Ταχύτερη εκκαθάριση εταιρειών - ζόμπι προβλέπει η Τράπεζα της Ελλάδος

Επιτάχυνση της εκκαθάρισης επιχειρήσεων - ζόμπι, οι οποίες απορροφούν πολύτιμους πόρους από την οικονομία και προκαλούν μεγάλη «αιμορραγία» στις τράπεζες, προβλέπει η Τράπεζα της Ελλάδος, εκτιμώντας ότι αυτό θα επιτευχθεί με την εφαρμογή του νέου πτωχευτικού νόμου. Προειδοποιεί, όμως, ότι αυτή η διαδικασία, αν και απαραίτητη για την αύξηση της παραγωγικότητας της οικονομίας, θα προκαλέσει αύξηση της ανεργίας, κάτι που σημαίνει ότι απαιτούνται αποτελεσματικές ενεργητικές πολιτικές απασχόλησης.

Σε ειδικό τμήμα που αφιερώνεται στην Ενδιάμεση Έκθεση της ΤτΕ για τη Νομισματική Πολιτική, υπογραμμίζεται ότι:

• Σε μια ανταγωνιστική αγορά, οι μη βιώσιμες επιχειρήσεις αποχωρούν ή αναδιαρθρώνονται, με αποτέλεσμα την αύξηση της παραγωγικότητας στην οικονομία λόγω της ανακατανομής των απασχολούμενων από αυτές πόρων σε πιο παραγωγικές και καινοτόμες επιχειρήσεις.
• Αντίθετα, η συνέχιση της λειτουργίας τους έχει ως αποτέλεσμα: (α) τη στρέβλωση των συνθηκών ανταγωνισμού και (β) την αύξηση του μη ανακτήσιμου κεφαλαίου εις βάρος των πιο παραγωγικών επιχειρήσεων και της ανάπτυξης.
• Σε κλάδους με υψηλό ποσοστό κεφαλαίου δεσμευμένου σε μη οικονομικά βιώσιμες επιχειρήσεις, πραγματοποιούνται λιγότερες επενδύσεις και προσλήψεις, ενώ η διαφορά  παραγωγικότητας μεταξύ νεοεισερχόμενων και μη βιώσιμων εταιριών είναι μεγαλύτερη, καθώς οι νέες εταιρίες πρέπει να είναι σημαντικά πιο παραγωγικές για να εισέλθουν στην αγορά.
• Έτσι, η παρουσία μη οικονομικά βιώσιμων επιχειρήσεων επιβαρύνει οικονομικά υγιείς εταιρίες, μειώνοντας την κερδοφορία και τις προοπτικές ανάπτυξής τους, σαν να ήταν ένα είδος φόρου.

Στην Ελλάδα, το τραπεζικό σύστημα «ματώνει» περισσότερο από κάθε άλλο εξαιτίας των χαμηλών ανακτήσεων κεφαλαίων από τις επιχειρήσεις - ζόμπι. Όπως φαίνεται στο γράφημα, η Ελλάδα είναι πρώτη στον ΟΟΣΑ (στοιχεία 2013) σε απώλειες τραπεζικών κεφαλαίων από δανεισμό μη βιώσιμων επιχειρήσεων, με το σχετικό ποσοστό να ξεπερνά το 25%.

Απώλειες από δανεισμό σε επιχειρήσεις - ζόμπι (ΟΟΣΑ, στοιχεία 2013)

Θα βελτιωθεί η θέση της Ελλάδας με τον νέο πτωχευτικό νόμο

Η Τράπεζα της Ελλάδος υπογραμμίζει ότι από το 2010 και μετά, με τις διαδοχικές αλλαγές που έγιναν στο πλαίσιο αφερεγγυότητας, δηλαδή στο νομοθετικό πλαίσιο που διέπει τις πτωχεύσεις, εξυγιάνσεις και αναδιαρθρώσεις φυσικών και νομικών προσώπων, η Ελλάδα έχει βελτιώσει αρκετά τη θέση της ανάμεσα στις χώρες του ΟΟΣΑ, ενώ με την εφαρμογή του νέου πτωχευτικού νόμου η εκκαθάριση/εξυγίανση των επιχειρήσεων - ζόμπι θα επιταχυνθεί και η θέση της χώρας θα βελτιωθεί περαιτέρω.

Όπως αναφέρει η ΤτΕ,

• Οι πιθανότητες επιτυχίας των αναδιαρθρώσεων των επιχειρήσεων είναι υψηλότερες όταν οι πτωχευτικοί κώδικες ενθαρρύνουν την έγκαιρη παρέμβαση, με σκοπό την αποφυγή της πτώχευσης. Ταυτόχρονα, η επιτάχυνση των διαδικασιών αναδιάρθρωσης και εκκαθάρισης είναι κρίσιμη για τη μείωση των μη οικονομικά βιώσιμων εταιριών. Με βάση τα κριτήρια του δείκτη του ΟΟΣΑ, φαίνεται ότι το ελληνικό πλαίσιο βελτιώθηκε σημαντικά από το 2010 έως το 2016, αλλά συνέχισε να υστερεί στην ταχύτητα και την αποτελεσματικότητα των διαδικασιών.

Χώρες του ΟΟΣΑ (πορτοκαλί μπάρα) και Ελλάδα: Πλαίσιο αφερεγγυότητας

(η καθοδική κίνηση του ρόμβου συνιστά βελτίωση θέσης)

• Αδυναμίες του πλαισίου ήταν ο χρόνος που χρειαζόταν για την έναρξη και την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκκαθάρισης, η έλλειψη πρόβλεψης συστημάτων έγκαιρης προειδοποίησης και η δυσχέρεια των πιστωτών να εκκινήσουν τις διαδικασίες.
• Ο νέος πτωχευτικός νόμος (ν. 4738/2020) ενσωματώνει στο εθνικό δίκαιο την Οδηγία 2019/1023 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, που έχει σκοπό την εναρμόνιση των πλαισίων αφερεγγυότητας στην ΕΕ. Το νέο νομοθετικό πλαίσιο απλοποιεί και επιταχύνει τις διαδικασίες εξυγίανσης των υπερχρεωμένων επιχειρήσεων που κρίνονται βιώσιμες. Επιπροσθέτως αποσκοπεί στην απλοποίηση των διαδικασιών για την εκποίηση των περιουσιακών στοιχείων πτωχευμένων επιχειρήσεων, με στόχο την ταχύτερη και αποτελεσματικότερη ικανοποίηση των απαιτήσεων των πιστωτών.
• Τα παραπάνω στοιχεία του νέου πλαισίου αναμένεται να αυξήσουν σημαντικά την ταχύτητα των διαδικασιών πτώχευσης και αναδιάρθρωσης και τα ποσοστά ανάκτησης και να συμβάλουν στη βελτίωση της θέσης της χώρας στους αντίστοιχους δείκτες μέτρησης της αποτελεσματικότητας των πλαισίων αφερεγγυότητας του ΟΟΣΑ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Συνολικά, αναμένεται αναβάθμιση της θέσης της χώρας στον αντίστοιχο δείκτη αξιολόγησης του πλαισίου αφερεγγυότητας του ΟΟΣΑ κατά 9 θέσεις.
• Συνεπώς, αναμένεται ότι η μεταρρύθμιση στο πτωχευτικό δίκαιο θα συμβάλει τόσο στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων όσο και σε πιο αποτελεσματική κατανομή των κεφαλαίων.
• Η ιδιάζουσα φύση της πανδημίας καθιστά αναγκαίο να δοθεί έμφαση στη διάσωση βιώσιμων επιχειρήσεων που αντιμετωπίζουν δυσχέρειες λόγω της οικονομικής συγκυρίας και στη διαφύλαξη υφιστάμενων εργασιακών σχέσεων. Από αυτή την άποψη, σημαντικές φαίνεται να είναι οι προβλέψεις του νέου νομοθετικού πλαισίου για την έγκαιρη προειδοποίηση και τη διευκόλυνση της αναδιάρθρωσης.

Το πρόβλημα της ανεργίας

Πάντως, όπως υπογραμμίζει η ΤτΕ, διαδικασία εκκαθάρισης των επιχειρήσεων - ζόμπι θα δημιουργήσει αύξηση της ανεργίας:

• Παρόλο που η γρηγορότερη εκκαθάριση προβληματικών επιχειρήσεων είναι μεσοπρόθεσμα επιθυμητή, είναι πιθανό να οδηγήσει βραχυπρόθεσμα σε απώλεια θέσεων εργασίας. Αναδεικνύεται έτσι η ανάγκη εφαρμογής ενεργητικών πολιτικών απασχόλησης, ούτως ώστε η απορρόφηση των εργαζομένων από άλλες επιχειρήσεις να είναι ταχεία, καθώς και παθητικών πολιτικών απασχόλησης, ούτως ώστε τα ενισχυθούν τα εισοδήματα των πληττόμενων  εργαζομένων μέχρι τη μετακίνησή τους σε νέες θέσεις εργασίας.