«Φωτιές» στον προϋπολογισμό ανάβουν η έξαρση της πανδημίας και το διογκούμενο κύμα της ακρίβειας, καθώς ασκούν πιέσεις για πρόσθετα μέτρα στήριξης νοικοκυριών και επιχειρήσεων, απειλώντας με διεύρυνση της «μαύρης τρύπας».
Η διπλή και αναπάντεχη κρίση προκαλεί έντονη ανησυχία στο οικονομικό επιτελείο της κυβέρνησης, που παρακολουθεί με τεντωμένα νεύρα τις εξελίξεις, οι οποίες εγκυμονούν κινδύνους για επαναφορά των lockdown και ενεργοποίηση νέων αντισταθμιστικών στις ανατιμήσεις παρεμβάσεων, την ώρα που το πρωτογενές έλλειμμα βρίσκεται στο «κόκκινο».
Ο υπουργός Οικονομικών Χρ. Σταικούρας διαμηνύει ότι μετά τα κονδύλια συνολικού ύψους 1 δισ. ευρώ που δαπανήθηκαν για τις αποζημιώσεις από τις πυρκαγιές και την κάλυψη μέρους του ενεργειακού κόστους, περιορίζονται οι δυνατότητες για οποιαδήποτε άλλη παρέμβαση.
Σύμφωνα με αρμόδια στελέχη δεν υπάρχει πολυτέλεια παρέκκλισης από την τροχιά της δημοσιονομικής εξυγίανσης και πρέπει πάση θυσία ο προϋπολογισμός να παραμείνει εντός του στόχου για συρρίκνωση του πρωτογενούς πλεονάσματος στο 0,9% του ΑΕΠ τον επόμενο χρόνο, από 7,5% που προβλέπεται ότι θα κλείσει φέτος.
Δεν κρύβουν όμως τον προβληματισμό τους για τις επιπτώσεις της έξαρσης των μολύνσεων από κορονοϊό και του πληθωρισμού στα δημόσια οικονομικά και την πραγματική οικονομία. Το βέβαιο είναι ότι το ομιχλώδες τοπίο δυσχεραίνει τη σύνταξη του τελικού σχεδίου του προϋπολογισμού, ενισχύοντας τους αστάθμητους παράγοντες και τις εστίες αβεβαιότητας για την πορεία των βασικών μεγεθών και την επίτευξη των κεντρικών στόχων που είναι ο δραστικός περιορισμός του ελλείμματος και η διασφάλιση ισχυρής και βιώσιμης ανάπτυξης.
Αν τα μέτρα πρόληψης και κοινωνικής αποστασιοποίησης δεν καταφέρουν να ανακόψουν τις μολύνσεις από το κορονοϊό θα τεθεί θέμα δραστικότερων παρεμβάσεων. Η κυβέρνηση αποκλείει το ενδεχόμενο οικονομικής καραντίνας ακόμα και σε τοπικό επίπεδο, που θα απαιτούσε πρόσθετη κρατική χρηματοδότηση για ενίσχυση των πληττόμενων. Ωστόσο ουδείς είναι σε θέση να προεξοφλήσει καταστάσεις, καθώς η εμπειρία δείχνει ότι η καμπύλη της πανδημίας είναι απρόβλεπτη. Είναι χαρακτηριστικό ότι τόσο στο προσχέδιο του προϋπολογισμού όσο και στις εκθέσεις και αναλύσεις για τη πορεία της οικονομίας επισημαίνεται ότι η πορεία της πανδημίας αποτελεί αστάθμητη απειλή για τα δημόσια οικονομικά και την ανάπτυξη.
Ο άλλος δημοσιονομικός κίνδυνος πηγάζει από την αλματώδη άνοδο των τιμών στην ενέργεια που διαχέει την ακρίβεια σε ευρύ φάσμα αγαθών και υπηρεσιών και που συνεχίζεται με αμείωτη ένταση, διαψεύδοντας τις προβλέψεις τόσο για την ένταση όσο και για τη διάρκειά της. Σημειώνεται ότι οι αναθεωρημένες προβλέψεις κάνουν λόγο για διατήρηση των έντονων πληθωριστικών πιέσεων τουλάχιστον έως και το πρώτο τρίμηνο του 2022.
Η δυναμική του πληθωρισμού προοιωνίζεται ισχυρότερα σε σχέση με τις αρχικές κυβερνητικές εκτιμήσεις πλήγματα στα εισοδήματα των νοικοκυριών και στις επιχειρήσεις και αποδυνάμωση της ισχύος του πακέτου των 500 εκατ. ευρώ για την απορρόφηση των επιβαρύνσεων, αφήνοντας ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρειασθεί επέκταση της χρονικής διάρκειας των μέτρων ακόμα και εμπλουτισμός τους προκειμένου να αποτραπούν μεγάλες και δυσβάσταχτες απώλειες στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς.
Παρά το γεγονός ότι τυχόν νέες παρεμβάσεις θα διόγκωναν το έλλειμμα, παράγοντες του υπουργείου Οικονομικών δεν αποκλείουν να υπάρξει μια δεύτερη και ισχυρή δόση μέτρων στήριξης στα νοικοκυριά και τους καταναλωτές στις αρχές του 2022, εάν συνεχιστούν με το ίδιο ρυθμό οι ανατιμήσεις στην ενέργεια και σε βασικά προϊόντα.