Τους κινδύνους που θα μπορούσε να δημιουργήσει για τη χώρα και την εθνική οικονομία ένα δεύτερο κύμα πανδημίας υπογραμμίζει ο ΟΟΣΑ, σημειώνοντας ότι δεν θα πρέπει να υπάρξει εφησυχασμός μετά την πολύ καλή διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από τις ελληνικές αρχές.
Ο επικεφαλής του τομέα μελετών για τις οικονομίες των χωρών μελών του ΟΟΣΑ, Αλβάρο Περέιρα, παρουσιάζοντας σε διαδικτυακή εκδήλωση του ΙΟΒΕ την τελευταία έκθεση του ΟΟΣΑ για την Ελλάδα (την εκδήλωση συντόνισε ο διευθυντής του ΙΟΒΕ, καθηγητής Νίκος Βέττας), υπογράμμισε ότι ο αρχικός σχεδιασμός ήταν να παρουσιασθεί η ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας, αλλά η πανδημία επανέφερε την παγκόσμια οικονομία και την ελληνική σε κατάσταση κρίσης.
Όπως τόνισε, η καλή διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από την Ελλάδα δεν θα πρέπει να οδηγήσει σε εφησυχασμό, καθώς είναι πολύ πιθανό ένα δεύτερο κύμα πανδημίας το φθινόπωρο. Ανέφερε, μάλιστα, το χαρακτηριστικό παράδειγμα της Αυστραλίας, που είχε σημειώσει μεγάλη επιτυχία το 1918 στη διαχείριση του πρώτου κύματος της πανδημίας ισπανικής γρίπης, αλλά ακολούθως επικράτησε εφησυχασμός, με αποτέλεσμα να έχει η χώρα πολύ μεγάλο αριθμό κρουσμάτων και θανάτων στο δεύτερο κύμα.
Ο κ. Περέιρα προέβλεψε ότι οι συνέπειες της νέας κρίσης στη διεθνή, αλλά και στην ελληνική οικονομία θα φανούν περισσότερο έντονα από τον Σεπτέμβριο, με αύξηση της ανεργίας και των χρεοκοπιών. Η υποστήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων από την ελληνική κυβέρνηση, υπογράμμισε, θα πρέπει να συνεχισθεί, ώστε να περιορισθούν οι συνέπειες στην απασχόλησης και να αποφευχθούν εταιρικές χρεοκοπίες που είναι δυνατό να αποφευχθούν.
Η πανδημία προκαλεί μεγάλο δημοσιονομικό σοκ, μέσω της μείωσης του ΑΕΠ και της αύξησης των δαπανών του προϋπολογισμού και η Ελλάδα θα περάσει εκ νέου σε έλλειμμα, ενώ σε κανονικές συνθήκες θα επιτύγχανε πλεόνασμα, σημείωσε ο κ. Περέιρα.
Η αβεβαιότητα που επικρατεί είναι τόσο έντονη, τόνισε, που ο ΟΟΣΑ για πρώτη φορά διατυπώνει προβλέψεις με βάση δύο σενάρια. Για την Ελλάδα, το βασικό σενάριο προβλέπει συρρίκνωση του ΑΕΠ -8% φέτος και το δυσμενές, που περιλαμβάνει ως βασική υπόθεση την εκδήλωση δεύτερου κύματος πανδημίας εντός του έτους, κάνει λόγο για μείωση του ΑΕΠ κατά -9,8%.
Πάντως, ο κ. Περέιρα εμφανίσθηκε συγκρατημένα αισιόδοξος για τα μέτρα διαχείρισης του πιθανού νέου κύματος πανδημίας, λέγοντας ότι στην επόμενη φάση δεν θα προχωρήσουν οι κυβερνήσεις σε συνολικά lockdown, με δυσμενέστατες συνέπειες στην οικονομική δραστηριότητα, αλλά σε περιφερειακά - τοπικά περιοριστικά μέτρα.
Αναφερόμενος στις προτάσεις του ΟΟΣΑ για μεταρρυθμίσεις, ο κ. Περέιρα επισήμανε, μεταξύ άλλων, ότι έχει μεγάλη σημασία η βελτίωση της στήριξης των ασθενέστερων και των ανέργων, με ενεργητικά προγράμματα ένταξης στην αγορά εργασίας, η αύξηση της δημόσιας δαπάνης για την φροντίδα παιδιών, η επιτάχυνση της ψηφιακής μετάβασης και της ανάπτυξης ψηφιακών δεξιοτήτων και η μείωση των προβληματικών δανείων των τραπεζών. Για τις τράπεζες, σημείωσε ότι η κρίση θα φέρει νέες προκλήσεις ιδιαίτερα λόγω του τουρισμού, καθώς αναμένεται να υπάρξει αύξηση των επιχειρήσεων που θα καταστούν αφερέγγυες, με συνέπεια την αύξηση των προβληματικών δανείων.
Από την πλευρά τους, οι συντάκτες της έκθεσης, Μάουρο Πίσου και Τιμ Μπούλμαν, υπογράμμισαν ότι εκτός από έκτακτα μέτρα, η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να προχωρήσει και σε μεταρρυθμίσεις για την αντιμετώπιση μακροπρόθεσμων προκλήσεων. Σε αυτό το πλαίσιο, οι προτάσεις που καταθέτει ο ΟΟΣΑ αφορούν μεταρρυθμίσεις που θα επιταχύνουν την ανάπτυξη, ενώ είναι σημαντική και η αύξηση του πληθυσμού μακροπρόθεσμα, τόσο μέσω της αύξησης γεννήσεων όσο και με την ενσωμάτωση μεταναστών, καθώς οι δημογραφικές εξελίξεις είναι δυσμενείς για την ελληνική οικονομία.
Οι μεταρρυθμίσεις αφορούν την απασχόληση και την κοινωνική συνοχή, τη βελτίωση του επενδυτικού κλίματος με παρεμβάσεις στη δημόσια διοίκηση και τη δικαιοσύνη, καθώς επίσης και την ενίσχυση των υποδομών και του ανθρώπινου κεφαλαίου. Τονίσθηκε επίσης η σημασία που θα πρέπει να δοθεί στην ανάπτυξη των μικρών επιχειρήσεων, στις οποίες στηρίζεται το μεγαλύτερο μέρος της οικονομικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, αλλά και η μείωση των διοικητικών περιορισμών στις επαγγελματικές υπηρεσίες (δικηγόροι, συμβολαιογράφοι κ.α.) και στο λιανικό εμπόριο. Επίσης, για την ενθάρρυνση της συμμετοχής στην αγορά εργασίας και των επενδύσεων κρίνεται απαραίτητο να μειωθούν οι φόροι και οι ασφαλιστικές εισφορές (φορολογική σφήνα) που επιβαρύνουν την εργασία.
Από την πλευρά του, ο επικεφαλής οικονομολόγος της Τράπεζας Πειραιώς, Ηλίας Λεκκός, σημείωσε ότι ένα από το σημαντικότερα εμπόδια στην ανάπτυξη και τις επενδύσεις στην Ελλάδα είναι το πολύ υψηλό κόστος χρηματοδότησης, που φθάνει το 6,5% κατά μέσο όρο. Η Δάφνη Νικολίτσα, επίκουρη καθηγήτρια του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών στο Πανεπιστήμιο Κρήτης σχολίασε τις συστάσεις του ΟΟΣΑ για μεταρρυθμίσεις, σημειώνοντας ότι θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε εθνικής οικονομίας.
Στο κλείσιμο της συζήτησης, ο Αλβάρο Περέιρα επισήμανε ότι ήταν λάθος των τεχνοκρατών που ασχολήθηκαν με τα προγράμματα μεταρρυθμίσεων στην Ελλάδα ότι προσπάθησαν να δώσουν μάχες ταυτόχρονα με όλα τα επιμέρους κατεστημένα συμφέροντα, τα οποία θίγονταν από τις μεταρρυθμίσεις και τόνισε ότι το ορθότερο θα ήταν να είχαν επιλεγεί οι συγκρούσεις που θα γίνονταν για τις μεταρρυθμίσεις με κριτήριο το ποιες εξ αυτών θα έφερναν το μεγαλύτερο όφελος στην οικονομία.
Οι προτάσεις του ΟΟΣΑ για νέες μεταρρυθμίσεις
Στην έκθεσή του για την Ελλάδα, ο ΟΟΣΑ υπογραμμίζει ότι οι φιλόδοξες και ολοκληρωμένες μεταρρυθμίσεις είναι καίριας σημασίας για την υπέρβαση του σοκ του COVID-19 και την αύξηση της ευημερίας. Η πανδημία καθιστά τις βραχυπρόθεσμες προοπτικές εξαιρετικά αβέβαιες. Οι απαντήσεις της κυβέρνησης για το COVID-19 που έχουν ανακοινωθεί μέχρι σήμερα θα στηρίξουν τα εισοδήματα και τις επιχειρήσεις έως το 2021. Μια δεύτερη φάση της επιδημίας θα περιορίσει περαιτέρω τη ζήτηση τουρισμού και υπηρεσιών, και θα απαιτήσει την επέκταση της στήριξης από την κυβέρνηση. Η παροχή βοήθειας στις επιχειρήσεις και τους εργαζομένους τους να αναβαθμίσουν τις δραστηριότητες και τις δεξιότητές τους και να στραφούν σε τομείς που υπόσχονται καλύτερες ευκαιρίες θα επιταχύνει την ανάκαμψη και θα καταστήσει την οικονομία και την κοινωνία πιο ανθεκτικές.
Μόλις υποχωρήσει η κατάσταση έκτακτης ανάγκης του COVID-19, η Ελλάδα μπορεί και πάλι να επικεντρωθεί σε ένα πρόγραμμα μεσοπρόθεσμου μετασχηματισμού για να αναζωογονήσει την ανάκαμψή της με ισχυρότερη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη. Η κυβέρνηση επεξεργάζεται ένα πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων για την επίτευξη τεσσάρων στόχων πολιτικής:
- προστασία της οικονομίας από το σοκ του COVID-19,
- επίτευξη βιώσιμης οικονομικής ανάκαμψης,
- μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και
- βελτίωση της κοινωνικής συνοχής.
Σε συνάρτηση με το πρόγραμμα αυτό, η παρούσα έρευνα προτείνει μια φιλόδοξη δέσμη μεταρρυθμίσεων για τη στήριξη της ισχυρότερης απασχόλησης, της παραγωγικότητας και των επενδύσεων και την αύξηση της ευημερίας. Αυτή η δέσμη μέτρων περιλαμβάνει μέτρα για την ενθάρρυνση και τη βοήθεια περισσότερων ανθρώπων να βρουν θέσεις εργασίας, την τόνωση της καινοτομίας, μειώνοντας και μοιράζοντας πιο δίκαια το βάρος της φορολογίας και βελτιώνοντας τη δημόσια διοίκηση.
Τα μέτρα αυτά θα αυξήσουν την ετήσια τάση αύξησης του ΑΕΠ κατά 1% έως το 2030. Η υψηλότερη ανάπτυξη και το σταθερό πρωτογενές πλεόνασμα του προϋπολογισμού ύψους 2,2% του ΑΕΠ θα εξασφάλιζαν ότι ο δείκτης χρέους προς το ΑΕΠ μειώνεται σταθερά μακροπρόθεσμα. Η αποκατάσταση του τραπεζικού συστήματος πρέπει να επιταχυνθεί. Η κυβέρνηση εφαρμόζει ένα νέο σχέδιο παροχής εγγυήσεων σε στοιχεία ενεργητικού («Ηρακλής») για να βοηθήσει τις τράπεζες να διαθέσουν το μεγάλο απόθεμα μη εξυπηρετούμενων δανείων. Το σχέδιο αναμένεται να μειώσει σημαντικά τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια των τραπεζών τα επόμενα δύο χρόνια. Ωστόσο, το σοκ του COVID-19 έχει επιβραδύνει την πρόοδο και απαιτείται περαιτέρω δράση για την αντιμετώπιση του μεγάλου αποθέματος μη εξυπηρετούμενων δανείων που θα παραμείνουν και τη βελτίωση της ποιότητας του κεφαλαίου των τραπεζών.
Η αύξηση της παραγωγικότητας είναι το κλειδί για την αύξηση του βιοτικού επιπέδου και την αντιστάθμιση των μεγάλων αρνητικών επιπτώσεων των δημογραφικών παραγόντων (σ.σ.: γήρανση του πληθυσμού). Η αύξηση της παραγωγικότητας θα απαιτήσει πρόσθετες προσπάθειες για τη μείωση των εμποδίων στον ανταγωνισμό, ιδίως στις επαγγελματικές υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένων των συμβολαιογράφων, των δικηγόρων και των λιανικών πωλήσεων φαρμάκων, και την αύξηση της αποδοτικότητας και της αποτελεσματικότητας της δημόσιας διοίκησης (συμπεριλαμβανομένου του δικαστικού συστήματος). Αυτό θα συμβάλει στην ενίσχυση του κράτους δικαίου, μειώνοντας έτσι το κόστος και τις αβεβαιότητες της επιχειρηματικής δραστηριότητας στην Ελλάδα, προσελκύοντας περισσότερες άμεσες ξένες επενδύσεις και συμβάλλοντας στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στους δημόσιους θεσμούς.
Οι προσπάθειες της κυβέρνησης για μείωση της γραφειοκρατίας, αύξηση της λογοδοσίας και της αποδοτικότητας στο δημόσιο τομέα, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης ψηφιακών τεχνολογιών, είναι ευπρόσδεκτες και κατέδειξαν την αποτελεσματικότητά τους κατά τη διάρκεια της περιόδου περιοριστικών μέτρων για την πανδημία. Οι προσπάθειες πρόληψης και δίωξης της διαφθοράς πρέπει να συνεχιστούν σύμφωνα με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές. Η πρόσφατη ίδρυση της ανεξάρτητης Εθνικής Αρχής Διαφάνειας κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.
Η ποιότητα των δημόσιων δαπανών πρέπει να αυξηθεί περαιτέρω σε συνδυασμό με τη δικαιοσύνη και την αποτελεσματικότητα του φορολογικού συστήματος. Η περαιτέρω βελτίωση του σχεδιασμού και της εφαρμογής αποτελεσματικών αναθεωρήσεων δαπανών και η διασφάλιση ότι τα αποτελέσματα είναι διαθέσιμα στις αρχές του κύκλου του προϋπολογισμού θα συμβάλουν στην ανακατανομή των πόρων σε αποτελεσματικότερα δημόσια προγράμματα και δημόσιες επενδύσεις. Η περαιτέρω διεύρυνση της φορολογικής βάσης, με τη συνέχιση της βελτίωσης της εθελοντικής φορολογικής συμμόρφωσης, και την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής είναι καίριας σημασίας για τη μείωση των υψηλών θεσμοθετημένων φορολογικών συντελεστών, καθιστώντας το φορολογικό σύστημα δικαιότερο και διασφαλίζοντας τη φορολογική αξιοπιστία.
Η μείωση των υψηλών ποσοστών εισφορών κοινωνικής ασφάλισης των εργοδοτών, ιδίως στα χαμηλά εισοδήματα, θα στηρίξει την απασχόληση και θα μειώσει τις ανεπίσημες μορφές απασχόλησης. Η ενίσχυση των ενεργών προγραμμάτων για την αγορά εργασίας, της εκπαίδευσης και της επαγγελματικής κατάρτισης θα βελτιώσει την ικανότητα του εργατικού δυναμικού να προσαρμόζεται στο σοκ του COVID-19 και σε μια μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας. Οι δεξιότητες των εργαζομένων συχνά δεν ανταποκρίνονται στις ανάγκες των εργοδοτών, ενώ οι άνεργοι διατρέχουν κίνδυνο μακροχρόνιας ανεργίας. Η ενίσχυση της ικανότητας των δημόσιων υπηρεσιών απασχόλησης θα βελτιώσει την αντιστοίχιση θέσεων εργασίας και την πρόσβαση των ατόμων που αναζητούν εργασία στην κατάρτιση δεξιοτήτων. Τα προγράμματα δημοσίων έργων βοηθούν τους πολύ μακροχρόνια ανέργους να διατηρήσουν τη σύνδεση με την εργασία, αλλά υπάρχουν μεγάλα περιθώρια βελτίωσης των δεξιοτήτων ώστε να βελτιωθούν οι προοπτικές απασχόλησης των ανέργων. Η εφαρμογή των ενεργών πυλώνων της αγοράς εργασίας και της κοινωνικής ένταξης του συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος θα βελτιώσει τις πιθανότητες των δικαιούχων για διαρκή αύξηση του εισοδήματος μέσω της εργασίας. Η διασφάλιση ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να χρησιμοποιούν άμεσα και αποτελεσματικά, εάν είναι επιλέξιμες, τις νέες ρήτρες εξαίρεσης στις κλαδικές συλλογικές συμβάσεις θα βελτίωνε τη σχέση μεταξύ μισθών και παραγωγικότητας και θα έδινε στην εργασία μεγαλύτερη ευελιξία, υποστηρίζοντας παράλληλα τον κοινωνικό διάλογο.
Η εκπαίδευση εκτιμάται ιδιαίτερα στην Ελλάδα, αλλά μεταφράζεται σε πολύ μικρό βαθμό σε ετοιμότητα για εργασία, και ένα χαμηλό ποσοστό των ενηλίκων ασχολούνται με τη διά βίου μάθηση. Λαμβάνονται μέτρα για τη βελτίωση της ποιότητας της σχολικής εκπαίδευσης, παρέχοντας στους εκπαιδευτικούς κάποια αυτονομία με αξιολόγηση των επιδόσεών τους. Η μονιμοποίηση του μεγάλου προσωρινού εργατικού δυναμικού των εκπαιδευτικών με συμβάσεις εργασίας που επιβραβεύουν τις επιδόσεις και παρέχουν προοπτικές σταδιοδρομίας, αποφεύγοντας παράλληλα τις δυσκαμψίες των τρεχουσών συμβάσεων, θα αυξήσει το ηθικό και την ποιότητα της διδασκαλίας των εκπαιδευτικών. Οι μεταρρυθμίσεις στη μεταλυκειακή εκπαίδευση μπορούν να προσφέρουν την προοπτική βελτίωσης της επαγγελματικής εκπαίδευσης και παροχής στους ενήλικες πρόσβασης στη διά βίου μάθηση και την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Η ανάπτυξη των ψηφιακών δεξιοτήτων των ενηλίκων είναι ιδιαίτερα επείγουσα, δεδομένου του διαφαινόμενου κινδύνου για τις θέσεις εργασίας από την ψηφιοποίηση και την αυτοματοποίηση.
Ακολουθήστε το Business Daily στο Google news 
