Ύστερα από μια δεκαετία βαθιάς οικονομικής κρίσης και ανάκαμψης χωρίς δάνεια (creditless recovery), η αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης προσφέρει μια μεγάλη ευκαιρία στις τράπεζες να ανοίξουν και πάλι τη στρόφιγγα των δανείων στις επιχειρήσεις και να βγουν κερδισμένες από τη δημιουργία νέων χαρτοφυλακίων υγιών δανείων, μετά το μεγάλο «ξεφόρτωμα» των μη εξυπηρετούμενων, που εκτός από την εξυγίανση των ισολογισμών θα φέρει και «αδυνάτισμα» των εσόδων τους.
Τα κορυφαία στελέχη των τραπεζών δεν κρύβουν την αισιοδοξία τους για το νέο αναπτυξιακό περιβάλλον που θα δημιουργήσει το Ταμείο Ανάκαμψης. Η Alpha Bank έγινε η πρώτη τράπεζα που αντλεί νέα κεφάλαια από τους μετόχους για να υποστηρίξει τις νέες δανειοδοτήσεις. Ο διευθύνων σύμβουλος της τράπεζας, Βασίλης Ψάλτης, ενημερώνοντας χθες τους αναλυτές υπογράμμισε ότι το Ταμείο Ανάκαμψης δεν αποτελεί μόνο μια μεγάλη ευκαιρία για την οικονομία, αλλά μπορεί να φέρει μεγάλα οφέλη και στις τράπεζες.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Alpha Bank, οι πόροι του Ταμείου θα προκαλέσουν μια θεαματική αύξηση της πιστωτικής επέκτασης προς τον επιχειρηματικό τομέα. Όπως φαίνεται στο γράφημα, σε όλη τη διάρκεια του ευρωπαϊκού προγράμματος, έως το 2026, οι τράπεζες θα χορηγήσουν νέα επιχειρηματικά δάνεια 33 δισ. ευρώ, ενώ μέχρι το 2024 θα χορηγηθούν δάνεια ύψους 24 δισ. ευρώ.
Για να γίνει αντιληπτό πόσο ισχυρή ώθηση θα δώσει το Ταμείο Ανάκαμψης στις χορηγήσεις των επιχειρηματικών δανείων αρκεί να αναφερθεί ότι το ποσό των 33 δισ. ευρώ που εκτιμάται ότι θα χορηγηθούν ως το 2026 αντιστοιχεί περίπου σε 50% του συνόλου του υπολοίπου δανείων σε μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις τον Μάρτιο του 2021, το οποίο ανερχόταν σε 66, 4 δισ. ευρώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος.
Συνολική αύξηση πιστώσεων στον επιχειρηματικό τομέα (2021 - 2026)
Το Ταμείο Ανάκαμψης φέρνει μια πρωτοφανή κινητοποίηση πόρων σε μια τόσο σύντομη περίοδο. Συνολικά «ξεκλειδώνονται» 31 δισ. ευρώ (17% του ΑΕΠ), εκ των οποίων τα 18 δισ. σε επιδοτήσεις και τα 13 δισ. σε δάνεια μηδενικού επιτοκίου, που εκτιμάται ότι θα κινητοποιήσουν πρόσθετες επενδύσεις 27 δισ. ευρώ. Το 33% των πόρων θα κατευθυνθούν στην πράσινη μετάβαση, 29% σε απασχόληση και κοινωνική συνοχή, 26% σε ιδιωτικές επενδύσεις και 12% στην ψηφιακή μετάβαση. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις των οικονομολόγων της Alpha Bank, το Ταμείο Ανάκαμψης θα προσθέσει 1,2% έως 2% του ΑΕΠ στον ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης.
Η ανάγκη για... «πράσινα» δάνεια
Το Ταμείο Ανάκαμψης δίνει μια απάντηση στην αγωνία των ελληνικών τραπεζών για την επόμενη ημέρα μετά την εκκαθάριση των προβληματικών χαρτοφυλακίων δανείων που κληρονόμησαν από τη δεκαετή οικονομική κρίση:
- Από τη μια πλευρά, η ταχύτατη μείωση των δεικτών μη εξυπηρετούμενων δανείων από σχεδόν 50% σε χαμηλά μονοψήφια ποσοστά θα οδηγήσει στην εξυγίανση των τραπεζικών ισολογισμών και θα τους επιτρέψει να ασχοληθούν και πάλι με τη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας.
- Από την άλλη, όμως, η συρρίκνωση των χαρτοφυλακίων δανείων δεν παύει να προκαλεί μια απώλεια εσόδων από τόκους και οι τράπεζες θα απαιτηθεί, το συντομότερο δυνατό, να αντικαταστήσουν τα «κόκκινα» δάνεια που εκκαθαρίζονται με «πράσινα» (εξυπηρετούμενα) δάνεια, για να δημιουργήσουν νέες και βιώσιμες ροές εσόδων και να «χτίσουν» ξανά την κερδοφορία τους.
- Μάλιστα, αυτή την φορά, έχοντας αντλήσει διδάγματα από κακές εμπειρίες του πρόσφατου παρελθόντος και προσαρμόζοντας την πολιτική τους στην ανάγκη για ένα νέο, βιώσιμο, παραγωγικό και εξωστρεφές μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης, οι τράπεζες είναι υποχρεωμένες να αποφύγουν μια πιστωτική «έκρηξη» προς την κατεύθυνση των καταναλωτικών δανείων και να χρηματοδοτήσουν πρωτίστως τις ιδιωτικές επενδύσεις.
Αυτή ακριβώς τη δυνατότητα ενισχύει το Ταμείο Ανάκαμψης, που θα επιτρέψει στις τράπεζες να προχωρήσουν σε μια πρωτοφανή αύξηση των εκταμιεύσεων δανείων προς τον επιχειρηματικό τομέα και να αυξήσουν το συνολικό υπόλοιπο των δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις θεαματικά μέσα σε μια πενταετία. Η σημασία αυτής της εξέλιξης γίνεται εμφανής, αν ανατρέξει κανείς στα στοιχεία που αποτυπώνουν με σαφήνεια τη ραγδαία συρρίκνωση του χαρτοφυλακίου επιχειρηματικών δανείων τα τελευταία χρόνια, όπου η «αναιμική» αύξηση των χορηγήσεων συνδυάσθηκε με εκτεταμένο «ξεφόρτωμα» προβληματικών επιχειρηματικών δανείων με τιτλοποιήσεις και πωλήσεις:
- Το 2016 ήταν η τελευταία χρονιά όπου οι ροές νέων δανείων προς τις μη χρηματοπιστωτικές επιχειρήσεις ήταν οριακά αρνητικές. Στο τέλος του 2016, το υπόλοιπο των δανείων αυτής της κατηγορίας ήταν 87,5 δισ. ευρώ.
- Τα επόμενα χρόνια, οι ροές αυξήθηκαν, για να ανέλθουν στα 6,7 δισ. ευρώ το 2020. Όμως, παράλληλα μεγάλος αριθμός δανείων διαγράφηκαν ή τέθηκαν εκτός τραπεζικών ισολογισμών, με αποτέλεσμα να επέλθει μια δραματική συρρίκνωση του υπολοίπου τους, στα 66,4 δισ. ευρώ, τον Μάρτιο του 2021. Πρόκειται για μια μείωση του υπολοίπου δανείων το ύψος της οποίας ξεπέρασε τα 21 δισ. ευρώ μέσα σε τέσσερα χρόνια, που υπάρχουν πλέον βάσιμες προσδοκίες ότι μπορεί να αναπληρωθεί χάρη στο Ταμείο Ανάκαμψης.
Ψηλά ο πήχης για το τραπεζικό σύστημα
Πάντως, η δυνατότητα μεγάλης αύξησης των χορηγήσεων μέσα στην επόμενη πενταετία δεν προσφέρεται στις τράπεζες ως μια εύκολη διαδικασία, που θα διεκπεραιωθεί αυτόματα, χωρίς μεγάλη προσπάθεια από την πλευρά τους. Αντίθετα, ο πήχης της δυσκολίας είναι τοποθετημένος αρκετά ψηλά, καθώς:
- Η ταχύτατη αύξηση των χορηγήσεων επιβάλλει στις τράπεζες να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση, θέμα στο οποίο αναφέρθηκε πρόσφατα με αρκετά επιτακτικό τρόπο και ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος, Γιάννης Στουρνάρας. Με τα σημερινά δεδομένα, τα κεφάλαια των τραπεζών φαίνεται να επαρκούν για να αντιμετωπισθούν οι ζημιές που θα φέρει η εξυγίανση των χαρτοφυλακίων, όμως στην πορεία θα χρειασθεί να ενισχύσουν και πάλι την κεφαλαιακή τους βάση, με εκδόσεις μετοχών ή ομολόγων, για να υποστηρίξουν μια μεγάλη αύξηση των δανείων. Η Alpha Bank ήταν η πρώτη τράπεζα που αναγνώρισε αυτή την ανάγκη για αναπτυξιακές αυξήσεις κεφαλαίου και θεωρείται βέβαιο ότι, μεσοπρόθεσμα, στην ίδια κατεύθυνση θα κινηθούν και οι άλλες τράπεζες.
- Η μεγάλη αύξηση στις χορηγήσεις επιχειρηματικών δανείων απαιτεί και διαφορετικό τρόπο εσωτερικής οργάνωσης των τραπεζών, ώστε να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την ανάγκη εξεύρεσης και αξιολόγησης επενδυτικών σχεδίων. Για παράδειγμα, η Alpha Bank έκανε γνωστό ότι δημιουργεί ειδική ομάδα συντονισμού του σχεδίου χορήγησης δανείων στο πλαίσιο του Ταμείου Ανάκαμψης, ενώ προσαρμόζει κατάλληλα το πλαίσιο αξιολόγησης κινδύνων, ώστε αυτό να ευθυγραμμμίζεται με τις αναπτυξιακές προοπτικές που δημιουργεί το Ταμείο Ανάκαμψης. Επίσης, δημιουργεί εξειδικευμένες λειτουργίες νομικής και λειτουργικής υποστήριξης και αναπτύσσει ειδικά καινοτομικά προϊόντα που θα συνδέονται με το Ταμείο Ανάκαμψης, όπως ένα επενδυτικό ταμείο που θα δώσει τη δυνατότητα σε θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές να τοποθετήσουν κεφάλαια σε επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης.
Ουσιαστικά, το τραπεζικό σύστημα καλείται σε πολύ σύντομο χρόνο να... γυρίσει το διακόπτη της λειτουργίας του και, αντί να ασχολούνται στρατιές στελεχών με τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, να στραφούν στην προώθηση των επενδυτικών σχεδίων που θα υποστηριχθούν από το Ταμείο Ανάκαμψης. Ταυτόχρονα, τα κεφάλαια των τραπεζών, αντί να «καίγονται» από τις ζημιές που δημιουργούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, θα πρέπει να υποστηρίξουν τις νέες χορηγήσεις δανείων. Μεγάλες αλλαγές, από τις οποίες θα κριθεί τελικά και αν θα καταφέρουν οι τράπεζες να παρουσιάσουν τα διψήφια ποσοστά απόδοσης κεφαλαίου που υπόσχονται σήμερα οι διοικήσεις.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
