναταράξεις στις αγορές από την ουκρανική κρίση ασκούν πιέσεις στο κόστος δανεισμού για το Δημόσιο, με τις αποδόσεις στα ελληνικά ομόλογα να βρίσκονται ήδη σε ανοδικό κύκλο, σε μια χρονιά, όπου το βασικό ζητούμενο είναι να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε η οικονομία να ανέβει στην επενδυτική βαθμίδα.

Είναι χαρακτηριστική η δήλωση του υπουργού Οικονομικών ότι «υπάρχει σημαντικά αυξημένο κόστος δανεισμού ανά την ΕΕ που δεν ξέρουμε πώς θα εξελιχθεί, ενώ το χρέος έχει αυξηθεί λόγω της πανδημίας. Άρα η όποια ευελιξία δίδεται πρέπει να αξιοποιηθεί με σύνεση και ψυχραιμία».